Karşılıksız Çek Düzenlemenin Cezai Yaptırımları
Türkiye'de özellikle vergi ve ticaret kanunları şartlar gereği sıklıkla değişiyor. Hukuk bilgisi yeterli olmayan vatandaşlar bizzat kendisini ilgilendiren bu kanunları anlamakta ve yorumlamakta zorluk çekiyorlar. MGC Legal hukuk bürosu bu kanun maddelerini daha anlaşılır hale getirip bülten yayımlıyor. En son Av. Berfin Doğru karşılıksız çek düzenlemenin cezai yaptırımları konusunu ele almış. Ben de buradan sizlerle paylaşayım;
5941 sayılı Çek Kanunun 5. Maddesinde, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibraz edildiğinde (gösterildiğinde), çekin karşılığını ilgili banka hesabında tam olarak bulundurmamak suç olarak tanımlanmıştır.
Karşılıksız çek hakkında bir şikayet yapılacaksa bu başvurunun fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 3 ay içinde yapılması gerekmektedir. Yapılan düzenleme, karşılıksız çek suçunun takibini şikayete bağlı tutmuştur. İcra ve İflas Kanunu 347. Maddesinde öngörülen üç aylık şikayet süresi; şikayet hakkına sahip olan kişinin karşılıksız çek düzenleme suçunun işlendiğini öğrendiği tarihten itibaren başlayacak, ancak bu süre her durumda suça konu eylemin işlendiği tarihten itibaren bir yılı geçemeyecektir.
Süresi içerisinde ibraz edilmeyen çeklerde şikayet hakkı düşmektedir.
Karşılıksız Çek suçundan dolayı açılan davalar İcra Mahkemesinde görülür. İcra Mahkemesi tarafından çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması halinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına karar verilebilecektir.
Ayrıca her bir çek için ön ödeme, uzlaşma ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümler uygulanmaksızın 1500 güne kadar adli para cezasına karar verilecek olup, adli para cezalarının ödenmemesi durumunda ise, kamuya yararlı bir işte çalıştırma kararı verilmeksizin doğrudan hapis cezasına çevrilecektir.
Ticari açıdan doğacak önemli sonuçlar bakımından şöyle ki; hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilenler, yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamayacaklardır. Ancak, hakkında yasaklama kararı verilenlerin mevcut organ üyelikleri görev sürelerinin sonuna kadar devam edecektir.
Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi, elindeki bütün çek yapraklarını ait olduğu bankalara iade etmekle yükümlü olup, bu kişi adına yeni bir çek hesabı açılamayacaktır.
Ayrıca bu kişiler, kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren on gün içinde, düzenlemiş bulunduğu ve henüz karşılığı tahsil edilmemiş olan çekleri, düzenleme tarihlerini, miktarlarını ve varsa lehtarlarını da göstermek suretiyle, muhatap bankaya liste halinde vermekle yükümlüdür.
Karşılıksız kalan kısmı yargılama aşamasında ödeyen kişi hakkında mahkeme tarafından beraat, düşme, ceza verilmesine yer olmadığına ya da reddine ilişkin karalardan uygun olanı verilecektir.
Karşılıksız çek suçundan ceza alan kişi, mahku00fbm olduğu cezanın tamamen infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl ve her halde yasağın konulduğu tarihten itibaren on yıl geçtikten sonra, hükmü veren mahkemeden çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasını isteyebilir; mahkemenin vereceği karara itiraz edebilir.
Karar kesinleştiğinde, yasağın kaldırıldığı, MERSİS ile Risk Merkezine bildirilir ve ilan olunur.
