Karadeniz’de Zamanın İzleri
Gerek coğrafi güzellikleri, gerek tarihi-kültürel zenginlikleri, gerekse gastronomik çeşitliliği bakımından Karadeniz Bölgesi keşfe değer hazineleri bağrında saklıyor. Ülkemizin müstesna köşelerinden birisi olan Doğu Karadeniz Bölgesi, hem güneş-deniz-kum, hem yaylacılık turizmi açısından oldukça zengin bir bölge. Kültür turizmi bakımından ise henüz keşfedilmemiş değerlerin oldukça yoğun olduğu bir bölge. Sadece tarihi eser ve doğa harikası çeşitliliği bakımından değil yaşayan güncel kültür hazineleri bakımından da üzerinde çalışılmaya değer saklı bir coğrafyadan söz ediyoruz. Tarihin ilk dönemlerinden bu yana deniz ticareti ve diğer insani hareketliliklerden dolayı bölge oldukça fazla sayıda millete ve medeniyete beşiklik etmiş bir özellik arz ediyor. Bu yüzden çok farklı kültürlerin izleri bölgede hâla canlı ve hâla bazı unsurlarıyla yaşıyor. Samsun’dan Artvin’e kadar olan sahil şeridi boyunca bu farklı medeniyetlerin bıraktığı mirasa yer yer bütün zenginliğiyle şahit oluyorsunuz. Camiler, kiliseler, kaleler, konaklar, çeşmeler ve benzeri taşınmaz kültür varlıkları yanında bölgenin coğrafi-fiziki zenginlikleri birleşiyor ve ortaya göz kamaştırıcı bir manzara çıkıyor. Yeşilin ve denizin kesiştiği noktada tarihin saklı hazineleri…. Yaylalar, akarsular, ormanlar, bağ-bahçeler, yeşilin bin bir tonuyla sizi kucaklarken yaşayan kültürel mirasın saklı incileri de Karadeniz’in boynuna asılmış birer nadide gerdanlık gibi pırıl pırıl parlıyor.
Peki bu büyük zenginlik nasıl keşfedilecek, bu büyük miras gelecek kuşaklara nasıl aktarılacak ve bugünün insanının istifadesine nasıl sunulacak? Önce bilmek, keşfetmek ve öğrenmek gerekiyor. Elinizin altındaki saklı güzellikleri keşfetmezseniz, bunların varlığından haberdar olmazsanız bu büyük mirası ne gelecek kuşaklara aktarabilir ne de bugünün insanının istifadesine sunabilirsiniz. İşte tam bu noktada bölgede muazzam bir çalışma yapıldı ve 2 yıla yakın süren değerli bir proje neticesinde Doğu Karadeniz’in kültür envanteri çıkarıldı: Karadeniz’de Zamanın İzleri – Karadeniz Kültür Envanteri Projesi kapsamında Artvin, Bayburt, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Samsun, Trabzon şehirlerinde 5 bin 697 adet taşınmaz kültür varlığı kayıt altına alındı. Bölgede toplam 496 adet doğal varlık bileşeni tespit edildi. Saha çalışmalarının ardından doğal varlıklar bileşenindeki 64 adet varlığın bir kısmının tescilsiz olduğu, bir kısmının ise çeşitli nedenlerle (kesilme, devrilme, yangına maruz kalma, kuruma, baraj yapımı esnasında tahrip edilme vb.) alandan kaybolduğu belirlendi. Proje kapsamında, DOKAP bölgesinin en bilindik ve hiç bilinmeyen yerlerine gidilerek, daha önce tescil edilmemiş 309 doğal varlık tespit edildi ve böylece kayıt altındaki doğal varlık sayısı 741 adede ulaştı. Şelalelerden göllere, anıt ağaçlardan doğal yaşlı ormanlara, mağaralardan yer altı şehirlerine, kanyonlardan yaylalara, 35 farklı bileşenden oluşan bu tespitler, DOKAP bölgesinin ana kaynaklarından olan ormanların içerisinde, geçmişten günümüze, günümüzden geleceğe taşınmak üzere tescillenmiş kayıt altına alınmış oldu.
DOKAP liderliğinde gerçekleştirilen projenin başlıca özelliklerini projenin takım kaptanı, T Marka Danışmanlık şirketinin başkanı İmdat Demir şöyle özetliyor: Karadeniz’de Zamanın İzleri – Karadeniz Kültür Envanteri Projesi Karadeniz Bölgesi’nin kültür ve turizm politikalarını yönlendiren siyasetçiler, yöneticiler, akademisyenler ve sivil toplum kuruluşları için kritik bir kaynak hükmünde işlev görecek nitelikte bir proje oldu. Geliştirdiğimiz kavramsal çalışma metodu, Türkiye’deki verili düzende daha önce yapılmış çalışmalarla kıyaslanması zor bir ölçektedir. Proje, ihtiyaçlara özgü geliştirilmiş yenilikçi teorik yapısı, teorik gücü kadar saha araştırma ve editoryal çalışma titizliği, görsel sanatlarla bütünleşik, çağdaş yazılım mimarisi ile oluşturduğu iş zekâsı uygulamaları, sürdürülebilirliği ve en önemlisi kolaylıkla uygulanabilir yapısı ile de Türkiye’de ilk defa hayata geçirilen bir projedir. Projeyi öncekilerden farklı kılan özelliklerinin başında multidisipliner oluşu, dar uzmanlık kalıplarına sığmayan vizyonu, disiplinler arasında verimli kesişmelerle konuya üstten bakarak holistik bir anlayış geliştirebilmesidir. Diğer yandan entegrasyon yapısının esnekliği ile de bir çok farklı alanın tek bir mecrada bir arada çözümlenmesini mümkün kıldı. Bu devrimci yaklaşımların yanında katılımcı, koruma kullanma dengesini doğru analiz edebilen ve bu eksende bölgeye ve tüm Türkiye’ye yönelik bir vizyon çizen yaratıcı prototip bir proje oldu” Ne diyelim darısı diğer bölgelerin başına!
Tebrikler DOKAP, tebrikler T Marka Ekibi ve İmdat Demir. Böylesine güzel bir proje bence bütün araştırmacılara ve uygulamacılara örnek olmalı!
