Joyce'ın Ulysses'ında Harun Reşid
Her konuda mahir olan Türk uleması, 'fortçuluk' ötesinde bize sunduklarıyla tüm dünyada çığır açarken buna kayıtsız kalmak, hele de Edebiyat dünyamız adına gerçekten ayıptır yahu!
Öykünülen batı dünyasının yaprakları arasında dolaşırken, hep dillendirilen 'batı bütün ilmini bize' borçlu, 'adamlar ortaçağda tuvaleti bile bilmiyorlarmış' kız, sözlerinin gerçekliğini edebiyat dünyasının ışığında aradık.
Öyle ya, bu kadar ilmi bizden aparan gavur, edebiyatımızdan neden geri dursunki!
Bazısı bu geçişleri 'malzemeleri senin verdiğin ve mutfakda onların hazırladığı' yemeğe benzetirken geri dönüşümde, kimi belki gururuna yediremeyerek biraz baharat katıp farklı lezzet takdim etmiştir. Kimisi ise aslını tahrip etme nezaketsizliğinden kaçınmış olsa gerek, noktasına virgülüne dahi dokunmamıştır.
Yalnız dikkate şayan husus, klasik dönem ortaçağ ve barok evresini geçip hatta romantik dönemin bile ötesindemodernistler arasında yaygın islam esintilerinin daha doğrusu etkisinin görünmesidir.
Modern Edebiyatın en meşhur yazarı olan James Joyce en ünlü eseri Ulysses'de bunu çok derin şekilde işlemişHomeros'un Odysseia'sını kurguladığı Dublin'de geçen 24 saati anlatırken belki İzmirli Homeros'u kıskandırmak için yahut Homeros eseri görünce kıskanacak olmasını hesap ederek ancak halife Harun Reşid zamanında derlenmiş 'Binbir Gece Masalları' etkisini anlamak epey zaman almıştır.
Marilyn Monroe'nın entellektüelliğini de tartışma konusu yaptıran Joyce'ın bu eseri, bizdeki edebiyat meraklılarını ne kadar bu konuda eğitti bilinmez ancak bir gerçek olan Joyce'ın yaşamı ile ortaya koydukları arasında fark, yaşantıyla üretkenlik bağını düşündürüyor.
Doktoru Grünbaum'ın ifadesiyle 'hem önden hem arkadan' zührevi hastalık gösteren Joyce'ın yaşam öyküsü evinde bulunan Fransızca Kur'an metinleri ve İslami ilimlere dair kitapları sadece eserlerinde kullanmak maksatlı olduğunu ortaya koymass bakımından, kuvvetli delil teşkil etmekte. Finnegans Wake'de kullandığı 'In the name of Annah' bunun gözel bir örneği olarak biliniyor.
Düşünsenize İtalya'da Trieste bölgesi, zamanın Yahudi gettosunda yaşıyorsunuz. Kayıtlara göre 250 ila 300 fahişeninçalışdığı ve ortalama kişi başı 7 litre bira ve 1 litre şarap tüketilen laventen bohem hayatı!
Zor geçindiğini düşündüğümüzde, Joyce'ın parasının çoğunu içkiye yatırması dahilikle delilik arasındaki ince cizgiyi anlatmak için cizilen ama neresinden baksanız İslam'ın etkisini göz ardı edemiyeceğiniz edebiyatın hakiki sokağı.
İrlandalı Joyce, kendisine verilen değeri ne kadar hak ediyorsa, bunun temelinde bizim kültürümüzün etkilerini birilerinin hatırlatması anlamlı olmalı!
***
Dik durmak lazım Dostum. Kimsezlerin kimine layık, zalime inat ve davaya sadık.
Yazarımız Yakup Köse'nin yanındayız.
@yusufserce twitter.com/yusufserce
