Jeopolitik Riskler, Ekonomik Fırsatlar
Son dönemde Türkiye ekonomisi, hem iç hem de dış dinamiklerin etkisiyle karmaşık bir dönemden geçiyor. Özellikle enflasyon, sanayi üretimindeki durgunluk ve tüketici harcamalarındaki artış gibi temel göstergeler, ekonominin dinamiklerini yeniden şekillendiriyor. Bu süreçte, Türkiye’nin dış ticaret açığı ve enerji ithalat bağımlılığı gibi kronik sorunları daha belirgin hale gelmiş durumda. Cari açık ve enflasyon gibi sorunlar ülke ekonomisini zorlarken, tüketim eğilimindeki güçlü artış dikkat çekici bir gelişme olarak öne çıkıyor.
TÜİK verilerine göre, perakende satışlardaki belirgin artış ve sanayi üretiminde yaşanan düşüş eğilimi dikkat çekiyor. Perakende satışlar, özellikle enerji ve döviz kurlarındaki oynaklık nedeniyle yükselen fiyatlara rağmen ciddi bir artış gösterdi. Sanayi üretimi ise, son dönemde artan maliyetler, ithalata olan bağımlılık ve dış piyasalardaki daralma nedeniyle gerilemeye başladı. Sanayi üretim endeksinde 2022'den itibaren gözlemlenen durağan seyir, ülkenin üretim kapasitesinin tam anlamıyla kullanılamadığını ve üretim sektörünün ivme kaybettiğini gösteriyor.
Tüketim tarafında ise farklı bir tablo var. Perakende satışlar sürekli artış göstererek sanayi üretiminden oldukça ayrışıyor. Bu, talebin canlı kaldığını ancak üretimin aynı hızla büyümediğini işaret ediyor. Bu durum, ithalata dayalı tüketim artışını ve cari açığın genişlemesini beraberinde getiriyor. Ayrıca, tüketici harcamalarındaki bu artışın büyük ölçüde yüksek enflasyonla ilişkilendirildiği göz önüne alındığında, tüketicilerin artan fiyatlara karşı satın alımlarını hızlandırma eğiliminde oldukları da görülüyor.
Cari Açık ve Enflasyon: Ekonomik Dengeyi Bozan Faktörler
Türkiye ekonomisinin bir diğer önemli sorunu cari açık. İthalata bağımlı bir üretim yapısının olması, özellikle enerji fiyatlarındaki dalgalanmalarla birlikte cari açığı daha da büyütüyor. Döviz kuru üzerindeki baskı da bu süreci hızlandırıyor. Cari açığın büyümesi, ülkenin döviz rezervlerini zorlayan bir faktör olmasının yanı sıra, dış borçlanmayı daha pahalı hale getiriyor. Bu durum da enflasyonist baskıların artmasına neden oluyor.
Enflasyonun uzun süre yüksek seviyelerde seyretmesi, hane halklarının alım gücünü olumsuz etkilerken, aynı zamanda maliyet enflasyonunu da tetikliyor. Yüksek enerji fiyatları ve artan ithalat maliyetleri, üretim maliyetlerini artırarak sanayi sektörünü zorluyor. Üreticiler bu maliyet artışlarını fiyatlara yansıtmak zorunda kalıyor, bu da hem iç talebi hem de dış rekabet gücünü olumsuz etkiliyor.
Çözüm Yolları: Yapısal Reformlar ve Enerji Stratejisi
Türkiye’nin bu ekonomik sorunlarla başa çıkabilmesi için öncelikle ithalata olan bağımlılığını azaltacak yapısal reformlara ihtiyaç var. Özellikle enerji alanında atılacak adımlar, hem cari açığın kapanmasına hem de sanayi üretiminin canlanmasına katkı sağlayabilir. Türkiye, yenilenebilir enerji kaynaklarına ve yerli enerji üretim kapasitesini artırmaya yönelik projelere daha fazla yatırım yapmalı. Aynı zamanda, sanayi politikalarında verimlilik artırıcı tedbirler alınarak üretim kapasitesi geliştirilebilir.
Öte yandan, ticaret ve sanayi politikalarının yeniden gözden geçirilmesi, özellikle yerli üretimin teşvik edilmesi ve dışa bağımlılığın azaltılması önemli bir adım olacaktır. Türkiye’nin üretim kapasitesini artırarak dış ticaret dengesini iyileştirmesi, uzun vadede hem cari açığın daralmasını hem de enflasyonist baskıların azalmasını sağlayacaktır.
Sonuç olarak, Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik zorlukları aşabilmesi için tüketim ve üretim dengesini yeniden kurması, cari açık ve enflasyon sorunlarını yapısal reformlarla çözmesi gerekmektedir. Bu süreçte, enerji politikalarına ve sanayi üretimine yönelik atılacak stratejik adımlar, ekonominin toparlanmasında kritik rol oynayacaktır.
Jeopolitik Riskler ve Enerji Stratejileri
Jeopolitik riskler, Türkiye’nin uluslararası ekonomik ilişkilerini ve ticaret politikalarını doğrudan etkilemeye devam ediyor. 2024’te Doğu Akdeniz’deki enerji kaynakları üzerinde yaşanan gerilimler ve Karadeniz’deki Rusya-Ukrayna savaşı, Türkiye’nin bölgedeki enerji güvenliği stratejilerini zorluyor. Türkiye’nin enerji ithalatında Rusya’ya olan bağımlılığı devam ederken, alternatif enerji tedarikçileri bulma yönündeki çabalar yetersiz kalıyor.
Türkiye’nin TANAP ve TürkAkım gibi projelerde üstlendiği enerji köprüsü rolü, bu jeopolitik riskleri azaltma potansiyeli taşımakla birlikte, küresel siyasi gerilimlerin bu projelere olumsuz yansıması da söz konusu. Bölgesel enerji projeleri, Türkiye’nin dış politikadaki manevra alanını genişletse de, bu projelerin sürdürülebilirliği ve ekonomik getirileri bölgedeki istikrarla doğrudan bağlantılı.
