İstanbul'da Kudüs'ten hatıra…
İstanbul’da Kudüs’ü hatırlatan birçok eserler arasında Fatih Cami müezzin mahfilinde bulunan o güzel tablo gibi bir eser daha var, o da Aya Yorgi Metokhion Rum Ortodoks Kilisesi (Metoroloji kilisesi). Bu kilesinin özelliği ise Ortodoks Kilisesi ama kilise diğerleri gibi Fener Rum Patrikhanesi’ne bağlı değil. Çünkü bu kiliseyi Kudüs Patrikliği zamanında kendi şubesi olarak yaptırmış. İşte detayları:
BAHÇESİNDE ANIT AĞAÇLAR VAR
Kilisenin özelliği, kilise duvarına monte edilmiş mermerden patriklik simgesi çift başlı kartal figürü ve bahçesindeki 5000 yıllık anıt çınar ağaçları. Ayrıca ünlü matematikçi ve fizikçi Arşimed’in 10. yüzyıldan kalma çalışmalarının yer aldığı orjinal parşömenlerinin bulunmuş olması da kiliseyi ilginç kılan bir diğer özelliği. Buradan çıkan parşömenlerde, Arşimed’in küre, silindir ve spiraller üzerine çalışmaları, düzlemlerin dengesi ve çemberlerin ölçümü gibi hesaplamalar varmış.
SAHİP ÇIKAMADIK KAÇIRILDI
1906’da Kopenhag Üniversitesi’nden gelen bir profesör tarafından ortaya çıkarılmış ama sonrasında Türkiye’den bir şekilde kaçırılmış. 1998’de New York’ta bir açık arttırmada 2 milyon dolara satılınca yeniden ortaya çıkmış. Bugün ABD’deki Baltimore şehrindeki Walters Sanat Müzesi’nde görülebiliyor. Kilisenin herhangi bir cemaati olmadığından dolayı burada yılda bir kez isim gününde (23 Nisan’da) dini ayin yapılıyor. Bu nedenle ziyaret çok şanslı değilseniz pek de mümkün değil.
KİLİSENİN İÇİ DEĞERLİ
Aya Yorgi Metokhion Rum Ortodoks Kilisesi - Fener, İstanbul Fener’den Balat’a devam eden Vodina Caddesi 53 numaradaki kilise 1132 yılında inşa edilmiştir. Kilisenin ismi 1583 tarihli Tryphon ve 1604 tarihli Paterakis Listeleri’nde geçmektedir. Kitabelerine göre kilise 1833, 1834 ve 1913 yıllarında yenilenmiştir. Beşik çatılı kilise dıştan 32.9 x 14.29 m ölçülerinde ve 9.8 m yüksekliğindedir. İkonostasisdeki gümüşten Hagios Georgios, Hagios İakobos, Meryem ve Çocuk İsa ikonaları 1863’te Rusya’da yapılmıştır.
NEDEN 23 NİSAN’DA SADECE AÇIK?
Aslında Agios Yeorgios (Γεώργιοϛ) olarak telaffuz edebileceğimiz Aziz, sadece Hıristiyanlar için değil Müslümanlar için de önemli bir kişidir. Her ne kadar Kapadokya kökenli olarak kabul edilse de İslam geleneğinde Filistinli olarak bilinir. İmparator Diocletianus döneminde (284-305) Roma ordusunda asker olan ve Hıristiyanlığı kabul eden Aya Yorgi, tüm uyarılara rağmen inandığı dinden dönmez. Bu nedenle de 23 Nisan 303’te Romalılar tarafından şehit edilir. Ardından kilise tarafından aziz ilân edilir. Pek çok asker azizden biri olan Aya Yorgi, sadece Ortodoks kilisesinde değil tüm Hıristiyanlıkta saygı duyulan bir azizdir. Asker aziz olduğu için at üzerinde, elinde mızrağıyla resmedilen Aya Yorgi, bu şekilde inanç düşmanlarına karşı mücadele etmektedir. 5. yüzyıla gelindiğinde artık Hıristiyanlığı resmi din olarak kabul etmiş olan Roma İmparatorluğunda ve haliyle de İstanbul’da çok popüler bir kült olur. Bu nedenle adına izafeten çok sayıda kilise inşa edilir. Aynı zamanda Aya Yorgi’nin anma günü olarak benimsenen 23 Nisan, azizin ölüm günüdür.
