"İsrail'de kafası kesilen çocuklar"
İsrail-Filistin çatışmasında sosyal medyada gündem olan birçok paylaşımın dezenformasyon boyutu tartışılmaya başlandı bile. Milyonlarca kez izlenen birçok görüntünün, İsrail ve Filistin'den değil dünyanın başka yerlerinden olduğu ortaya çıktı. Bunlardan en çok tartışılanı şüphesiz ki Netanyahu'nun yayılmasına öncülük ettiği "İsrail'de teröristlerin, çocukların kafasını kestiği" iddiasıydı. Bir diğeri ise “Hamas Güçleri Genç Bir İsrailli Kadını Esir Aldı” iddiasıyla paylaşılan görüntülerin Rosey isimli Filistinli bir sosyal medya fenomenine ait olduğu idi.
Seçim, çatışma ve savaş dönemlerinde yayılan dezenformasyon hakikat algısında ciddi tahribatlara neden olduğu gibi bu haberlerin yayılımı birçok olumsuzluğa da yol açar. Gerçeği sahte haberlerden filtrelemeye çalışan gazetecileri engelleyip, o ülke vatandaşının bilgiye olan güvenine zarar verir. Ayrıca ülkelerin ulusal güvenliğini tehdit edebilir. Sadece propaganda yaymayıp, insanlar ve kuruluşlar için siber güvenlik sorunlarını da gündeme getirir.
Kamusal iletişim krizi oluşturuyor
Dijital dezenformasyonun ortaya çıkışıyla, geniş çaplı bir “ kamusal iletişim kriz” ortamının doğduğunu söyleyebiliriz. Bu, güven sorununu da beraberinde getirmiştir. Basına olan güvenin azalması, demokratik yönetişimin diğer kurumlarına olan kamusal güvenin zayıflaması ile birlikte gelişen bir olgudur.
Peki, çözümü ne derseniz?
Mutlak bir çözüm olmamakla beraber en sık başvurulan önlemler doğrulama/teyit siteleridir. Reuters Gazetecilik Enstitüsü tarafından hazırlanan “Avrupa’da Haber Doğrulama Sitelerinin Yükselişi” isimli rapora göre, 2000’lerde ABD’de başlayarak dünyaya yayılan 119 aktif grup bulunduğu belirtilmektedir. Google’ın da 2017 yılından beri haber ve makalelere yönelik 48 ülkede doğrulama hizmeti verdiği bilinmektedir.
Türkiye’de de Doğruluk Payı, teyit.org, doğrula.org siteleri doğrulama platformları olarak hizmet vermektedir. Anılan platformlardan Teyit.org örneği incelendiğinde “Uluslararası Doğruluk Kontrolü Ağı” prensipleri ile uyumlu belirli bir metodoloji ve ilkeleri takip eden süreçler izlendiği görülmektedir. Teyit.org yaygın bilinen yanlışlardan, sosyal medyanın gündemine oturan şüpheli bilgilere, şehir efsanelerine birçok alanda doğrulama yaparak internet kullanıcılarının doğru bilgiye ulaşmasını sağlamak için çalışıyor. Birincil haber kaynağı olarak interneti kullanan vatandaşların çevrimiçi platformlarda hangi bilginin doğru, hangisinin yanlış olduğunu öğrenmesini sağlayarak eleştirel düşünme alışkanlığı kazandırmayı ve yeni medya okuryazarlığını artırmayı amaçlıyor.
Tüm bunların yanı sıra Anadolu Ajansı Teyit hattı ile T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı bünyesinde Dezenformasyonla Mücadele Merkezi mevcuttur. Söz konusu merkez tarafından düzenli olarak yayımlanan Dezenformasyon Bültenleri ile haberlerin doğruluğunu takip etmek mümkündür.
Son olarak dezenformasyonla mücadele noktasında kamu bilincini iyileştirmek, dijital okuryazarlık eğitimini yaygınlaştırmak ve ilgili içeriklerin üretimine dair yasal yaptırımları getirmek önemli konular arasındadır.
