İnsan yenilemez

(AHMET YASİN ALDI)

Dünya edebiyatında mühim bir yere sahip olan Ernest Hemingway, 1899 yılında Amerika’da Chicago yakınlarında hayata gözlerini açtı. Liseden sonra gazeteciliğe başlayan Hemingway Birinci Dünya Savaşına gönüllü olarak katıldı. Cephede yaralandıktan sonra muhabirliğe geri döndü. Ardından Fransa’ya giden yazar, burada Ezra Pound, James Joyce gibi önemli şahsiyetlerle tanıştı. Bu kişiler onun kendisini geliştirmesine çok yardımcı oldu.

Eserleri ve En İyi Romanı

Ernest Hemingway, özellikle Ezra Pound’dan gördüğü destek sayesinde 1926’da Güneş de Doğar ve 1929 yılında Silahlara Veda adlı eserlerini yazdı. Afrika’nın Yeşil Tepeleri’ni yazdıktan sonra İspanya İç Savaşı’na katıldı. 1940’ta bu savaşı konu alan Çanlar Kimin İçin Çalıyor romanını yayımladı. 1952’de yazdığı ve “tüm hayatım boyunca yazabileceklerimin en iyisi” dediği Yaşlı Adam ve Deniz romanı sayesinde çok meşhur oldu. 1954’te Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan Hemingway 1961’de hayata veda etti.

Yaşı Adam ve Deniz romanı Ernest Hemingway’in eserleri içerisinde dikkat çeken farklılığı yanında onun tüm dünyada tanınmasını sağlamıştır. Öyle ki Nobel Edebiyat Ödülü kazanmasındaki en büyük pay bu romana verilir. Büyük romancı William Faulkner Yaşlı Adam ve Deniz için şunları yazmıştır: “Hemingway’in en iyi romanı. Bizimkiler -bizimkiler derken çağdaşımız olan yazarları kastediyorum- içinde de en iyisi olabilir, bunu zaman gösterecek. Bugüne dek Hemingway’in karakterleri kendi kendilerini oluşturuyor, kendi hamurlarından kendilerini şekillendirip güçlüklerle nasıl baş edebildiklerini kanıtlarcasına, zaferlerini de yenilgilerini de kendi elleriyle hazırlıyorlardı. Hemingway, bu kitapta ilk kez Tanrı'yı keşfetti.”

Sinemaya da uyarlanan kitap, Kübalı yaşlı bir balıkçının Gulf Stream akıntısında büyük bir kılıçbalığı ile olan acıklı macerasını konu edinir. Hemingway’in yapıtları yalın, sert ve kısa cümleler dikkati çeker. Kahramanları ise maceracı ama aynı zamanda cesur kadınlar ve erkeklerdir. Buna karşın Yaşı Adam ve Deniz romanında ise cümleleri süslü ama aynı zamanda uzundur.

Romanın İki Karakteri

Yaşı Adam ve Deniz romanı iki karakter üzerine kurulmuş. Yaşlı adam diye bildiğiniz karakterin adı Santiago. İhtiyar, yüzü kırışıklıklarla dolu, zayıf ve hayatını balıkçılığa adamış biridir. Çelimsiz vücuduna rağmen dayanıklıdır da Santiago. Aslında biraz da şanssızdır ve mağlubiyetten hiç hoşlanmaz. En büyük hayali bir kılıçbalığı yakalamaktır. Romanların bazılarında karşımıza çıkan karakterlerin gerçek hayatta birebir karşılıkları olur. Yaşlı adamın yazarın balıkçılığa sevdalandığı yıllarda kendi teknesinin kaptanlığını üstlenen Kanarya Adası’nda doğan Gregorio Fuentes olduğu ileri sürülmektedir.

Romanın diğer karakteri Manolin ise, yaşlı adamı çok seven ve onun yanında çalışan çocuktur. Ama Santiago’nun şansızlığı yüzünden ailesi Manolin’i başka bir balıkçının yanına verir. Çünkü Santiago, 84 gündür balık tutamamaktadır ve çocuk bu yüzden eve balık götürememektedir. Bu uzun günlerde ihtiyar adam hayatı sorgular, denizin ortasında kendisiyle, denizle, balıklarla ve geceyle konuşur. Yenilmemişlerin neşesini de fark ederiz romanda. Belki bu yüzden Manolin balıkçıyı sevmekte ve ona saygı duymaktadır. Her gün yaşlı adama yardım etmektedir. Balıkçı romanın sonunda hayalini kurduğu kılıçbalığını yakalamayı başarır fakat iş bununla bitmez. İhtiyar kılıçbalığını canlıyken de ölüyken de sevdiğini düşünür. Avını yakaladıktan sonra onu düşmanlarından korumak için de savaşmıştır. Sonra şunu söyler: “İnsanoğlu yenilgi için yaratılmamıştır. İnsan yok edilebilir ama yenilemez.” (s.117)

Ernest Hemingway’in Yaşlı Adam ve Deniz romanı umutlarına sahip çıkan ve asla yılmayan bir balıkçının başından geçenleri anlatır. Yazar, balıkçıyla onun kovaladığı kılıçbalığının mücadelesini öylesine etkili bir biçimde anlatmıştır ki, kitabı okuyanlar kendilerini aynı sandalda hissetmekten kurtulamaz. Bunun yanında zorlu mücadele sürecindeki dostlukların insan için ne kadar önemli olduğunu tekrar tekrar hatırlatır okurlarına.

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Y E N İ L E R D E N

— Mesut Özil, Futbolun Büyüsü ve Gerçekleşen Hayaller, Doğan Kitap, İstanbul.

Türkiye onu dünyanın en büyük futbol kulüplerinde top koşturan, Alman milli takımıyla Dünya Kupası’nı kazanan ve daha nice başarının altına imzasını atan bizden biri olarak tanıyor. Mesut Özil, kitabında bütün bunları nasıl başardığını anlatıyor.

— William Faulkner, İki Hamlede Zafer, YKY, İstanbul.

Polisiye öyküler içeren kitabın merkezinde Savcı Gavin Stevens var: Hem doğup büyüdüğü bölgeyi ve oranın insanını çok iyi tanıyan bir “Güneyli”, hem de Harvard’da ve Heidelberg’de okumuş, eski Yunancadan çeviriler yapan bir entelektüel.

— Ahmet Dağ, Modernleşme Ekseninde Türk Düşüncesi, Büyüyenay Yayınları, İstanbul.

Eserde Osmanlı’nın son döneminden dört (M. Sadık Rıfat Paşa, Mustafa Reşid Paşa, Said Halim Paşa ve Filibeli Ahmet Hilmi), Cumhuriyet döneminden de üç düşünür-bilgini (Erol Güngör, Cemil Meriç ve Nurettin Topçu) tercih edilerek modernleşme bağlamında Türk düşüncesi anlaşılmaya çalışılıyor.