İnsan ve özgür iradesi

Birey, insan olmaktan dolayı özgür iradeye sahiptir. Özgür irade, hiçbir otorite tarafından insana verilmiş bir lütuf değildir. Özgür irade, insanın sahip olduğu en değerli şeydir. Özgür irade sayesinde birey, ahlaki, sosyal, felsefi, sanatsal, bilimsel, siyasal, ekonomik, zihinsel ve ilişkisel tercihlerde bulunmaktadır. Özgür irade sayesinde kendi yaşam biçimlerimizi, iyi-kötü, doğru-yanlış, erdemli- ahlaksız olarak nitelenen davranışlarda bulunmayı seçiyoruz. Özgür irade sayesinde hayatımızı istediğimiz gibi şekillendiriyoruz ve içeriğini oluşturuyoruz. Özgür irademiz ve tercihlerimiz sayesinde kendimiz olabiliyoruz. Özgür iradenin ve tercihlerin yokluğu durumunda tam bir kölelik, yabancılaşma, yalan ve yanılsamalarla dolu bir hayata mahkum olabiliriz.

Günlük hayatımızın bütün aktivitelerinde sürekli tercihlerde bulunarak özgür irademizi hayata geçiriyoruz. Diğer insanlarla ve doğayla kurduğumuz ilişkiler, özgür iradeyle yapmış olduğumuz tercihlerin bir sonucudur. Özgür iradeyle yapmış olduğumuz tercihler, günah, ayıp, utanç gibi kurgularla baskılanamaz ve yok edilemez. İnsanı, aklı ve özgürlüğü değersizleştiren yaklaşımlar, kalıplar ve doğmalar, özgür iradeden korkarlar ve insanın özgür iradesini kullanmasına engel olmak için her yolu denerler.Özgür iradeyle yapmış olduğumuz tercihler, bizi olgunlaştırmakta, geliştirmekte ve yenilemektedir. Aklı, ahlakı ve adaleti, ancak özgür iradeyle ve özgür tercihlerle gerçekleştirebiliriz. Özgür iradenin olmadığı yerde, akıl, ahlak ve adalet yoktur.

Özgür irade, sadece dışsal davranışlarda ortaya çıkan bir tecrübe değildir. Özgür irade, bir maneviyat ve ruhsal nitelikli tecrübedir. Ahlaklı, adil ve akıllı davranışlarda bulunmak için ruh dünyamızda, duygu ve düşünce dünyamızda aklın, ahlakın ve adaletin işlevsel olarak varolması lazımdır. Akıldan yoksun ruhlar, akla dayalı bir hayat süremezler. Aklı, bilimi, felsefeyi ve sanatı esas alan ruhlar, duygulu, düşünceli ve duyarlı tercihlerde ve davranışlarda bulunabilir. Özgür irade, duygularımızı ve düşüncelerimizi, beynimizi, aklımızı, kalbimizi, bedenimizi ve ruhumuzu bir bütün olarak ilgilendirmektedir. Özgür irade, bütün varlığımızla sürekli olarak işlevsel şekilde diri olmayı zorunlu kılmaktadır. Uyumuş, uyuşmuş, aymaz ve atıl kişiler, aslında özgür irade yeteneklerini tamamen yitirmiş varlıklar düzeyine kendilerini indirgemektedirler.

Özgür iradenin zıddı, kadercilik, determinizm ve fatalizmdır. Fatalizm, özgür iradeyi inkar etmekte, insanın bütün davranışlarının önceden belirlendiğini, insanı önceden belirlenen plana uygun davranan bir makina olarak tasarlamaktadır. Fatalizme göre insanın akla, ahlaka ve adalete uygun bir hayat sürmesine imkan yoktur, çünkü onun bütün hayatı, çok önceden insan üstü ve ötesi güçler tarafından belirlenmiştir. Kadercilik, insanı akılsız, ruhsuz, ilgisiz ve ilişkisiz bir nesneye indirgemektedir. Fatalizm, insan gerçekliğiyle uyuşmayan çok tehlikeli bir yanılsamadır. Fatalizmin iddia ettiğinin aksine insan, diğer insanlarla ve doğayla etkileşim halinde ilişkiler kurabilmekte, tercihlerde bulunabilmekte, özgür iradesiyle hayatını yaşayabilmektedir. İnsanı otonom bir varlık haline getiren şey, özgür iradesidir. İnsan için kaçınılmaz ve değiştirilemez diye bir şey yoktur. İnsan, özgür iradesiyle hayatında her şeyi değiştirebilir ve yeni durumlar yaratabilir.

Kadercilik, fiziksel ruhsal ve sosyal güçlerimizi inkar etmektedir. İnsanın ruhsal ve rasyonel gücünü inkar eden kadercilik, bireyi, zayıf, çaresiz, etkisiz, işlevsiz ve akılsız bir nesne olarak kurgulamaktadır. Fatalizmde insanın daha iyi tercihlerde bulunarak kaderini değiştirmesi mümkün değildir. Özgür irade, insanın kendisini, hayatı ve dünyayı özgür tercihleriyle değiştirme yeteneğidir. Seçmek, güçtür. En büyük gücümüz, özgür irademizle yaptığımız seçimlerimizdir. İnsan, özgür iradesiyle ve özgür tercihleriyle, kendi hayatını kendisi yapmaktadır. Özgürce iradesini kullanmak için insan, hiçbir güce ve otoriteye bağlı ve bağımlı değildir.Özgür irade olduğu sürece, değişim ve gelişim mümkündür.