II. Yeditepe Bienali: Çerçevelerden Bir Çerçeve (3)
Dr. Erkan Çav
Yeditepe Bienali'ne Türkiye'nin ve dünyanın
ihtiyacı var
• Türkiye’nin ve Dünyanın Yeditepe Bienali’ne,
sanatın, düşüncenin ve kültürün gelişmesi için ihtiyacı var. Yeditepe Bienali’nin
varlığını sürdürmesi, düzenli olarak yapılması, kendini geliştirerek kök salması;
bu topraklardaki geleneksel kültür ve medeniyet birikiminin, derinliğinin ve
tasavvurunun tarihten bugüne ve geleceğe ilerlemesi için vazgeçilmez değerdedir.
Görsel malzeme
II.
Yeditepe Bienali’ni, basılı görsel malzeme açısından yetersiz bulduk. Bienal
Kataloğu’nun basılı hali bulunmuyor, bu konuda bienal web sitesinde bir açıklamaya
rastlamadık veya henüz kataloğun basılmış hali paylaşılmadı. Ancak kataloğu
bienal web sitesinden PDF dosyası olarak indirebiliyorsunuz. Bununla birlikte
prestijli bir bienal olunacaksa eğer, ücreti karşılığında dahi olsa Bienal
Kataloğu’nun basılmış halinin olması gerekir. Bu bienale yük getirmez, aksine
prestij, sanatsal hassasiyet, fikrî değer ve fizikî arşivleme imkânı sağlar. Bu
kataloglar üniversite kütüphanelerinde, sanat merkezlerinde ve ilgili kişilerin
koleksiyonlarında yer alarak ülkenin ve dünyanın sanat arşivine katılır. Aynı
yaklaşım birbirinden güzel bienal afişleri için de düşünülebilir. Ücreti karşılığında
bu afişlerin basılı görselleri toplumla paylaşılabilir.
Her
şeyin dijitalleştirilmesi bizatihi sanatın kendisine aykırıdır, hatta bizzat
Yeditepe Bienali’nin ruhuna aykırıdır. Görsel malzemenin çok daha zengin olması
beklenirdi. Yedikule Hisarı için mekânın özellikle avlu bölümünde “Bienal
Panosu” konularak gelenlerin bir hatıra olarak bu pano önünde fotoğraf çekmeleri
sağlanabilirdi. İlk Yeditepe Bienali’nde olduğu gibi A6 boyutunda bir katalog
basılabilir, küçük boyutlarda katlanılabilen bir harita uygulaması yapılabilir
veya Yeditepe Bienali için özel olarak tasarlanmış bir telefon uygulaması ile
farklı bir çalışma olabilirdi. Basılı görsel materyaller konusunda geliştirmeler
yapılmalıdır. Bunun ötesinde bienallere katılan eserlerin biblolarını, küçük
modellerini, basılı materyallerini, kopyalarını, magnetlerini ve çeşitli
uygulamalarını içeren ürünler, bienal logolu eşyalar ve mümkün olan farklı
hediyelik ürünlerin uygulamaları da Yeditepe Bienali kapsamında gündeme alınmalıdır.
Aksaklıklar çözüldükçe nitelik,
kalite, süreklilik ve kalıcılık artar
Dile
getirilen olumsuzluklar ve eksiklikler azaltıldıkça daha iyi bir Yeditepe
Bienali ile karşılaşacağımızı düşünüyoruz. Bunun için daha yoğun bir çalışma
gerekir. Bunu sağlayacak temel şart ise “Bienal hazırlama, fikrini oluşturma,
istişare ile paylaşma, olgunlaştırma, sanatçılara ve eserlere ulaşma, bunların
bütünlüğünü inşa etme, uygulama ve topluma sunma” gibi belli başlı süreçleri “profesyonel”
bir anlayışla yürütecek kurumsallaşmanın ve kurumlaşmanın gerçekleştirilmesidir:
Sürekli açık bir ofis ve süreci canlı tutan profesyonel bir kadro.
Kaliteli
bir bienal uygulaması, alan dışından gelen ve değişen kadroların inisiyatifi
ile değil, bu işi “profesyonel” olarak hayatının amacı, içeriği ve mesleği
haline getirmiş, alanına hâkim, nitelikli, birikimli ve kaliteli isimlerle çalışılarak
sağlanabilir. Sistemli, düzenli ve disiplinli çalışılması, karar verilen
tarihlere, saatlere ve çalışma ilkelerine bienal boyunca tam uyum olması, idari
ve sanatsal yönetimlerin süreçlerde tam uzlaşma sağlaması ve ilgili kararlara
uyulması, bienalin tüm paydaşları ile anlamlı ve güçlü iletişim ve ilişkilerin
yürütülmesi; hedefe giden yolu belirler. Bu temel olgulara dikkat edildikçe bu
sanat hareketinin etkinliği, kalitesi, başarısı ve en önemlisi kalıcılığı
giderek artacaktır.
Türkiye
Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı tarafından himaye edilen ve desteklenen, ulusal ve
uluslararası alanda ismi bilinen, yani bir “Marka Bienal” olmasını istediğimiz Yeditepe
Bienali Sanat Hareketi’nin detay özelliklerde, işlerde ve uygulamalarda daha başarılı
olmasını bekliyoruz. Küresel ölçekte bir sanatsal etkinlik ve çekim merkezi
olarak Yeditepe Bienali’nin kalıcılaşmasını amaçlıyorsak, eleştirilerden olumlu
dersler alınacak, aksaklıklar, eksiklikler ve hatalar çözülecektir. Böylece,
her bienal bir diğerinin üstüne koyarak, katkı vererek, geliştirerek, sürekli
yenilenerek, yeni bir “Çerçeve” ile topluma ve ülkemize hizmet edecek,
geleneksel İslâm sanatlarını, sanatçıları ve eserlerini destekleyerek “geleneğin
geleceğe yeniden/dönüştürülerek/yenilenerek aktarımında” kalıcı bir köprü,
ondan öte küresel ölçekli bir merkez olacaktır.
Başarılı Uygulamalar Ve Olumlu Gelişmeler
Sergilerin
tamamının ücretsiz gezilebilmeleri, 10-18 saatleri arasında gün boyu kesintisiz
açık olmaları, web sitesinde mekânları içinde sanal tur uygulaması ile
sergilerin görülebilmeleri, basılı, görsel ve sosyal medyanın çok yönlü kullanımı
ve aktarımı ile toplumun dikkatini çeken faaliyetler açısından II. Yeditepe
Bienali’nin, I. Yeditepe Bienali’ne göre daha etkili ve başarılı olduğu görülüyor.
Bununla birlikte toplumsal katılımı artıracak her türlü tanıtım ve paylaşım imkânı,
turlar, katılım teşvikleri, öğrencilere özel uygulamalar, bienalin dokümantasyonu
için belgeselinin hazırlanması, ilgili ve benzeri tüm faaliyetler yapılmalıdır.
Güvenlik
uygulaması sistemleşmiştir. Mahzen, Yedikule Hisarı, Küp Cam Galeri ve Süleymaniye
Külliyesi İmareti Darüzziyafe’de sergileme mekânlarının kamera sistemleri, güvenlik
elemanları ve sanat eserlerinin/uygulamalarının sorumluları kişiler ile
dikkatle kontrol edildiği ve korunduğu gözlenmiştir. Bu konu, I. Yeditepe
Bienali’ne göre daha iyi olunan bir uygulama olmuştur. Önlem almak, sanata,
sanatçıya ve sanat eserlerine verilen değerin bir göstergesidir. Aynı zamanda tüm
topluma açık mekânların güvenliğini sağlamak, beklenmeyen olası sorunları
ortadan kaldırır.
Bienalde
karşılaşılan tüm kadroların, işlerini severek yaptıkları, sanatseverlere yardımcı
olmak için hazır ve hevesli oldukları gözlemlenmiş, sergiden sanat zevki almak
açısından en yüksek verimin alınmasını sağlamayı hedefledikleri görülmüştür. Böylece
ziyaretçilerin dikkatlerini sergilere vermeleri, eserleri farklı boyutlarıyla
tanımaları ve bienali anlamaları için destekleyici koşullar sağlanmıştır.
Yedikule’de
turla yapılan sergi gezileri verimli olmuştur. Rehberlerin sergiyi içselleştirdikleri
ve adeta hissederek aktardıkları, bilgilendirici ve zenginleştirici bir
rehberlik yaptıkları görülmüştür.
I.
Yeditepe Bienali’nde bazı sergileme mekânlarının açıklanan tarihlerden 1 hafta,
10 gün, hatta 15 gün önce kapanarak sergilerine son vermeleri, örneğin son gün
saat 18.00’e kadar değil, gün içinde eserleri ve uygulamaları toplamaya başlamaları
gibi sorunlar vardı. Düzensiz, sistemsiz, açıklanan günlere ve saatlere uymayan
sorumsuz bir tavır görülmüştü. II. Yeditepe Bienali’nde bunların düzletildiği,
eğer bazı sergiler daha önce kapanacaksa bunların tarihlerinin verildiği görülüyor.
Süleymaniye Külliyesi İmareti Darüzziyafe Sergisi bu şekilde bir uygulamaya
tabi tutulmuştur. III. Yeditepe Bienali’nde bu konunun tekrar sorun olmayacağını
umuyoruz.
Nihayetinde,
II. Yeditepe Bienali, I. Yeditepe Bienali’ne göre sanatçı, eser, mekân ve
sanatsal genişlik açısından daha dar bir kapsamda olmakla birlikte, bu sanat
hareketinin salgın koşullarında yapıldığı dikkate alınırsa, mevcut organizasyon
ve uygulamayı başarılı görüyoruz.
Gelecek, nasıl bir “Çerçeve” getirecek
Yeditepe
Bienali, İslâm sanatları merkezinde günümüz sanat uygulamaları ile bütünleşerek
kendini çoğaltmakta, zenginleştirmekte ve dönüştürmekte, bunun ötesinde
binlerce yılı bulan ruh ve zihin, duygu ve düşünce, kültür ve medeniyet
zemininde içsel sorgulamaya, soru sormaya ve tartışmaya imkân vererek tarihsel
ve coğrafi olarak dikey eksende, günümüz sanat yaklaşımları farkları açısından
ise yatay eksende düşünme kapılarını açmakta ve yeni düşünceler ve uygulamalar
geliştirilmesini sağlamaktadır. Yeditepe Bienali’nin, iki yıllık veya farklı
aralıklarla ancak düzenli periyotlarla ve nitelikli mekân-eser seçmeleri/yerleştirmeleri/uygulamaları
ile; geleneksel İslâm sanatlarını, Türkiye’yi ve dünyayı temsil eden sanatçılarla
ve eserlerle devam etmesini diliyoruz. III. Yeditepe Bienali’nin ilk ikisinden
elde edilen tecrübelerle ve birikimle daha nitelikli hazırlanmasını, olmasını
ve yapılmasını bekliyoruz.
Yeditepe Bienali, Türkiye’nin vazgeçilmez
değeridir
Türkiye’nin
ve Dünyanın Yeditepe Bienali’ne, sanatın, düşüncenin ve kültürün gelişmesi için
ihtiyacı var. Yeditepe Bienali’nin varlığını sürdürmesi, düzenli olarak yapılması,
kendini geliştirerek kök salması; bu topraklardaki geleneksel kültür ve
medeniyet birikiminin, derinliğinin ve tasavvurunun tarihten bugüne ve geleceğe
ilerlemesi için vazgeçilmez değerdedir.
II.
Yeditepe Bienali ile, bu sanat hareketinin, Geleneksel İslâm Sanatları
merkezli, ancak modern sanat uygulamaları ile birlikte gelişen, her bienalde seçilen
ve seçilecek yeni odak noktaları ve temalar ile yeni mekânlardaki sanatsal uygulamalarla
sürekli kendini yenileyen, geliştiren, çoğaltan bir yapısı olacağı tescil
edilmiştir. Mekân ve sanat eserleri/yerleştirmeleri/uygulamaları arasındaki örtüşme,
uyum ve bütünlük Yeditepe Bienali’nin karakterini, kimliğini ve amacını ortaya
koyacak, sürekliliğini ve kalıcılığını belirleyecektir. II. Yeditepe Bienali,
bu yönde bir ilerleme olduğunu somut biçimde ortaya koymuş, gelecek için
umutları güçlendirmiştir.
Teşekkür
Yeditepe Bienali’ni himayelerinde destekleyen Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, bienalin sorumluluğunu üstlenerek süreci yürüten Fatih Belediyesi ve Klasik Türk Sanatları Vakfı, diğer taraftan Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Vakıflar Müdürlüğü gibi bienali destekleyen farklı resmi ve özel kurum ve kuruluşlar, bienalin Küratörü Bülent Karpat ve ekibi, idari, güvenlik ve uygulama kadrosunun üyeleri, eserleri, yerleştirmeleri ve uygulamaları ile katılım sağlayan sanatçılar güçlü bir teşekkürü hak ediyor.
