HİÇ Mİ GRİ ALAN YOK?
10 Aralık Salı günü başlayan ve kesintisiz 11 gün sürmesi beklenen 2014 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı görüşmeleri,TBMM Genel Kurulu'nda bütün hızıyla devam ediyor.
Bütçe,merkezi yönetimin tahmini gelir giderini gösteren rakamlardan ibaret bir listenin ötesinde ,makro ekonomik hedeflerin yer aldığı mali,iktisadi,hukuki,sosyal fonksiyonları olan bir kanundur.Bütçesi ret edilen hükümetler istifa etmek zorunda kalırlar.Meclis görüşmelerinde sadece bütçe konuşulmaz,dış politikadan eğitime kadar hükümetin her sahadaki icraatı eleştirilir,iktidara mensup milletvekilleri de cevaplandırır.Zaman zaman tansiyonun yükseldiği,yumrukların konuştuğu bu müzakereler ,Meclis TV'den canlı yayınlanır.Bu sene de gelenek bozulmadı.
Yazıyı kaleme alırken bir yandan da yayını izliyorum.Ve hayret ediyorum.Olaylar nasıl bu kadar farklı yorumlanabiliyor? Muhalefet siyah diyor,iktidar beyaz.Hiç mi GRİ alan yok?Elbette var.Yeter ki köşemizin adına uygun objektif bakış açısına sahip olalım.
Şunu baştan ifade edelim; bir iki nokta hariç hükümetin bütçe performansı gayet başarılı.Üç genel ve yerel seçimde oy kaygısına kapılmadılar ,mali disiplinden taviz vermediler.2009 dışında bütçe açığı tahminlerinde u2013 makro göstergelerde değil- büyük sapma olmadı.2014 bütçesi de , olağanüstü bir gelişme yaşanmazsa, şaşmayacak gibi görünüyor.
Bütçede giderler 436,3 milyar TL, gelirler 403,2 milyar TL, açık da 33,3 milyar TL olaraktahmin edilmiş.
Maastricht Kriterlerine göre, bütçe açığının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'ya (GSYH) oranının yüzde 3'ü geçmemesi lazım.2014 bütçe tahminleri tutarsa, bu oran yüzde 1'in altına inecek ki ,takdir etmemek haksızlık olur.Pek çok Avrupa ülkesinin hayal bile edemeyeceği bir oran olduğunu hatırlatalım.
Üzerinde durulması gereken bir husus da faiz.Bütçe de 50 milyar TL ayrılmış.Toplanması hedeflenen 348,4 milyar TL vergi gelirlerinin yüzde 15'ini kapsıyor.Yani toplanacak her 100 TL verginin 15 TL'si faize gidecek.2002'de 100 TL'nin 85 TL'si bir avuç rantiyeciye faiz olarak ödeniyordu.Faiz giderinde gerçekleştirilen bu ciddi hafifleme alkışlanmalı.
Gelelim eleştirilerimize; müzmin birsorunun sürdüğüne şahit oluyoruz. Rakamlara döküp şöyle izah edelim;2014 bütçesinde 348,4 milyar TL vergi toplanması öngörülmüş.Bunun 70,8 milyar TL'si Gelir Vergisi,31,1 TL'si Kurumlar Vergisi .Toplamı101,9 milyar TL'yi buluyor.
Bu vergiler kazanç üzerinden,mali güce göre alındığı için teoride adil kabul ediliyor.Biraz kurcalarsak, uygulamada hiçte öyle olmadığı, bütün yükü ücretlilerle çok az sayıda kişi ve kuruluşun sırtladığı anlaşılacaktır.Vurgulamak istediğimiz asıl husus ;kazançtan alınan vergilerin, toplam vergiler içindeki payının yüzde 30'un altına inmesidir.Vergi adaleti açısından bu çarpık tablo yıllarca değişmiyor, zengin fakir ayırt etmeyen KDV,ÖTV gibi dolaylı vergilerle devlet bütçesi denkleştiriliyor.Doğrusu, bu oranının Avrupa ülkelerinde olduğu gibi yüzde 30'dan yüzde 70'e çıkarmaktır.Esasında sorun, dolaylı vergilerin yüksekliğinden ziyade , kazanç vergilerinin toplanamamasından kaynaklanıyor.
Son olarak bir hususa da iki cümle ile değinelim.Vergi dışı gelir kalemleri içinde gösterilen 54 milyar TL'nin önemli bir kısmı, özelleştirme ve sık sık çıkarılan örtülü af niteliğindeki düzenlemelerden gelecek paradır.Bütçenin,böyle arızi değil, kalıcı gelir kaynaklarına dayanması gerekir.
