Haziran enflasyonunun belirleyicisi enerji oldu

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre; tüketici fiyat endeksi (TÜFE) 2022 yılı Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 4,95, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 42,35, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 78,62 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 44,54 oranında arttı.

Önceki ise aylık yüzde 2,98, yıllık yüzde 73,50 olarak gerçekleşmişti.

Yılın başından bu yana aylık değişim oranlarına bakıldığında, Şubat ayında dolar kurunun düşmesinin de katkısıyla aylık TÜFE’nin yüzde 11,10’dan yüzde 4,81’e gerilediği, asgari ücret zammı ve kuzeyimizde yaşanan gerilimin enerji fiyatlarına yansımasıyla Mart ve Nisan aylarında tekrar yükseldiği, Mayıs ayında ise yüzde 2,98’lere kadar indiği görülüyor.

Haziran ayı gıda fiyatlarının gerilemesi nedeniyle aylık enflasyonun düşük çıktığı bir aydır. Tarihsel verilere göre, 2005-2021 yılları arası Haziran ayı ortalama aylık enflasyon oranı yüzde 0,2 olarak gerçekleşmiş. 2022 Haziran ayı ile kıyasladığımızda aradaki farkın oldukça açıldığını görüyoruz.

Gıda ve alkolsüz içecekler ana harcama grubunda TÜFE Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 2,09 arttı. Yaş sebze ve meyve fiyatlarındaki gerileme ile manşet enflasyonun altında kalsa da işlenmiş gıda fiyatlarındaki artış nedeniyle bu harcama grubundaki TÜFE, geçmiş verilere göre yüksek çıktı.

Enflasyonu yükselten nedenlerin Haziran ayında da devam ettiğini, ana belirleyicinin de başta elektrik, doğal gaz, akaryakıt olmak üzere enerji fiyatlarındaki artış olduğunu söyleyebiliriz. Haziran ayında aylık ve yıllık bazda en çok artan ana harcama grubunun ulaştırma olması bu durumu teyit ediyor.

Yıllık en düşük artış yüzde 23,74 ile haberleşme ana grubunda gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu diğer ana gruplar sırasıyla yüzde 26,99 ile giyim ve ayakkabı, yüzde 27,76 ile eğitim ve yüzde 39,34 ile sağlık oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, yüzde 123,37 ile ulaştırma, yüzde 93,93 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 81,14 ile ev eşyası oldu.

Ana harcama grupları itibarıyla 2022 yılı Haziran ayında en az artış gösteren ana gruplar yüzde 0,18 ile giyim ve ayakkabı, yüzde 1,97 ile sağlık ve yüzde 2,02 ile eğlence ve kültür oldu. Buna karşılık, 2022 yılı Haziran ayında artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, yüzde 10,59 ile ulaştırma, yüzde 8,34 ile konut, yüzde 5,42 ile lokanta ve oteller oldu.

Ev eşyası gibi kura duyarlı olan harcama gruplarında Haziran ayında yeniden yükseliş eğilimine giren döviz kurlarının etkisi hissedilirken, lokanta ve oteller gibi hizmet sektörü kapsamındaki harcama gruplarında, enflasyon oranının koşullardaki değişime rağmen belirli bir seviyenin altına inmemesi olarak nitelendirilen fiyat katılığı da net bir şekilde görülüyor.