Finansal Okuryazarlık-Konut Sektörü
Dünkü yazımızda ekonomik göstergelerin bazen hatalı yorumlandığına yer vermiştik. Genellikle bilgi eksikliğinden kaynaklanan bu değerlendirmelere daha ziyade sosyal medyada rastlıyoruz. Bugün de her ay düzenli olarak açıklanan konut satış istatistiklerini nasıl okumamız gerekiyor, buna değinelim.
Konut satışları arttığında “konut piyasası canlandı” ya da “inşaat sektörü ihya oldu” tarzında manşetler atılır. Türkiye genelinde satılan konutların sayısı aslında bir anlam ifade etmez. Çünkü tek başına toplam satış sayısı sektör açısından bir değerlendirme yapmak için yetersiz kalır.
Bu nedenle konut satışlarının ayrıntısına bakmak gerekir. Açıklanan konut satış istatistikleri satış şekline ve satış durumuna göre ikiye ayrılır. Konut sektöründe bir iyileşme ya da canlanma olduğunu görebilmemiz için “satış durumuna göre konut satışı” verilerine bakmamız gerekiyor.
Satış durumuna göre konut satışları da ilk el ve ikinci el olmak üzere ikiye ayrılır. Konut ve inşaat sektörünün gidişatı hakkında değerlendirme yapabilmek için ilk el konut satışlarını takip etmek daha sağlıklı olur. Çünkü ikinci el satışlar da konut sadece el değiştirir. Sahip olduğu mülkü satan kişinin satış amacını bilemeyiz. Bu kişi, borçlarını döndüremeyip acil nakite ihtiyaç duyan bir iş adamı ya da vergiden kaçınmak için mülkünü bir yakınının üzerine geçiren biri olabilir. Özetle ikinci el satış, ekonomiye önemli bir katkı sağlamayan bir satış durumudur. İlk el konut satışında ise satın alınan konutun parasını inşaat şirketine ödersiniz, o da bu parayı yeni projeler için kullanır. Böylelikle hem inşaat sektörü hem de ona bağlı olan yaklaşık 200 sektör olumlu yönde etkilenir.
Salgın dönemi gibi istisnai durumlar hariç ülkemizde aylık 100 bin civarında konut satılıyor. Bu satışın yaklaşık 33 bini ilk el, 67 bini ise ikinci el satış olarak gerçekleşiyor.
Satış şekline göre konut satışları da ipotekli ve diğer satışlar olmak üzere ikiye ayrılıyor. Bu veri ise faiz oranlarının konut satışları üzerindeki etkisini görmemizi sağlıyor. Bilindiği üzere 1 yıldır faiz oranları zaten kademeli olarak indiriliyordu. Buna ilaveten pandemi nedeniyle verilen teşvikler kapsamında konut kredi faiz oranı birinci el konut için yüzde 0,64’e kadar düştü. Haziran ayına ait konut satış sayısı resmi olarak açıklanmadı ancak ortalamının çok üzerinde bir satış gerçekleşeceği tahmin ediliyor.
Konut satış istatistiklerinde yer alan diğer bir veri de yabancılara yapılan konut satışlarıdır. Küresel salgın nedeniyle son 3-4 aydır binin altına düştü ancak normal dönemlerde bu sayı 3 bin ila 5 bin arasında değişiyor. Konut satın almak için ülkemizi tercih edenlerin ülke uyruklarına baktığımızda daha çok komşu ülkeler olduğunu görüyoruz. Sıralama değişse de Irak, İran, Kuveyt, Suudi Arabistan, Rusya Federasyonu ve Afganistan vatandaşları listenin başında yer alıyor. Özellikle dolar kuru arttığında konut fiyatları yabancılar açısından düşmüş oluyor bu da talebi canlandırıyor.
Sonuç olarak ekonomik bir veri açıklandığında sadece manşet rakamlarına bakmak yeterli değildir, mutlaka alt detaylarını da incelemek gerekir.
