Enflasyonda Baz Etkisi Azalıyor
Hatırlayacağınız üzere enflasyon oranları son iki aydır tek hanede seyrediyordu. Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim tablosuna baktığımızda; Eylül 2019’da yüzde 9,26 olan enflasyon oranının, Ekim 2019’da 8,55 olarak gerçekleştiğini görüyoruz.
Bu düşüşün iki temel sebebi vardı. Birincisi baz etkisi. Baz etkisini şöyle açıklayalım. İstatistiki veriler doğru yorumlanabilmesi için bir önceki döneme ait verilerle kıyaslanır. Baz alınan döneme ait veriler çeşitli nedenlerden dolayı (kur artışı, kuraklık vs) normalden çok yüksek veya çok düşük çıkabiliyor.
Geçen senenin Eylül (yüzde 24,52) ve Ekim (yüzde 25,24) aylarına ait enflasyon oranları da normalin çok üzerinde çıkmıştı. Bu sayede son iki aydır enflasyon oranı tek haneye inmişti. Ancak 2018 Kasım ayından itibaren enflasyon oranlarında görülen istikrarlı düşüş nedeniyle 2019 Kasım ayında bu oran yeniden çift haneye çıktı.
Diğer sebep ise alım gücünün zayıflaması idi. Talep fazla olmadığı için, üreticiler fiyatları çok arttıramadılar. Ancak son birkaç aydır tüketici güven endeksinde (dayanıklı tüketim malları hariç) bir artış gözlemleniyor. Bu da enflasyonu ters oranda etkileyeceğini gösteriyor.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) yayımladığı verilere göre; tüketici fiyat endeksinde (TÜFE) (2003=100) 2019 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 0,38, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 11,01, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 10,56 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 15,87 artış gerçekleşti.
Aylık en yüksek artış yüzde 2,69 ile giyim ve ayakkabı grubunda oldu. Kış aylarında olduğumuz için bu artış normal kabul ediliyor.
Ana harcama grupları itibarıyla 2019 yılı Kasım ayında endekste yer alan gruplardan, ev eşyasında yüzde 0,59, haberleşmede yüzde 0,39, konutta yüzde 0,36 ve ulaştırmada yüzde 0,33 artış gerçekleşti.
Aylık en fazla düşüş gösteren grup yüzde 0,44 ile çeşitli mal ve hizmetler oldu.
Ana harcama grupları itibariyle 2019 yılı Kasım ayında endekste düşüş gösteren bir diğer grup ise yüzde 0,15 ile lokanta ve oteller oldu.
Yıllık en fazla artış yüzde 43,35 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti.
TÜFE'de, bir önceki yılın aynı ayına göre eğitim yüzde 14,35, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 14,03, sağlık yüzde 13,85 ve lokanta ve oteller yüzde 13,07 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu.
İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE'de 2019 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 0,59, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 10,31, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,90 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 15,13 artış gerçekleşti.
TÜİK’in 2019 enflasyon sepeti, 418 madde ve 895 madde çeşidinden oluşuyor. Kasım 2019'da endekste kapsanan 418 maddeden; 33 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 296 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 89 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti.
