​Enflasyon düzeltmesinin sorunları

Uzun yıllar sonra 31.12.2023 itibariyle dönem sonu bilançolara uygulanmak üzere “enflasyon düzeltmesi” adıyla enflasyon muhasebesi uygulamaya konuldu.

Gerekli miydi?

Evet.

Sorunlar var mı?

Özellikle teknik ve pratikte hem mükellefler hem meslek mensubu mali müşavirler bakımından sıkıntıları bulunuyor.

Bu haliyle enflasyon düzeltmesi uygulamasını düzenleyen mevzuat hükümlerinin öngördüğü amir uygulama esasları mükellefler ve mali müşavirler açısından sorunlar oluşturuyor.

2023 Enflasyon Farklarının Geçmiş Yıl Kar/Zararlarına Etkisi ve Vergilendirilmesi

Uygulama kapsamında getirilen yasal ve amir idari düzenlemelere göre 31.12.2023 tarihli bilançolarındaki düzeltmeler neticesinde oluşan kar/zararlar geçmiş yıl kar/zararları hesaplarına aktarılmak suretiyle takibi öngörülmüş ve “vergilendirilmemesi” kararlaştırılmıştı.

Buna göre;

2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun, enflasyon düzeltmesine tabi tutul¬masından kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmuyor, geçmiş yıl zararı da zarar olarak kabul edil¬miyor.

2024 Yılı ve Sonrasında Oluşacak Enflasyon Düzeltme Farklarının Vergilendirilmesi

Yapılan amir düzenlemeler kapsamında; geçici vergi dönemleri dahil 01.01.2024 tarihinden itibaren yapılacak düzeltmeler neticesinde oluşan karların vergiye tabi tutulması öngörülüyor.

Bu çerçevede;

_Geçici vergi dönemleri ve hesap dönemi sonu itibarıyla oluşan kâr ya da zararın, “Enflasyon Düzeltme Hesabı”nın bakiyesine göre bulunması,

_ “Enflasyon Düzeltme Hesabı”nın bakiyesi, “Enflasyon Düzeltmesi Kârları/Zararları” hesapları aracılığıyla “Dönem Kârı veya Zararı Hesabı”na devredilerek kapatılması ve

_Oluşan bakiye türüne göre işletmenin dönem kâr ya da zararının hesaplanması öngörülüyor.

Bu esaslar kapsamında yapılan enflasyon düzeltme çalışmaları sonucunda şirketler/işletmeler fiktif yüksek karlarla karşılaşabiliyor.

Bu durum, mükellefleri kazanmadıkları bir rakam üzerinden vergi ödemek zorunda bıraktırıyor.

Mali Müşavir Meslek Mensuplarının İş Yükü artıyor

2024 ve sonrası enflasyon geçici vergi dönemleri için de geçerli olmak üzere enflasyon düzeltmesi hesaplamaları dahil bilançonun beyannameye eklenmesi kararlaştırılmıştır.

Bu durum, haliyle meslek mensuplarının iş yükünü artırıyor.

Diğer taraftan; işletmelerin fiili yapısı itibariyle kesin mizanların ve neticesinde bilançoların zamanında oluşturulabilmesi; ayrı imkânsızlık konusunu oluşturuyor.

Bununla beraber; uygulamayı kolaylaştırmak bakımından mevcut mevzuatımız itibariyle de geçici vergi dönemlerinde kâr zarar kayıtları yapılmıyor olmakta ve sonuç hesapları; hesaben oluşturulmaktadır.

Dolayısıyla enflasyon düzeltmesinin geçici vergi dönemlerinde yapılması ve ilgili bilançonun oluşturularak beyannameye eklenmesi, geçici verginin tabiatına aykırılık teşkil ediyor.

Geçici Vergi Dönemleri İçin Enflasyon Düzeltmesinin Uygulan”mama”sı Beklentisi Devam Ediyor

Yukarıda da ifade ettiğim üzere enflasyon düzeltme işlemlerinin, geçici vergi dönemleri için de uygulanması öngörülüyor.

Aşırı iş yükü altında boğulduğundan şikayetçi olan Mali Müşavirler, enflasyon düzeltmesinin geçici vergi dönemlerinde uygulanmaması beklentisi içerisindeler.

Ve bu beklentilerini korumaya devam ediyorlar…

Diğer Taraftan… Hazine Kaybı…

Enflasyon muhasebesinin nihayetinde oluşan farkların nihai olarak kâr zarar hesaplarına aktarılması neticesinde özellikle özkaynak ve işletme sermayesi bakımından güçlü olan işletmelerde kar, başka bir ifadeyle kurumlar vergisi matrahı oluşmama ihtimali yüksek oluyor.

Bu durum; hazinenin beklediği yararı elde edememesi anlamına geliyor, aynı zamanda…

Bunun yanı sıra; enflasyon düzeltmesinden dolayı karlarla karşılaşan mükellefler de elde edemediği fiktif bir kârın vergisini vermek gibi olumsuz bir durumla karşı karşıya kalıyor.

Bilançodaki kıymetlerin güncellenmesi açısından yüksek enflasyonun olduğu şu dönemlerde enflasyon düzeltmesinin yapılması gerekiyor idi. Ve getirilmesi de doğru oldu.

Kanaatimce Olması Gereken Şu İdi…

Yeniden değerleme uygulamasında olduğu gibi enflasyon düzeltmesinde de; oluşan farkların özkaynak hesaplarında (örneğin; özel bir hesapta) takip edilmesi ve oluşan olumlu farkların daha doğru olurdu…