Enflasyon düzeltmesinin mükellefler, mali müşavirler ve hazine açısından sorunları
Uzun yıllar sonra 31.12.2023 itibariyle dönem sonu bilançolara uygulanmak üzere “enflasyon düzeltmesi” adıyla enflasyon muhasebesi uygulamaya konuldu.
Gerekli miydi?
Evet.
Sorunlar var mı?
Özellikle teknik ve
pratikte hem mükellefler hem meslek mensubu mali müşavirler bakımından sıkıntıları
bulunuyor.
Bu haliyle enflasyon
düzeltmesi uygulamasını düzenleyen mevzuat hükümlerinin öngördüğü amir uygulama
esasları mükellefler ve mali müşavirler açısından sorunlar oluşturuyor.
2023 Enflasyon
Farklarının Geçmiş Yıl Kar/Zararlarına Etkisi ve Vergilendirilmesi
Uygulama kapsamında
getirilen yasal ve amir idari düzenlemelere göre 31.12.2023 tarihli bilançolarındaki
düzeltmeler neticesinde oluşan kar/zararlar geçmiş yıl kar/zararları
hesaplarına aktarılmak suretiyle takibi öngörülmüş ve “vergilendirilmemesi”
kararlaştırılmıştı.
Buna göre;
2023 hesap dönemi
sonuna ait bilançonun, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından kaynaklanan
kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilen geçmiş yıl kârı
vergiye tabi tutulmuyor, geçmiş yıl zararı da zarar olarak kabul edilmiyor.
2024 Yılı ve Sonrasında
Oluşacak Enflasyon Düzeltme Farklarının Vergilendirilmesi
Yapılan amir düzenlemeler
kapsamında; geçici vergi dönemleri dahil 01.01.2024 tarihinden itibaren
yapılacak düzeltmeler neticesinde oluşan karların vergiye tabi tutulması
öngörülüyor.
Bu çerçevede;
· Geçici
vergi dönemleri ve hesap dönemi sonu itibarıyla oluşan kâr ya da zararın,
“Enflasyon Düzeltme Hesabı”nın bakiyesine göre bulunması,
· “Enflasyon
Düzeltme Hesabı”nın bakiyesi, “Enflasyon Düzeltmesi Kârları/Zararları”
hesapları aracılığıyla “Dönem Kârı veya Zararı Hesabı”na devredilerek
kapatılması ve
· Oluşan
bakiye türüne göre işletmenin dönem kâr ya da zararının hesaplanması
öngörülüyor.
Bu esaslar kapsamında
yapılan enflasyon düzeltme çalışmaları sonucunda şirketler/işletmeler fiktif
yüksek karlarla karşılaşabiliyor.
Bu durum, mükellefleri
kazanmadıkları bir rakam üzerinden vergi ödemek zorunda bıraktırıyor.
Mali Müşavir Meslek
Mensuplarının İş Yükü artıyor
2024 ve sonrası
enflasyon geçici vergi dönemleri için de geçerli olmak üzere enflasyon
düzeltmesi hesaplamaları dahil bilançonun beyannameye eklenmesi
kararlaştırılmıştır.
Bu durum, haliyle
meslek mensuplarının iş yükünü artırıyor.
Diğer taraftan;
işletmelerin fiili yapısı itibariyle kesin mizanların ve neticesinde
bilançoların zamanında oluşturulabilmesi; ayrı imkânsızlık konusunu
oluşturuyor.
Bununla beraber;
uygulamayı kolaylaştırmak bakımından mevcut mevzuatımız itibariyle de geçici
vergi dönemlerinde kâr zarar kayıtları yapılmıyor olmakta ve sonuç hesapları;
hesaben oluşturulmaktadır.
Dolayısıyla enflasyon
düzeltmesinin geçici vergi dönemlerinde yapılması ve ilgili bilançonun
oluşturularak beyannameye eklenmesi, geçici verginin tabiatına aykırılık teşkil
ediyor.
Geçici Vergi Dönemleri
İçin Enflasyon Düzeltmesinin Uygulan”mama”sı Beklentisi Devam Ediyor
Yukarıda da ifade
ettiğim üzere enflasyon düzeltme işlemlerinin, geçici vergi dönemleri için de
uygulanması öngörülüyor.
Aşırı iş yükü altında
boğulduğundan şikayetçi olan Mali Müşavirler, enflasyon düzeltmesinin geçici
vergi dönemlerinde uygulanmaması beklentisi içerisindeler.
Ve bu beklentilerini
korumaya devam ediyorlar…
Diğer Taraftan… Hazine
Kaybı…
Enflasyon muhasebesinin
nihayetinde oluşan farkların nihai olarak kâr zarar hesaplarına aktarılması
neticesinde özellikle özkaynak ve işletme sermayesi bakımından güçlü olan
işletmelerde kar, başka bir ifadeyle kurumlar vergisi matrahı oluşmama ihtimali
yüksek oluyor.
Bu durum; hazinenin
beklediği yararı elde edememesi anlamına geliyor, aynı zamanda…
Bunun yanı sıra;
enflasyon düzeltmesinden dolayı karlarla karşılaşan mükellefler de elde
edemediği fiktif bir kârın vergisini vermek gibi olumsuz bir durumla karşı
karşıya kalıyor.
Bilançodaki kıymetlerin
güncellenmesi açısından yüksek enflasyonun olduğu şu dönemlerde enflasyon
düzeltmesinin yapılması gerekiyor idi. Ve getirilmesi de doğru oldu.
Kanaatimce Olması Gereken
Şu İdi…
Yeniden değerleme
uygulamasında olduğu gibi enflasyon düzeltmesinde de; oluşan farkların özkaynak
hesaplarında (örneğin; özel bir hesapta) takip edilmesi ve oluşan olumlu
farkların daha doğru olurdu…
