Eline, Beline, Diline...

“Eline, Beline, Diline hakim ol.

Harama bakma, Haram yeme, haram içme,

Doğru ol, sabırlı ol, dayanıklı ol, yalan söyleme,

Büyüklerinden önce söze başlama,

Kimseyi kandırma, kanaatkâr ol

Dünya malına tamah etme,

Yanlış ölçme, eksik tartma,

Alnın, kalbin ve kapın daima açık olsun.

Kuvvetli ve üstün durumda affetmesini bil,

Hiddetli iken yumuşak davranmasını bil,

Kendin muhtaçken başkalarına ikram edecek kadar cömert ol"

"İleri Toplum" devlete iş düşürmeden “kendi nizamını” sağlayan toplumdur.

Osmanlı'nın kuruluş yıllarında Osmanlı toplumu “ileri” toplumdu. Bu nizamı sağlayan kurumların başında gelen Ahi'liğin prensipleri yukarıdadır...

Bu “prensiplere” çarşıda pazarda herkes uydurulurdu. “Uyardı” demiyorum, uydurulurdu.

Toplum kendi nizamını sağladığı için devlete sadece toplumu gözetlemek kalıyordu.

Yani "herkes kapısının önünü süpürürse belediyeye iş kalmaz" gibi...

Günümüzde Avrupa ülkelerine gittiğiniz zaman, ilk gözünüze çarpan toplumun kurallara titizlikle uyduğudur.

Avrupa toplumları nizamlarını kendileri sağlamışlardır.

Avrupa toplumu size trafiğin içinde drift yaptırmaz, kırmızı ışıkta geçerseniz 100 kişi birden sizi şikayet eder!

Elini beline koyup, “helal olsun, ne güzel geçti” demezler.

Sözün kısası birkaç asırdan beri geri toplum olduğumuz için geri ülkeyiz!

***

Adalet ve devlet

Koçi Bey, 4. Murat zamanında yaşamış, 1650’de vefat etmiş değerli bir ilim adamımızdır. Enderun müderrisidir.

Koçi Bey, Padişah'ın talebi üzerine yazıp, 4. Murad'a sunduğu "Koçi Bey Risalesi"nde, bozulan devlet çarkını ve bunun çarelerini anlatır. Padişah’a rapor sunar.

Koçi Bey, şöyle der:

"Velhasıl Osmanlı saltanatının şefket ve kudreti asker iledir. Askerin ayakta durması hazine iledir. Hazinenin bekâsı reaya iledir. Reayanın (vatandaşın) bekâsı adalet iledir.”

Biz adalet denilince sadece adliyeleri ve hakimlerin kararlarını anlıyoruz.

Adalet, sadece adliyede olmaz, herkes için her an her yerdedir. Öğretmen derste, doktor hastanede, tüccar ticarethanesinde, işçi işyerinde, baba evinde, bürokrat ofisinde adaletli olmalıdır.

Hak etmeyen birini göreve getirmek de adaleti çiğnemektir, bu göreve talip olmak da adaleti çiğnemektir.

Adaleti illa yanlış karar veren hakimler çiğnemez.

Bir bürokratın görevini yapmaması, işi yokuşa sürmesi, savsaklaması da adaleti çiğnemektir, örnekler sayısız çoğaltılabilir.

4 asırdır süren bir türlü çare bulamadığımız gerilemenin tek çaresi Koçi Bey’in 400 sene önce, gerilemenin daha başladığı yıllarda teşhis koyup ilaç olarak söylediği adalettir.

Fert fert, herkes adaletli olmadıkça sorun asla bitmeyecektir.

İstediğiniz kadar rejim değiştirin, ekonomik programlar, kalkınma programları hazırlayın, üretimi artırın, ülkeyi fabrikalarla doldurun gerilik olduğu gibi devam edecektir.