Dünya Nereye Doğru Gidiyor? (1)
Virüsün neden olduğu krizin etkilerini, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler birlikte hissetmektedir. Ancak sonuçlarının ne olacağı henüz tam olarak kestirilememektedir. Petrole olan talebin azalması fiyatların düşmesine neden olurken, petrolün oluşturduğu piyasaya nasıl yansıyacağını önümüzdeki süreçte daha net göreceğiz.
Dünyanın farklı bölgelerinde bulunan devletler, kendi tarihi, coğrafi ve kültürel özelliklerini taşırlar. Bu bakımdan olaylara yaklaşımları, çıkarları ve amaçları da birbirinden farklılık arz eder. Ancak her bölge, dünyanın farklı bir köşesini temsil eder ve bir bütün olarak dünyanın içinde bulunduğu durumu yansıtırlar.
Biz de dünyadaki yansımalara ışık tutmak amacıyla ‘’Dünya nereye doğru gidiyor?’’ Sorusuna cevap arayacağız. Ancak takdir edersiniz ki konu, bir köşe yazısının sınırlarını aşacak kadar geniştir. Bu nedenle konuyu özetleyerek birkaç yazıda ele almaya çalışacağız.
Dolaysıyla bu giriş yazısında dünyadaki güç dengelerine değinip geçeceğiz. Sonraki yazılarda söz konusu güçlerin içinde bulunduğu durumu, rakiplerin birbirleriyle olan ilişkilerini ve bu ilişkilerin ardındaki amaçlarını anlamaya çalışacağız. Amacımız bu yazı serisini okuyan her okura ‘’dünyanın nereye doğru gittiği’’ hakkında ana hatlarıyla mümkün olduğunca doğru bilgi sunmaktır.
‘’Soyut düşünce, kavramlarla ve teorilerle gelişir.’’ Devletlerarası siyasetin tamamı kavram ve soyutlamalara dayandığı için biz de kavramlar aracılığıyla başlıktaki sorumuza cevap arayacağız.
Bu çerçevede önce güç ve güç dengesi kavramlarını kısaca hatırlatmakta fayda var. Güç; bir aktörün diğer bir aktöre istediği şeyi yaptırmama ama kendisi istediği şeyleri yapabilme kapasitesidir. Güç dengesi; bir veya birden fazla devlet gücünün başka bir devlet veya devletler gurubunun gücünü dengelemek için kurulan ittifaklardır. Bu kısa tanımdan sonra dünyadaki güç dengelerine bakalım.
Bilindiği gibi dünyanın güçlü ülkeleri diğer devletlerin ilişkilerine en fazla müdahale eden ülkelerdir. Bu bağlamda küresel politikalara yön veren ülkelerin bir tarafında ABD ve Avrupa devletlerinin oluşturduğu Batı ekseni, diğer tarafında ise, Çin ve Rusya’nın oluşturduğu Avrasya ekseni bulunmaktadır.
Birde küresel rekabete muhtelif ittifak seçenekleri içinde dengeleri etkileme potansiyeline sahip, Türkiye, İran, Hindistan, Güney Afrika, Brezilya gibi bölgesel güçler var.
Burada şu hususun altını özellikle çizmek isterim; Batı ve Avrasya ekseni iki kutuplu dünyada olduğu gibi keskin hatlarla birbirinden ayrılmış durumda değil. Çünkü bu iki eksenin hangi felsefi temele dayandığı henüz belli değildir. Sadece güç odaklı bir rekabet söz konusudur. Bu nedenle iki eksenin karşılıklı çıkarları hem çatışıyor hem çakışıyor. Bununla birlikte, ittifak halinde olan ülkelerin de kendi içinde de çakışan ve çatışan çıkarları mevcut.
Tabloyu kısaca bu şekilde özetledikten sonra, küresel politikalara yön veren dört büyük aktörü tek tek ele almaya çalışacağız. Önümüzdeki hafta ilgiyle okuyacağınızı tahmin ettiğimiz ABD konusunu ele alacağız. Bizi takip etmeye devam edin.
Not: Eleştiri, öneri ve katkı yapmak isteyen dostlarımız için: [email protected] adresinden ulaşabilirler.
