Dolara karşı büyük bir hamle
Maliye Bakanlığı tarafından yapılan idari düzenleme ile ihracat bedellerinin yurda getirilmesi 4 Eylül’den itibaren zorunlu hale getirildi.
Bu zorunluluk sürekli olmayacak… “6 ay”lığına uygulamada kalacak.
Yapılan düzenleme bazı eksikleri de içinde barındırıyor.
Fazla detaya girmeden kısa kısa yapılan düzenlemeyi aktardıktan sonra eksik hususlara ilişkin değerlendirmelerimi de yapacağım:
Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat bedelleri ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilecek veya getirilecek.
İhracat bedellerinin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden yani gümrük çıkış beyannamesinin kapanmasından itibaren 180 günü geçemeyecek.
Yapılan idari düzenlemenin 3.maddesine göre ihracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esas olup, Türk parası üzerinden yapılan ihracat karşılığında döviz getirilmesi de mümkün olacak.
İhracat bedelinin yolcu beraberinde efektif olarak yurda getirilmesi de imkân dahilinde… Ancak bu durumda ihracat bedelinin gümrük idarelerine beyan edilmesi ve döviz beyan tutanağı (DBT) ile tevsik edilmesi zorunlu olacak.
Peşin döviz karşılığında ihracat durumunda; ihracatın “24 ay” içinde gerçekleştirilmesi zorunlu olacak.
Yurt dışına müteahhit firmalarca yapılacak ihracatın bedelinin “365 gün” içinde yurda getirilmesi mecburi olacak.
Geçici ihracat hallerinde; verilen süre veya ek süre içinde malın yurda getirilmemesi veya bu süreler içerisinde malın yurt dışında satılması durumunda satış bedelinin süre bitiminden veya kesin satış tarihinden itibaren “90 gün” içinde yurda getirilecek.
Konsinye ihracatta kesin satışı müteakip; uluslararası fuar, sergi ve haftalara bedelli olarak satılmak üzere gönderilen mallarda ise gönderildikleri fuar, sergi veya haftanın bitimini müteakip “180 gün” içinde bedelleri yurda getirilecek.
Kredili veya kiralama yoluyla yapılan ihracatta; ihracat bedeli, kredili satış veya kiralama sözleşmesinde belirlenen vade tarihlerini izleyen “90 gün” içinde yurda getirilecek.
Neden Banka…
Yurda getirilen ihracat bedellerinin en az %80’inin bir bankaya satılması zorunlu olacak.
Açıkçası bu zorunluk çok da anlam ifade etmiyor…
Neden mi?
İhracat bedellerinin yurda getirilmesinde aracı olarak genel itibariyle bankalar zaten kullanılıyor.
Ayrıca bankaya satılması yani “döviz alım belgesi” (DAB) düzenlenmesi ihracatçı için gereksiz masrafa sebep olacak… Yani yine bankalar kazanacak…
Kanaatimce; “bu zorunluluğun kaldırılması” ihracatçılarımızın ve ülkemizin çıkarına daha uygun olacak.
Asıl sorun…
Yapılan düzenlemede asıl sorun özellikle Irak gibi ülkelere yapılan ihracat bedellerinin yurda getirilmesinde…
Bu ülkelerde ciddi bir güvenlik ve asayiş sorunu var. Banka aracılığı ile de çalışılamıyor… Zira banka yok. Olanla da işlem yapılamıyor.
Haliyle ihracat bedelleri bu gibi ülkelerden yolcu beraberinde getiriliyordu…
Ancak birkaç kez ciddi paralar çalınınca insanlar ihracat bedellerini dövizciler üzerinden getirmeye başladılar… Bunu bilmeyen yok, zaten…
Gaziantep ciddi sıkıntı yaşar…
Yolcu beraberinde efektif dövizin DBT ile yurda sokulması doğru.
Ancak Habur Gümrük’ten DBT için dövizlerin sayıldığı esnada iki gözün değil çok gözün izlediğini düşünmek gerekir.
Bu durumda ihracat bedeli Gaziantep’e, Şanlıurfa’ya kadar sağlam gelebilir mi? Sormak lazım…
Belki çok açık yazdım… Ancak milyon dolarların yollarda gasp edildiği düşünülürse… Sanırım daha net anlatmış olurum…
Bu sebeple söz konusu Irak, Suriye gibi ülkelere yapılan ihracatlara ait bedellerin dövizciler -ki bunların yetkili müessese olması gerektiği şüphesiz- üzerinden yurda getirilmesi ve bu dövizcilere liste halinde bedellerin hangi firmalara veya kişilere ait ihracat bedeli olduğuna dair vekaletname mukabilinde “Döviz Beyan Tutanağı” düzenlenmesine imkân getirilmeli…
Diğer taraftan; Arap coğrafyasına yapılan ihracat satışlarına ilişkin vadelerin 12 ay ile 36 ay arasında değişmesi başka bir sorun teşkil ediyor.
Uygulamada bu da ihracatçılarımızı ciddi bir şekilde zorlayacak gibi duruyor… Şanlıurfa, Gaziantep gibi milli duyguları kabarık şehirlerimizin 6 aylığına uyum sağlayacağını düşünüyorum.
Dolara karşı büyük bir hamle…
Yapılan bu düzenleme, döviz spekülosyonuna ve ABD’nin aşırı agresif korumacılık politikasına karşı önemli, ciddi ve büyük bir hamle.
Özellikle 2019 yılı için bir ön hazırlık çalışması, bence.
Diğer taraftan; bazı kesimlerin yapmış oldukları ihracatlara ait “bedelleri bilerek ve isteyerek dışarıda” bırakmalarının(!) da önüne geçecektir…
Yapılan düzenlemenin özellikle bu hususlara karşı bir operasyon olduğunu, karşı bir hamle ve önlem olduğunu bilmek lazım… yoksa 1999 ve öncesine gidilmiyor, yani…
Zaten, 6 aylık bir süre için uygulanacak olması da bunun açık bir göstergesi ve kanıtı…
