Deprem fobisi geri mi geldi?

TARİH 17 Ağustos 1999... Saatler 03.02'yi gösterdiğinde Kocaeli/Gölcük merkezli 7.6 şiddetinde bir deprem yaşamıştık. Resmî raporlara göre 17 bin 480 ölüm, 23 bin 781 yaralanma oldu. 505 kişi sakat kaldı. Gölcük depremi tam 45 saniye sürmüştü.

Takvim yaprakları 12 Kasım 1999’u gösterdiği günün akşam vakti saat 18.57’de merkezi Düzce olan 7.2 şiddetinde ve 30 saniye süre bir deprem daha yaşadık. Resmi raporlara göre ölü sayısı 845, yaralı sayısı 4 bin 948.

Aynı yıl içinde 2 büyük deprem yaşamak, insanlarda bir DEPREM FOBİSİ oluşturmuştu o yıllarda. Eve girmeye korkar olduk. Günlerce dışarıda yatanlar oldu. Acaba yeni bir deprem olur mu korkusuyla gece yarılarına kadar uyuyamaz hale geldik. O fobiyi atlatmak bir kaç yılımızı aldı. Ama son Düzce depremi aynı fobiyi tekrardan depreştirdi.

23 Kasım 2022 gecesi sabaha doğru saat 04.08’de yine Düzce merkezli bir deprem yaşandı. 5.9 şiddetindeki deprem, başta İstanbul olmak üzere çevre illerden yoğun bir şekilde hissedildi. Ben, daha uyumamıştım, bilgisayar başında çalışıyordum. Depremi saniyesi saniyesine yaşadım. Hemen bildiğim duaları okumaya başladım. Benim kanaatime göre son deprem 15-20 saniye sürdü. Hatta arada bir iki saniyelik bir duraklama oldu.

Tesellimiz can kaybı olmamasıydı. Ama şu bir gerçek ki, 1999 depremleri bize, “Deprem öldürmez bina öldürür” gerçeğini hatırlatmıştı. O tarihten sonra, hükümetin de yoğun çalışmaları sonucu; depreme dayanıklı binaların yapılmasına özen gösterildiği, bu son sarsıntıda net bir şekilde anlaşılmış oldu.

Uzmanından uyarı

Deprem fobisi konusunda Üsküdar Üniversitesi’nden Psikolog Özgenur Taşkın, bu fobinin, depreme hiç maruz kalmadan, kişinin yakınlarının yaşadığı stresi, tramvayı duyarak da oluşabileceğini bildirdi. Taşkın, Düzce'de meydana gelen panik ve korkuya neden olan depremin fiziksel yıkıma yol açmasının yanı sıra psikolojik yıkıma da neden olabilen bir doğal afet olduğunu aktardı.

Taşkın, depremde kişilerde kaygı ve anksiyeteye (kaygı bozukluğu ve korku artışı) neden olan durumun bilinmezlik olduğunu, bu noktada deprem psikolojisinin devreye girdiğini anlatarak, "Deprem psikolojisi, kişinin kendini çaresiz hissetmesi, ne yapacağını bilememesi durumundan dolayı tedirginlik yaşamasıdır. Burada belirsizlik, insanların genel olarak sevmedikleri bir durumdur ve önlem alma konusunda tedirginlik yaşar." bilgisini verdi.

Deprem fobisinden kurtulmak için önlemler alınabileceğini belirten Taşkın, "Kişi tedbir aldığı zaman rahatlama yaşar. Kişi güvenli alan ve alanda yapacaklarını belirleyebilir. Yakınları ile önceden planlar yapabilir ve bu planlar üzerinden kişinin o belirsizlik anındaki yapacağı şeylerin belirli olması kişiyi rahatlatır, güvenlik önlemi aldıktan sonra kendini güvende hisseder." değerlendirmesini yaptı.

Oluşan bu durumun iyi incelenmesi gerektiğini ve deprem fobisi olup olmadığının araştırılmasının önemli olduğunu vurgulayan Taşkın, "Deprem fobisi tanısı bir uzman eşliğinde konulmalıdır. Kişi depremden korkuyorsa deprem fobisine sahiptir denilemez. Deprem fobisi olan kişilerde işlevselliğini yitirmiş olma durumu söz konusudur." ifadelerini kullandı. Deprem fobisinin belirtilerini "İşe gidememe, evde duramama, eski binalara girememe, uyku düzeninin bozulması" şeklinde sıralayan Taşkın, bu belirtilerin ortaya çıkması ve işlevselliğe yönelik tüm durumların bozulmasının söz konusu olması halinde bir uzmandan destek alınması gerektiğine vurgu yaptı.