Cumhuriyet 100. yılında tarımda başarılı mı?
Türkiye Cumhuriyeti Devleti 29 Ekim 1923 tarihinde
kurulmuştur. Bu tarihten sonra 100 yıl geride bırakıldı. Ümit (dua) edelim daha
birçok yüzyıl birlik beraberlik içerisinde varlığını sürdürsün.
Devlet ve Milletimiz büyük
bir coşku ile bir asrı geride bırakan bugünü kutladı. Kutlamalar yanında geçen
yüzyıl nasıl geçti gelecek yüzyıl nasıl olmalı sorusunu merak ettim. Bir
akademisyen olarak tüm yüzyılı her yönü ile incelemem mümkün olamayacağından
kendimce bir sınır çizdim: Eğitim ve tarım da ne oldu?
Ülkemizde son yüzyılda eğitim ve tarım nasıl bir gelişme
göstermişti? Tarımsal eğitimin durumu neydi?
Tarım
Tarım da ne olduğunu daha
önce yazdığım bilimsel makaleler, popüler bilim yazıları ve kitaplarımda (ör.
Nobel yayınları Sebzecilik ve Bağcılık) ortaya koymaya çalıştım. İlgilenenler
bu kaynaklara bakabilir.
Bilgilerime yeni bilgiler
eklerim umuduyla Tarım ve Orman Bakanlığı (TOB) ile önemli 3 Ziraat
Fakültesinin geçen yüzyıla ait bir değerlendirmesi var mı diye baktım. Önce bu kısa incelememim sonucu paylaşayım:
Ülkemizde son yüzyılda
tarım sektöründe neyin başarılıp başarılmadığının bir çalışmasını kanunlara
göre görevli kurumun (bakanlığın) sitesinde göremedim (1).
Ülkemizde son yüzyılda
tarım sektöründe ve tarım eğitimi ile ilgili ziraat fakültelerinin sitesinde ne
var diye baktım.
Tarım eğitimi
Ankara Üniversitesi Ziraat
Fakültesi sitesinde şu açıklamalar vardı: “30 Ekim 1933 yılında Cumhuriyetin
10. yılı onuruna Atatürk’ün direkt talimatıyla kurulan okulumuz bu sene 90.
yılını kutladı. Sabah Anıtkabir ziyaretiyle başlayan programımız öğleden sonra
geniş bir katılımla fakülte konferans salonumuzda devam etti. Atatürk’ün
direktifleriyle 2524 sayılı kanunla Cumhuriyet’in 10. Yılında kurulan ve 30
Ekim 1933 tarihinde öğretime açılan Yüksek Ziraat Enstitüsü fonksiyonel ve
yapısal yönden Halkalı ve Ankara Yüksek Ziraat Okullarından çok farklı bir
özellik taşımaktaydı” (2). Keşke Atatürk’ün direktifleriyle kurulan bu fakülte
de tarımın geçen yüzyılda durumu incelenseydi!
Ege Üniversitesi Ziraat
Fakültesi sitesinde ise üniversite genelinde yapılan ‘Cumhuriyetin 100. Yılı
Etkinlikleri’ başlıklı duyuru vardı (3)
Çukurova Üniversitesi
Ziraat Fakültesi sitesinde ise “Cumhuriyetimizin 100. Yılında Çukurova
Bölgesinde Tarımsal Üretim ve İklim Değişikliğine Karşı Alternatif Üretim
Planı” (4) başlıklı bir etkinlik vardı.
İyi hoş da 3 değil 30’una
baksan -muhtemelen- dişe dokunan bir şey bulamayabilirsin? Çok umutlu değilim.
Özetle Cumhuriyetin ilk asrında tarım sektörünü her yönü ile değerlendiren bir çalışma
(rapor) yoktu.
Tecrübe
Türkiye Cumhuriyeti Devleti
Osmanlı Devleti’nden tarım ile ilgili birçok miras devralmıştır. Tarım
Bakanlığının kuruluşunu 1840’lara kadar götürmek mümkündür. Tarım eğitimine de
1846’da İstanbul-Yeşilköy Ayamama Çiftliğinde başlanılmıştır. Osmanlı’dan devralınan bu kurumlar Bakanlık
olarak 1924, tarım eğitimi ise 1928’e kadar sürmüştür.
Türkiye Cumhuriyeti
Devleti’nde gerek Tarım Bakanlığı ve kurumlarının gerekse tarım eğitiminin bir
asırlık bir deneyimlemesi vardır. Bunda Osmanlı Devleti tecrübesinin de katkısı
dikkate alınmalıdır.
Bu tecrübe ile Türk tarımında şu dönemleri gözlemek mümkündür; 1950 yılına kadar
Osmanlı tarımı ve yenilenme cabaları, 1950-1980 arası teknolojik yenilenme ve
dışa açılma, 1980-2023 Neoliberal politikalar.
Bu nokta da soru şu: Türk
Aydınlanmasında tarım başarılı oldu mu? Bu soruya -bütüncül değil çözümleyerek
cevap verilebilirse de- benim cevabım olumludur.
Ya tarımın gelecek inşası:
Hamasetten uzak olmalıdır. Hamaset, dinleyenleri etkilemek veya
heyecanlandırmak amacıyla yapılan abartılı anlatım anlamına gelmektedir.
Son söz: Geçmiş başarıları ve
başarısızlıkları ile bizimdir.
Yararlanılan Kaynaklar:
(1)- https://www.tarimorman.gov.tr/Sayfalar/AnaSayfa.aspx. ET: 03.11.2023
(2)- https://agri.ankara.edu.tr/2023/10/31/cumhuriyetimizin-100-yilinda-fakultemizin-90-.kurulus-yilini-kutladik/ ET: 03.11.2023
(3) https://egeduyuru.ege.edu.tr/m-19241/(guncel)-cumhuriyetin-100_-yili-etkinlikleri--.html. ET: 03.11.2023
(4)- https://ziraat.cu.edu.tr/haber-detay/115. ET: 03.11.2023
