Covid-19'un Tarımsal İhracata Etkisi
Bu köşede önceki haftalarda pandeminin tarımsal üretim ve tarımsal ürün fiyatlarına etkisini inceledik. Bu yazıda ise Covid-19’un tarımsal ihracata etkisi incelenecektir.
Türkiye’nin toplam ihracatında tarımsal
ürünler önemli bir paya sahiptir. Türkiye’nin ihracatında 2020’de toplam olarak
tarım sektörünün payı %14.4’tür. Bu ihracat ile 24.5 milyar dolar döviz girdisi
sağlanmıştır. Bu önemsenmesi gereken bir durumdur.
Genel…
Türkiye’nin
2019 ve 2020’de tarımsal ihracatındaki değişim Çizelge’de verilmiştir.
Türkiye’nin tarım sektöründe 2020’de ihracatı üç başlıkta incelenmektedir:
(A)-Bitkisel ürünler, (B)- Hayvansal ürünler ve (C)-Ağaç-orman ürünleri.
Pandemi
döneminde (2020’de) önceki yıla (2019’a) göre bitkisel ürünler ve ağaç-orman
ürünleri boyutlarında tarımsal ihracat artarken hayvansal ürünlerde azalmıştır.
Türkiye’nin tarım sektöründe ihracatında toplamda %4.3 bir artış olmuştur
(Çizelge). Sektör içerisinde taze ürünlerde ihracat artışı olurken yağ ve
hayvansal ürünlerinkinde az da olsa bir düşüş gözlenmiştir.
Türkiye’nin
tarımsal ürünlerin ihracatında bitkisel ürünler hayvansal ürünlerden daha
yüksek bir paya sahiptir. Bunu dikkate alarak bitkisel ürünlere biraz daha
yakından bakalım.
Çizelge:
Türkiye’nin 2019 ve 2020’de tarımsal ihracatındaki değişim.(1000 dolar)
|
2019 |
2020 |
Değişim ('20/'19) |
Pay(20)
(%) |
|
|
A.
Bitkisel Ürünler |
15.338.649 |
16.350.706 |
6,6 |
9,6 |
|
Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve
Mamulleri |
6.787.841 |
7.301.341 |
7,6 |
4,3 |
|
Yaş Meyve ve Sebze |
2.260.425 |
2.731.186 |
20,8 |
1,6 |
|
Meyve Sebze Mamulleri |
1.548.012 |
1.683.746 |
8,8 |
1,0 |
|
Kuru Meyve ve Mamulleri |
1.416.430 |
1.399.574 |
-1,2 |
0,8 |
|
Fındık ve Mamulleri |
2.028.385 |
1.946.989 |
-4,0 |
1,1 |
|
Zeytin ve Zeytinyağı |
282.659 |
271.182 |
-4,1 |
0,2 |
|
Tütün |
908.417 |
910.531 |
0,2 |
0,5 |
|
Süs Bitkileri ve Mam. |
106.480 |
106.157 |
-0,3 |
0,1 |
|
B.
Hayvansal Ürünler |
2.505.020 |
2.451.931 |
-2,1 |
1,4 |
|
Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller |
2.505.020 |
2.451.931 |
-2,1 |
1,4 |
|
C.
Ağaç Ve Orman Ürünleri |
5.529.995 |
5.566.505 |
0,7 |
3,3 |
|
Mobilya,Kağıt ve Orman Ürünleri |
5.529.995 |
5.566.505 |
0,7 |
3,3 |
|
Tarım
Sektörü Toplamı |
23.373.664 |
24.369.143 |
4,3 |
14,4(1) |
Kaynak:
TİM 2021a ( https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari);
(1):
Türkiye’nin Toplam ihracatındaki payını göstermektedir.
Bitkisel üretim
Ülkemizde
kültürü yapılan 150 kadar bitki türünden elde edilen üretim Türkiye’nin
bitkisel üretimini oluşturmaktadır. Türkiye’de tarla bitkileri grubunda 55-60;
meyve-sebze grubunda ise 75-80 kadar türün üretimi söz konusudur. Bu ürünlerin ihracat
değişimlerini tek tek bir köşe yazısında incelemek için oldukça uzundur.
Türkiye’nin
bitkisel ihracatında pandemi döneminde (2020) önceki yıl ile
karşılaştırıldığında %6,6 oranında bir artış olmuştur. Yaş meyve ve sebzede artış
oranı %20,8 ile en yüksektir. Bitkisel ürünlerin ihracatında hububat, bakliyat,
yağlı tohumlar ve mamulleri ile yaş meyve ve sebze önemli ürün gruplarındandır.
Özellikle yaş meyve ve sebze ihracatında Türkiye’nin önemli bir potansiyelinin
olduğunu hatırlatmak isterim.
Şöyle
ki, tarım ürünlerin bazılarının ihracatında Türkiye için fırsatlar
öngörülmektedir. Dünya’nın en büyük sebze ve meyve üreticilerinden olan Çin’den
gıda ithalatı (özellikle meyve ve sebze) yapan ülkeler Covid-19 virüsü
sebebiyle yeni tedarikçiler aramaktadır. Bu duruma en yakın örnek olarak
sınırlarını Çin’e kapatan Rusya’nın Türkiye’ye uyguladığı meyve ve sebze
kotalarında artışa ve ithalatta rotayı Türkiye’ye kırması gösterilebilir (TİM
2021). Türkiye tarımsal ürün ihracatında -özellikle taze sebze ve meyvede-
potansiyelini değerlendirerek pandemiyi fırsata dönüştürebilir.
Sonuç olarak -yukarda özetlemeye çalıştığımız gibi- pandemi
tarımsal ürünlerin ihracatında geriletici bir etkiye neden olmamıştır. Şimdi
geleceği inşa zamanıdır…
Son
söz: Kriz iyi yönetilirse fırsatlara kapı açar.
