Cömertlik

Hiçbir karşılık beklemeden yapılan iyiliği ifade eden cömertlik müminlerin en önemli vasıflarından biridir. İslâm ahlâkı literatüründe genellikle sehâ, sehâvet ve cûd terimleriyle ifade edilir. Gönül zenginliği ve genişliğine de sehâvet denilmiştir. Bir fazilet olarak kabul edilen cömertlik, insanı yüceltmenin ötesinde onu bencil duyguların tatmin vasıtası olmaktan çıkarır, Allah rızası ve insan sevgisinden oluşan ahlâkî bir muhtevaya kavuşturur.

Cömertlik Allah’ın sıfatları arasında gösterilmiştir. Kur’an’da yer alan rahmân, rahîm, vehhâb, latîf, tevvâb, gaffâr, afüv, raûf, hâdî gibi ilâhî isimler de Allah’ın cömertliğini değişik yönleriyle ifade eden kavramlardır. Kerim sıfatı cömertlikle alakalıdır. Bir hadiste, “Allah cömerttir ve cömertliği sever” buyurulurken “cömert” karşılığında Allah’ın isimlerinden biri olarak “cevâd” kelimesi kullanılmıştır. Cömertliğin en mükemmeli Allah’ın cömertliğidir. Çünkü Allah hangi varlığın ne kadar ikrama lâyık olduğunu bilir ve o kadar ikram eder.

Cömertlik peygamberlerin de sahip oldukları üstün bir fazilettir. Dinimiz cömertliği ve başkalarını kendine tercih etmeyi tavsiye etmiştir. Cömertlik insanda huy ve meleke haline gelince kazanılmış olur. Yani ara sıra ve zorla değil, iyilik yapma niyet ve iradesi ile bunu gerçekleştirenler cömert sayılır. Diğer taraftan da buna karşılık mükâfat, övgü ve teşekkür gibi herhangi bir maddî veya mânevî karşılık beklememesi, yardım edilen kimseyi rencide edecek tutumlardan kaçınması ve verilen malın sahibi nezdinde değer taşıması gerekir. Hicretten sonra Medineli ensarın Mekkeli muhacirleri evlerine alıp mallarına ortak ederek yüksek bir cömertlik ve feragat örneği göstermiş olmaları tarihte cömertliğin en güzel örneklerinden biridir.

Cömertlik paylaşmaktır. Sevgiyi, şefkati, bilgiyi, zamanı, serveti paylaşabilmektir cömertlik. Malını insanlara gösteriş olsun diye harcamak değil Allah rızası için harcamaktır. Yaratan’ın (cc) ikramını yaratılanlara sunabilmektir cömertlik.

Cömertlik, karşılıksız ikram etmektir. İkram karşılıksız olduğunda anlam kazanacak, cömertlik adını alacaktır.

Cömertlik, kişinin malını, mülkünü kalıcı kılması, bu dünyada kazandıklarıyla ahiretini imar etmesidir. Hak yolunda malını harcayarak yapılan cömertlik herkese nasip olmayan bir ayrıcalıktır. Cömertlik insanı dünyanın geçici zevklerine dalmaktan alıkoyar, paylaşmayı öğretir ve bencilliği önler. Cömertlik muhafaza eden, güven veren ve kusurları kapatan demir bir zırhtır. Cömert kişi ikram ve ihsanda bulundukça Allah’ın (cc) rızasını kazanır.

Cömertlik iman sağlamlığıdır. Duyguların alışverişinde de cömertçe, insana yakışır tarzda davranmak esastır. İnsan başkalarının hatalarını bağışladıkça, kusurlarını örttükçe, sevdikçe, sevecen oldukça, yardım ettikçe, yardımsever ve alçak gönüllü davrandıkça Allah da onun şerefini arttırır ve onun payesini yükseltir.

Cömertlerin tavrı şöyledir. “Onlar, seve seve yiyeceği yoksula, yetime ve esire yedirirler. (Yedirdikleri kimselere şöyle derler:) "Biz size sırf Allah rızası için yediriyoruz. Sizden bir karşılık ve bir teşekkür beklemiyoruz.” (İnsân; 8-9)

Allah cömert kullarını dünyada “Mallarını Allah yolunda harcayanların durumu, yedi başak bitiren ve her başakta yüz tane bulunan bir tohum gibidir. Allah dilediğine kat kat verir. Allah lütfu geniş olandır, hakkıyla bilendir.” (Bakara; 261), ahirette ise “Kim bir iyilik yaparsa ona on katı vardır. Kim de bir kötülük yaparsa o da sadece o kötülüğün misliyle cezalandırılır ve onlara zulmedilmez.” (En'âm; 160) ayetleriyle müjdeler.

Allah’ım! Acizlikten, tembellikten ve cimrilikten sana sığınırız.