'Cinsiyet Kimliği Karmaşası Çalıştayı'

25-26 Ekim 2024 tarihlerinde Cihannüma Derneği Rize Valiliği, Rize Belediyesi ve Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ile birlikte “Gençliğe Yönelik Tehditler Cinsel Kimlik Karmaşası ve Bağımlılık” başlıklı bir çalıştay gerçekleştirdi. İçerisinde farklı bağımlılıklara ve cinsel kimlik konusuna dair masaların da bulunduğu çalıştayda bir gün boyunca problemlerin analizleri kadar ne tür tedbirler alınabileceğine dair öneriler tartışıldı. Kanaatimizce tedbirler üzerinde özenle durulması, meseleye neşter atılması anlamında önemli olmuştur. Bu vesile ile Cihannüma Derneği yetkilileri başta olmak üzere emeği geçenlere teşekkür ederiz. Bu minvalde çalıştayın genel moderatörlüğünü üstlenen Prof. Dr. Orhan Koçak’a da teşekkürlerimizi arz ederiz.

Kapsamlı bir proje olarak modernlik insanlık tarihinde ciddi bir kırılma yaratmıştır. Elbette insanlık tarihinin geri kalan zamanlarında modernliğin içerimlerini taşıyan düşünce ve pratikler izlenebilir. Ancak bugün insanlığın yeni geldiği aşama olan postmodernlikle birlikte modernliğin yaygın bir etki oluşturduğunu görmekteyiz.

Cinsiyet kimliği konusunda büyük bir ideolojik propaganda hâkim görünmektedir. Bu propaganda dünya ölçeğinde hâkim hale gelen cinsel kimliğe dair görüşleri sürekli farklı platformlarda işlemekte ve hatta meseleye bir de bilimsel görünümlü ideolojik kılıf üretmeye çalışmaktadır. Burada odak noktası cinsiyetin değiştirilebilir olması tezine dayanmaktadır. Aslında sadece cinsiyetin değil, her şeyin değiştirilebilir olması post/modern durumla birebir ilintili.

Modern öncesi dönemde Tanrı merkezli evren ve eşya anlayışı, bütün anlam ve tanımların Tanrı’dan hareket ederek yapılmasını gerektirmekteydi. Dolayısıyla “doğru” ancak odak noktasında Tanrı’nın bulunduğu bir zihni perspektiften belirlenmekteydi. Fakat modern dönemde en büyük kırılma Tanrı’nın bu merkezden çektirilerek insanın onun yerine ikame olmasıyla gerçekleşti. Böylece eşya insandan hareket ederek tanımlanmaya ve anlamdırılmaya çalışıldı. Bu direkt ya da dolaylı olarak tüm şeylerin değiştirilebilir olmasını da birlikte getirmiştir.

İçinde yaşadığımız postmodern çağ ise beden ve hazdan hareket ederek dış dünyayı ve eşyayı anlamdırmaya çalışmaktadır. Üstelik bu yeni durumda hâkim olan görelilik dışarıdaki “doğru”luk merkezini yani Tanrı’yı şıklardan bir şıkka indirmiştir. Dolayısıyla ortada takip edilmesi gereken bir doğru kalmadığı için “doğru” süjenin sınırlarında bir geçerliliğe sahiptir. Dolayısıyla herkesin tercihi kendisine olduğu gibi, her şey değiştirilebilir ve tercih edilebilir hale gelmektedir. Hâsılı böyle bir felsefeden hareketle cinsiyetler ve cinsel kimlikler de tercih edilebilir olarak görülmektedir postmodernizm tarafından.

Bugün “Toplumsal Cinsiyet” yani “Gender” kavramı bu perspektiften işlevselleştirilmiştir. Toplumsal cinsiyet, cinsiyetlerin biyolojik olarak değil kültürel ve toplumsal olarak belirlendiği görüşünü vurgulamaktadır. Hâlbuki cinsiyetler hala biyolojik temelli olarak belirlenmektedir. Biyolojik temelli cinsiyetleri değiştirebilmek tıbbın imkânları ile de mümkün değildir. Yapılan ameliyatlarla sadece cinsiyet iptal edilmektedir. Üstelik tabii olanı yani biyolojik cinsiyetleri değiştirmek insanın tabiatına bir müdahaledir. Ancak kimi görüşler biyolojik olanın belirleyiciliğini farklı kavramlarla itibarsızlaştırmaya çalışmaktadırlar.

Bu konuda yürütülen stratejilerden birisinin de kavram karmaşası yaratmak olduğunu düşünmekteyim. Üretilen kavramların sosyal bilim literatürüne sokularak, farklı koruma mekanizmalarıyla yaygınlaştırılması ve üstelik bu konuda dini kavramların itibarsızlaştırılmaya çalışılması göze çarpmaktadır.

Bu bağlamda meseleyle ilgili ideolojik söylemlerden uzaklaşarak ilmi çalışmalara her düzeyde ağırlık verilmesi gerçekten önem taşımaktadır. Çünkü sorun sloganlarla halledilemeyecek kadar derindir.