​Bu İşin Arkasında Kim Var?

Esad rejimi çöktü ama çöküşün nedenlerine ilişkin tartışmalar hâlâ bitmedi. Bazı insanlar Esad Rejiminin 10 gün içinde çöküşünü şaşkınlıkla karşıladıkları için ‘’bu iş nasıl bu kadar kolay oldu? ’’veya‘’ bu işin arkasında kim var?’’ diye soruyorlar.Bu soruları soranları iki gruba ayırabiliriz. Birinci gruptakiler, meseleyi anlamak için, ikinci gruptakiler ise, Esad Rejimini yıkan direnişçilerin üstüne gölge düşürmek için soruyorlar.

İkinci gruptakiler, her şeye İran veya Avrasyacı gözüyle baktıkları için analitik düşünme yeteneklerini kaybetmişler. Onlara hangi mantıksal izahları yapsanız bile sizi anlamayacaklar. Bunlara basiret dilemekten başka bir şey yapılamaz.

Ancak meseleyi anlamaya çalışan birinci gruptakilere, öncelikle şunu hatırlatmak isterim: Esad Rejimi10 günde değil, 13 yılda çöktü. Öyle sorulduğu gibi kolayda olmadı.Suriye gelişmelerini coğrafya biliminin bir alt dalı olan jeoloji biliminin bize öğrettiği yer hareketleri üzerinden anlatmak belki daha açıklayıcı olabilir:

Yerkabuğunu oluşturan levhaların hareketleri sonucunda gerilmeler ve sıkışmalar meydana gelir. Söz konusu gerilim ve sıkışmalar enerji birikmesine neden olur. Biriken enerji yerkabuğunda zaman zaman ortaya çıkar. Yerkabuğundaki bu hareketli kesimlerine ‘’FAY’’ deriz.

Sürekli hareket hâlinde olan levhalar, birbirlerinin hareketini engeller ve levhalar arasında sürtünme başlar. Levhaların birbirlerine sürtünmesi sırasında, büyük kaya kütlelerinin arasında kalan “fay” dediğimiz zayıf yerler zorlanır. Bu zorlanmanın sonucunda ‘’gerilme enerjisi’’ birikir.Biriken enerji zorlanma ve sürtünmenin etkisiyle kısa bir süre içinde kırılma ve çok şiddetli bir sarsıntı ortaya çıkarır. Yerkabuğunda meydana gelen bu şiddetli sarsıntıların yayılmasına deprem deriz.

Ancak depremle meydana gelen sarsıntıların iki yüzü vardır. Birinci yüzü, yeryüzünü etkilerken, ikinci yüzü ise, yeryuvarının içinden geçen dalgalar hâlinde etrafa yayılır. Bu şekilde oluşan depremlere tektonik depremler deriz. Neredeyse depremlerin çoğu tektoniktir. Şiddetli depremler sırasında yerleşim yerlerinde sağlam olmayan yapıların,akıbetini ve yol açacağı sosyal felaketinin ne olacağını yaşadığımız depremler bize göstermiştir.

Şimdi coğrafya biliminin bize sunduğu tabiattaki bu doğal işleyişi,sosyal ve siyasal hadiselere uyarlayalım. Levhaların hareketleri sonucunda nasıl ki enerji birikirse, adaletle idare edilmeyen devletlerde de öfke birikir. Biriken öfke toplumsal patlamalara, toplumsal patlamalar da sosyal ve siyasal çöküşlere neden olur.

‘’Bu işin arkasında kim var?’’ diye soranlara cevabım net: Esad zulmü vardır. Çünkü Esad Rejimi yıllarca uyguladığı zulüm ile öfke biriktirdi ve neticede biriken öfke patladı ve Rejim çöktü.

Yukarda depremlerin ikinci yüzünde ‘’yeryuvarının içinden geçen dalgaların etrafa yayıldığını’’ söylemiştik. Esad Rejiminin çöküşünün etkileri birçok ülkeye yayıldı ve bu bölgenin jeopolitiğinde önemli değişimlere neden olacaktır.Amerika ve İsrail Suriye’deki son gelişmeleri planlamadılar ama değişen jeopolitiği lehine çevirmek için şuanda çalışacaklarını tahmin etmek zor değildir.