Beş Şehrin büyüsü
YARIŞMALARDA soru olarak karşımıza gelen Ahmet Hamdi Tanpınar’ın (Doğum 23 Haziran 1901, Vefat 24 Ocak 1962) BEŞ ŞEHİR isimli romanını, daha önce okuduysanız, şu günlerde tekrar okumakta hiçbir mahsur yok bilakis fayda var.
BEŞ ŞEHİR, aslında farklı zamanlarda yayınlanmış, beş ayrı şehrin monografileridir. Ahmet Hamdi Tanpınar, bu eserinde mevzubahis beş şehri, o günkü hayal dünyasına göre bizlere milli ve manevi hasletlerle süsleyerek anlatmıştır. Tanpınar, Cumhuriyetin ilk öğretmenlerinden biridir. Aynı zamanda şairdir, romancıdır, deneme yazarıdır, siyasetçidir, akademisyendir…
***
Tanpınar, 61 yıllık hayatına çok sayıda eser sığdırdı.. Bunlardan biri de edebiyat tarihimizin efsaneleri arasına giren BEŞ ŞEHİR’dir.
Tanpınar, bu kitapta Ankara, Erzurum, Konya, Bursa ve İstanbul’u öyle güzel anlatır ki, sanki bu 5 şehri kitabın içinde gezmiş gibi olursunuz.
Gelin şimdi bu 5 şehri biz de kısaca turlayalım.
ANKARA: Tanpınar’a göre Ankara, milli mücadele yıllarının çelik zırhlısıdır. Bir eski zaman silahşörüdür adeta. Ankara, Tanpınar’a daima destansı bir muharip gibi görünmüştür.
ERZURUM: Birinci Cihan Harbi yıllarında, dört yıl boyunca dağlarında kurtlara insan etinden ziyafetler çekilen bir şehirdir Erzurum. Buna rağmen Erzurum, Millî Mücadeleye ön ayak olmuş lider bir beldedir.
KONYA: Bozkırın ortasında kendini gizleyen esrarlı bir güzelliğe sahiptir Konya… Selçuklu Sultanlarının şehridir… Mevlana’nın son yurdudur.
BURSA: Türk ruhunun en halis ölçülerine sahip bir şehirdir. Evliya Çelebi, Bursa'dan bahsederken "Ruhaniyetli bir şehirdir " diyor. Gümüşlü, Muradiye, Yeşil, Nilüfer Hatun, Geyikli Baba, Emir Sultan, Konuralp... Bunlar, bu şehre ruh veren Türk tarihinin ulu çınarlarıdır.
İSTANBUL: İstanbul, sur içi ve sur dışıyla insanda çok farklı duygular uyandıran, binlerce güzelliği içinde barındıran, emsali bulunmaz bir şehirdir. Bu yüzden her İstanbulluda az çok şairlik bulunur.
İstanbul, mahallenin yerini yavaş yavaş alt kattakinin üsttekinden habersiz, ölümüne, dirimine kayıtsız kaldığı, küçük bir Babil gibidir. Her biri köşesinde farklı sesler duyulur, farklı renkler görülür. Bir çoğu İstanbul dışından gelmiştir ama sorarsan hepsi de İstanbulludur…
***
Evet, BEŞ ŞEHİR’i Ahmet Hamdi Tanpınar’ın kaleminden tekrar okumakta fayda var. Kitabı Dergah Yayınları’nda bulabilirsiniz.
