Belgelerle Mehmet Âkif

İstiklâl Marşı’nın yazıldığı dönemde, Balkanlarda, Kafkaslarda ve Anadolu’da endişe artmış, İzmir gitmiş, Bursa düşmüş, Afyon kaybedilmiş, düşman Sakarya önlerine dayanmış, Devlet merkezi için Ankara'dan daha emin bir yer düşünülmesi tartışılıyordu.

TBMM Başkanı Mustafa Şentop’un teklifi ile mecliste grubu bulunan tüm partilerin imzasıyla 2021 senesi İstiklâl Marşı Yılı ilan edildi. İstiklâl Marşı’nın TBMM de kabul edildiği 12 Mart 1921 tarihinden bugüne 100 yıl geçtiği hatırlanırken devlet kurumları, sivil toplum temsilcileri ve üniversiteler program yapmaya başladılar. Tertip edilen programlara davet edilmesek de basına yansıtıldığı kadar bilgilendik.

Âkif'in, “Korkma sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak” ve “Doğacaktır sana vadettiği günler Hakkın / Kim bilir belki yarın, belki yarından da yakın” mısraları semalarda gürlediği günlerde milletimizin duygu ve inançlarına tercüman olan İstiklâl Marşı’mızla ilgili her etkinlik dikkatimizi celbeder.

Türkiye Büyük Millet Meclisi çatısı altında yapılan Mehmet Âkif ve İstiklâl Marşı üzerine tertip edilen, muhtevası farklılık arz eden programı da davet edilmediğimizden basın yolu ile takip ettik. Mehmet Âkif denildiğinde akla ilk gelen Türkiye Yazarlar Birliği ile ortak gerçekleştirilen program kapsamında hazırlanan kitaplar dikkatlerden kaçmadı.

Necmettin Turinay’ın hazırladığı Safahat, daha önce Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından basımı yapılarak düzenlenen bir programla katılanlara hediye edilmişti. Aynı çalışmayı bu defa TBMM belirli sayıda bastırdığını öğreniyoruz. TBMM’nin bu program için hazırladığı “Kabulünün 100. Yılında Millî Mutabakat Metnimiz İstiklâl Marşı ve Mehmet Akif Ersoy, Belgeler” kitabı dikkatimizden kaçmadı. TBMM Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Başkanı Prof. Dr. Abdulhakim Koçin’in koordinatörlüğündeki çalışmayı, Kütüphane ve Arşiv Başkan Yardımcısı Ahmet Balıbey ve Osmanlıca Çeviri Birim Sorumlusu Ömer Kesikbaş’la birimde görev yapan uzmanlar hazırlamışlar.

Bugüne kadar Âkif üzerine araştırma, bilgi şöleni, makale ve kitap yayını pek çok yapılmıştı. TBMM’nin çalışması bundan sonra Âkif ile ilgili çalışma yapacaklara aspirin olabilecek nitelik taşıyor. Kitapta gördüğüm kadarı ile ilk defa yayınlanan orijinal belgeler yer almış.

Mehmet Âkif’in tercüme-i hâli verilirken, şahsi dosyasında bulunan yazışmalar özenle belirlenerek orijinal haliyle yorumsuz olarak verilmiş. İstiklâl Marşı’nın kabul edildiği güne ait meclis zabıtlarındaki konuşmalara yer verilmiş. Marşın bestelenmesine ilişkin hikâye belgelere dayalı olarak anlatılmış.

TBMM ve Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı’ndan temin edilen belgeler ışığında 100 sene sonra hazırlanan bu çalışmaya değer katan başka bir sebep ise ‘Gizli’ damgalı bazı belgelerin gün yüzüne çıkarılmasıdır ki, öğrendiğimiz kadarı ile internet çalışması yapacaklara da bu belgelerin açıldığının müjdesi veriliyor.

Hazırlanmasında kurum ve kuruluşlarımızın yanında pek çok kişininin alın teri var. Allah emeklerini zayi etmesin. Kitabın giriş yazısında yapılan çalışmanın eksiksiz ve kusursuz olamayacağından bahisle Osmanlı Türkçesi ile yazılmış belgeler içinde okuma hatalarından kaynaklanan eksiklikleri gösterilen gayret adına bağışlanması dileniyor olsa da Âkif’in mektupları ve ona yazılan başındaki ‘b ve h’ harflerini konuşmaya veya yazmaya başlarken çekilen besmelenin işareti olduğunu düşünüyorum. ‘Besmele’ leri ‘Bihi’ çevirilerini anlamakta zorlandığıma umarım kızmazlar.

Yapılacak çalışmalarda emeği geçen ve geçecek olanlara teşekkür ederken, 2021 yılında kalıcılığı temin etmek için mutlaka Mehmet Akif Enstitüsü kurulması için ilgili kurumları göreve çağırmanın bu milletin bir ferdi olarak görevim olduğunu belirtmek isterim ve’s-selam.