Batı tanıdı bizim çocuklar unuttu
Bundan tam 1200 yıl önce “Bütün varlıklar ve varlığın fiziki olayları izafidir, yani görecelidir” diyen El-Kindi, felsefeden tıbba, matematikten astronomiye, optikten meteorolojiye, psikolojiden ahlaka, kimyadan müziğe çok sayıda eser bıraktı.
Latince’deAlkindus olarak bilinir.Batıda onu tanımayan yok.
John Dalton’dan ve Einstein’den 1200 yıl önce yaşamış olan Cabir bin Hayyan atomla ilgili ilk çalışmaları yapan bir bilim adamıdır.
17. yüzyıla kadar kimya sahasında kimse onun seviyesine çıkamadı. 17. ve 18. yüzyıllarda ise yapılan birçok icatların, buluşların kaynağı Cabir bin Hayyan’ın eserleriydi.
Galileo, Newton ve başka birçokları ondan çok faydalandılar. Batıda ona Al-Geber diyorlardı.Kimya tarihçileri ise Cabir bin Hayyan’a “Kimyanın Atası” der.
Harizmi ise bugünkü teknolojinin, matematiğin, bilgisayar programcılığının ve algoritmanın babası olarak bilinir.
Özellikle optik alanında yazdığı eseri kıtaları aşarak Orta Çağ boyunca 5 kez Latinceye çevrilip Avrupa’daki tüm üniversitelerde uzun yıllar ders kitabı olarak okutulan bilim adamı İbn-i Heysem’den başkası değildir.
Batı bilim dünyasının Alfraganus olarak adlandırdığı astronominin temelini oluşturan Fergani, dünyanın eksen eğikliğinin 23° 27`(23 derece, 27 dakika) olduğunu ilk kez ortaya atan bilim adamıdır. Güneşin de kendine göre hareketli olduğunu, ilim tarihinde ilk defa keşfeden de odur.
James Watt’ın buhar motorunu keşfetmesi Sanayi Devrimi’nin başlangıcı olarak kabul edilir oysa. Suyun yukarı doğru çıkmasını sağlamak amacıyla geliştirilen sistemi bulan El Cezeri idi.
Ayrıca robotlar, saatler, su makinaları, şifreli kilitler, şifreli kasalar, termos, otomatik çocuk oyuncakları, su pompaları gibi yaklaşık 60 makinenin mucidi ve dünyanın ilk sibernetik bilginidir.
Pastör’den 1000 yıl önce mikrop fikrini ortaya atan ilk bilim adamı olan İbn-i Sina, Batı dünyasının Avicenna(Avisenna) olarak isim koyduğu ve “filozofların prensi” diye nitelendirdikleri bir bilim adamıdır.
Gregoryen’den yaklaşık 500 yıl önce yapılmış ve mevsimlere tam olarak uyan, dolayısıyla doğru tarihleme veren takvimlerin ilk uygulaması olan Celali Takvimi’ni yapan Ömer Hayyam’dır.
Aynı zamanda bugün bize okullarda Fransız bilim insanı Pascal’ın soyadıyla bilinen ve Pascal Üçgeni olarak öğretilen matematik kavramı aslında Ömer Hayyam tarafından oluşturulmuştur.
Latince metinlerde ve eserlerde “Alfarabius” ya da “Avennasar” diye bilinen Farabi, bilim- düşünce dünyasının ikinci öğretmeni olarak anılan büyük bir bilgindir.
500 yıl önce çizdiği haritada, günümüz uzay teknolojisiyle ancak görülebilecek detayları hatasız olarak gösteren Piri Reis’in, o dönem hangi teknolojiyi kullanarak bu çizimi yaptığı, bilim adamları tarafından hala merak edilmektedir.
Çiçek hastalığı hakkında en doğru teşhisi koyan Razi’nin tıp alanında yazdığı Hâvî adlı eseri 17. Yüzyıl’a kadar alanında en önemli başvuru kaynağı olmuştur.
“Avrupalıların Abulcasis ve Albucasis dediği Zehravi, 325 farklı hastalığın belirtileri ve tedavileri hakkında detaylı bilgi vermiştir. Ve birçok tıbbi aletin de mucididir.
Newton'dan 700 sene önce, Newton'un matematiksel olarak ispatladığı yer çekimi kuramı üzerine ilk fikirleri ileri sürenBiruni, Batı'da "Aliboron" adıyla ünlenmiştir.
Bir vakitler dünyada Bağdat, Harran, Endülüs, Kuzey Afrika ve Doğu Fırat gibi merkezlerde bu tür âlimlerin ürettiği değerler ve icatlar konuşuluyordu.
Bu merkezler Avrupa’dan gelen öğrencilerle dolup taşıyordu. Maragha, Bağdat, Kurtuba ve Semerkant bilim ve teknoloji merkezleriydi.
Tarihte ilk üniversite olan KaraviyyinÜniversitesi 859 yılında Fatma el-Fihri tarafından kuruldu ve hizmet verdi.
Bilim alanında harikulade çalışmalar yapan ve tarihe damga vuran bu insanları bizim çocuklardan hep uzak tuttular. Çok şükür son zamanlarda güzel gelişmeler de olmuyor değil.
Örneğin Sultanbeyli Belediyesi bu alanda çok güzel bir çalışmaya imza attı. Bilim adamlarımızı çocukların gözünden tanıtan çok güzel bir çalışmaydı bu. Senaryosuna naçizane katkı sunduğum videolar Sultanbeyli Kültür youtube kanalından yayınlanmaya başladı.
Bir diğer güzel çalışma da Kâşif Yayınlarından geldi. Yukarıda örneklerini verdiğim bilim adamları hakkında hazırladıkları “Öncü Bilim İnsanları” serisi elime ulaştı. Bilim adamlarımızı çocuklara tanıtmak ve onlara bir özgüven aşılamak amacıyla yazılan kitapların seviyesi de çocuklar için gayet uygun. Mutlaka tavsiye ederim.
