BAŞKALARININ KUSURLARINI ARAŞTIRMAK
Peygamber Efendimiz, "Günah gizli kaldıkça sadece sahibine zarar verir. Ortaya çıktığında düzeltilmezse topluma zarar verir" ve "İnsanların kusurlarını araştırmayın. İnsanların şüpheli şeylerini araştırdığınızda onları bozduğunu veya fesada sevk ettiğini görmüyor musunuz?" buyurmuştur.
Tecessüs her türlü bilgi edinme çabasını ifade etmekle birlikte İslamu00ee kaynaklarda daha ziyade kötü maksatlı araştırmalar için kullanılmıştır. Özellikle gizli kalması istenen bir duruma vakıf olmak için kötü niyetli araştırma demektir. Müslümanların birbirlerinin gizli saklı yönlerini merak salmaları, birbirlerinin kusurlarını faş etmek arzusuyla sırlarını araştırmaları doğru değildir. Peygamber Efendimiz de böyle ahlaken marazlı kimselere veya münafıklara hitaben, "Müslümanların dedikodusunu yapmayın, onların gizli ayıp ve kusurlarını araştırmayın. Her kim onların gizli kusurlarının peşine düşerse, Allah da onun gizli kapaklı ayıplarını araştırır. Allah kimin kusurlarını araştırırsa, onu bizzat kendi evinin içinde dahi rezil rüsva eder" buyurmuş, diğer bazı hadislerde ise bir kimsenin insanların gizli halleriyle ilgili bilgileri saklaması durumunda Allah'ın da kıyamet gününde onun ayıp ve kusurlarını saklı tutacağı, buna karşılık insanların özel hayatlarına dair bildiklerini etrafa yayanların kıyamet gününde gizli kötülüklerinin açığa çıkarılıp rezil edileceği vurgulanmıştır.
Bir kimse günah işlediğinde felaketi kendinedir, zararını sadece günahkar kişi çeker. Ne zaman ki o günah gizlilikten çıkar, alenen işlenir veya duyulur, duyurulursa zararı kişiyi aşar; topluma da sıçrar.
Çünkü günahlar nefislerin hoşuna gittiği için kolayca benimsenir ve örnek alınırlar. Zamanla o günah toplumda yaygınlaşmaya başlar. Zararı ise sadece o kişiyi değil, toplumu da sarar. Bu yüzden başkasının kusurlarını araştırmak doğru değildir.
Ayrıca kusur araştırmanın, araştırana da zararı vardır. Kişiye düşen, başkalarının kusurlarını araştırmak değil, kendi kusurlarını görüp düzeltemeye çalışmaktır. Peygamber Efendimiz, "Başkasının kusurlarını anlatmak istediğinizde, hemen kendi kusurlarını hatırla" buyurmuştur. Gerçekten başkalarının olabileceği gibi kendimizin de birçok kusuru mevcuttur. Fakat her nedense insan kendi hata ve kusurlarını görmek istemez. Başkalarının kusurlarını sayıp dökmekten zevk alır. Bu hal yanlıştır ve hiç şüphesiz nefisten kaynaklanmaktadır.
