Azerbaycan zafere ilerliyor

Kısa bir ateşkes molasına karşı Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’daki ilerleyişi sürüyor. Tabii esas olan, asker kaybı vermeden ilerlemek... Bunun için silahlı ve silahsız insansız hava araçları devreye girip Ermeni direncini kırıyor. Azerbaycan ordusu da kontrollü olarak ve önündeki muhkem mevzileri yok ederek, 30 yıldır işgal altında bulunan topraklarını adım adım geri alıyor.

Azerbaycan yaptığı ileri harekâtla bir ilki gerçekleştirirken, kazandığı zaferlerle de sadece Azerbaycan’da yaşayanları değil, onlara gönülden destek olan herkesi sevince boğuyor. İşleri kolay değil. Mevziler güçlü ve muhkem. 30 yıl boyunca, başta Rusya, batılı ülkeler silah ve mühimmat yığmış. Azerbaycan gençleri sadece Ermeni işgalciler ile değil, yüksekliği üç bin metrenin üzerindeki Kafkasya’nın zorlu doğası ile de mücadele ediyor.

Azerbaycan ordusu, tıpkı Türkiye’nin Afrin’de yaptığı gibi temkinli, dikkatli ve çok başarılı bir harekât yürütüyor. Önce hava unsurları, topçu birlikleri ve gelen takviye kuvvetler imha edildi. Ön cephedeki güçlü direniş kırıldı. Şimdi yerleşim bölgelerindeki Ermeni güçleri imha edilerek, evini yurdunu terk etmiş bir milyonun üzerindeki Azerbaycan Türkünün vatanına dönmesinin yolu açılıyor.

***

Bu yaz başına kadar Tovuz’un nerede olduğunu kimse bilmiyordu. Ta ki Ermenistan saldırıncaya kadar... Tovuz, Gence’nin kuzeyinde, Azerbaycan’ın Gürcistan’la sınır bölgesi. Bakü’den başlayıp Türkiye’ye ulaşan petrol ve doğal gaz boru hatları buradan geçiyor. İpekyolu bağlantısını sağlayan Bakü – Tiflis - Kars Demiryolu da bu güzergâhta. Ermenistan, aldığı talimatla Türkiye ile Azerbaycan arasındaki bağları kesmek istedi.

Tabii haset ve kıskançlık da var. Ermenistan yıllardır yerinde sayarken, Azerbaycan, Türkiye ile birlikte inşa ettiği boru hatları sayesinde uluslararası piyasalara ulaştı, büyüyüp gelişti, güçlenip zenginleşti. İlk proje, 2005’te açılan Bakü – Tiflis – Ceyhan Petrol Boru Hattı’ydı. Azerbaycan, şimdiye kadar bu hattan 3,5 milyar varil petrol sattı. Ekonomisini düzeltti, savunma sanayiini güçlendirdi. Bu hatta Türkiye’nin de yüzde 6,5 hissesi var.

İkinci proje, Bakü – Tiflis – Erzurum boru hattı oldu. 2007 yılında faaliyete geçen hattan Türkiye her yıl 6 milyar metreküpün üzerinde doğalgaz alıyor. Üçüncü ve asıl büyük proje ise iki yıl önce açılan Tanap oldu. Tanap da Ermenistan’ın 12 Temmuz ve 21 Eylül’de saldırdığı Tovuz’dan geçiyor. “Enerji’nin İpek Yolu” olarak adlandırılan Tanap projesinde Türkiye’nin payı yüzde 30.

***

Görüldüğü gibi Türkiye ile Azerbaycan, yıllardır enerji alanında güçlü ve stratejik bir işbirliği sergiliyor. 2020 yılında Tanap’tan gelen gazla birlikte Azerbaycan gazı Türkiye’deki tüketimde ilk sıraya yükseldi. Doğalgaz için ödediğimiz para azaldı, enerji güvenliğimiz arttı. Azerbaycan ise bölgede İran ve Rusya’nın hegemonyasından çıkarak bağımsızlık yönünde önemli adımlar attı. Şimdi Tanap üzerinden Avrupa’ya birlikte gaz satıyoruz. Başlangıçta 16 milyar metreküp doğalgaz taşıyacak olan Tanap, altı yıl içinde bunu iki katına çıkaracak.

Azerbaycan, Avrupa ülkelerine yaptığı ihracatı, 20 yılda beş katına çıkarmayı hedefliyor. Yeni bir girişimle de, yılda 3 milyon ton Kazak petrolünün Bakü – Tiflis - Ceyhan Petrol Boru hattından taşımak için anlaşma yaptı. Bu miktar, hattın iyileştirilmesi ile yılda 21 milyon tona kadar çıkacak. Türkmen gazının da Kazak petrolü ile aynı hattan taşınması için görüşmeler sürüyor.

Tüm bu enerji koridorlarında Rusya devre dışı kaldı. Orta Asya’da bulunan Türk Cumhuriyetleri enerji hatları ile Türkiye’ye bağlanıyor. Ermenistan’ın çatışmaları Karabağ dışına, özellikle de enerji transfer hatlarının bulunduğu Tovuz’a taşımak istemesi işte bu yüzden. Ancak boru hatları veya demiryoluna bir zarar gelmesi durumunda Türk F- 16’ları müdahale etmek üzere Azerbaycan’da hazır bekliyor.