Arefe, Arafat ve Kurban

Peygamber Efendimiz “Hac, Arafat’tır” buyurmuştur. Arafat ise Mekke’nin doğusunda yer alan ve Haccın temel farzlarından birisi olan vakfenin yapıldığı geniş düzlüğün adıdır. Burası dağların arasında yer aldığı için Arafat Dağı diye de isimlendirilir. Bu mekânın bir diğer özelliği de veda hutbesinin on binlerce Müslümana burada irat edilmiş olmasıdır. Yani orası İslam Peygamberinin insanlığın kurtuluşuna vesile olacak çağlar üstü hitabının ana mekânıdır. Bu nedenle Arafat’ın bizim dinimizde ve gönlümüzde ayrı bir yeri vardır. Haccın bir farzı olarak Arafat vakfesi hac ayı olan zilhiccenin dokuzunda ihramlı olarak ifa edilir. Akşam namazı ile birlikte hacılar Müzdelife’ye hareket ederler. Zilhiccenin onuncu günü ile birlikte artık şeytan taşlamak üzere Mina’ya hareket ederler. Mina’da şeytan taşladıktan sonra Kâbe’ye gelerek ziyaret tavafı ve Sa’y vazifesini yerine getirirler. Kurbanlarını kesmelerinin ardından tıraş olarak ihramdan çıkarlar ve böylelikle hac ibadetini tamamlamış olurlar. Hac ibadeti kapsamında yapılan bu ibadetlerin içerisinde yer alan kurban kesme fiili Allah’a şükrün zirve noktasını oluşturur ve o gün dünyanın neresinde olursa olsun bütün Müslümanlar için bir bayram ve sevinç günü olarak yâd edilir. Bayramın birinci gününden itibaren dört gün süren Kurban bayramı ve bu bayram içerisinde gerçekleştirilen kurban ibadeti tam anlamıyla dünya Müslümanları arasında bir bilinç, kaynaşma ve birbirine ulaşma faaliyetidir.

Kurban çok güzel bir kelime. Bir ibadetin adı. Bir samimiyetin ifadesi. Bir muhabbetingöstergesi. Hac ibadetinin bir parçası. İnsanlığın ortak paydası. Gerçek anlamda bir medeniyetler ittifakı. Kurban, Allah’a yakınlaşmanın bir vesilesi. İbrahim Peygamberin yolu, Hz. Peygamberin sünneti, ümmetin vecibesi.

Kurbansadece İslam ile tanınmış bir ibadet değildir. O, Hz. Âdem’den beri ilahi ferman gereği hep olmuştur. Bu nedenle kurban ibadeti bütün İlahî dinlerde güçlü bir şekilde yerine getirilmekteydi. Zamanla bozulan bu dinlerde elbette kurbanın mahiyet ve şeklinde de tahribatlar olmuştur. Öte yandan İlahî kökenli olmayan din müntesipleri de şekli ve niteliği ne olursa olsun kurbana özel bir önem atfetmişlerdir. Bu minvalde bazı putperest toplumlar, canlı-cansız ayırımına gitmeden ancak akıl hastalarının kendini kaybederek yapabilecekleri bir vahşilikle insan da dâhil tanrıları için bir takım kıymetli varlıklarını ona sunmaktaydı. Oysa Allah’ın emrettiği ve yerine getirilmesini talep ettiği kurban bu değildir. İslam’ın talep ettiği kurban şekil ve mana olarak bambaşka bir ruh dünyasını temsil eder. İşte İbrahim Aleyhisselam’ın bir sünneti olarak bize intikal eden kurbanın ilk amacı hak yoldan sapmış toplumlarca sözde tanrılarına adanan genç kız ya da erkek kurban etme zalimliğini ortadan kaldırmaktı. İbrahim Peygamber’in oğlu İsmail’in kurban edilmesi talebi ile ağır bir imtihandan geçmesinin asıl nedeni yüce Allah’ın, yüksek bir toplumsal bilinçle o toplumlarda var olan insanı kurban etme saçmalığının ve sapkınlığının ortadan kaldırılmasını murat etmiş olmasıdır. İşte kurban bayramında bizler Müslümanlar olarak birden çok duyguyu bir arada yaşarız. Bazı hakikatleri yeniden hatırlarız. Buna göre;

Kurban, insanın zalim ve cahil yönünü terbiye eden, ona insan kanı akıtmanın ne kadar çirkin bir şey olduğunu öğreten en önemli ibadetin adıdır. Bir bakıma kurban, tarih ve toplum içerisinde kendini kaybeden insanlığı yeniden insan olma makamına oturtma ilahi fermanıdır.

Kurban, Hz. İbrahim’in oğlu İsmail’le imtihanı üzerinden hukuken haklı bir nedene dayanmadıkça insanın hiçbir sebeple hayatına son verilemeyeceğinin adıdır. İbrahim’in imtihanının altında yatan gerçek sebep oğul İsmail’in kurban edilmesi değil, bu çirkin fiilin çarpıcı bir hadise ile yasaklığını ilan ederek, onun yerine bir koç kurban edilmesidir.

Kurban bir insanı Allah’a yaklaştırmadır. Toplumu kaynaştırmadır. Kurban gönlü ve sofrayı başkalarına açmadır. Kurban bizi eş ve dostla, konuk ve komşu ile daha bir sıkı bağlamadır. Kurban hakikate açılan bir kapıdır. O, hak ile batıl arasındaki keskin çizgidir. Bu duygu ve düşüncelerle bütün ümmetin bayramı mübarek olsun.