Alışveriş merkezleri...

Rüzgarın rahatsız etmediği, yağmurun altında ıslanmadığınız, iklimi her daim ılıman, ışığı her zaman parlak, geniş gezinti yollarının kesiştiği yollarda su şırıltılarına hoş melodilerin karıştığı sanki bir cennetten parçadır alışveriş merkezleri (AVM'ler)u2026

AVM vitrinlerinde giysiler, her çeşit ayakkabılar, çamaşırlar, kremler, losyonlar, kokular, çikolatalar, oyuncaklar, cep telefonları, televizyonlar, her türlü elektrikli ve elektronik aletler, çiçekler, mücevherat, spor malzemeleri ve birkaç saniyede bir bıkmadan manzara değiştiren dijital çerçeveler sergileniyor. Bu merkezlerde kitap ve kırtasiye de var. Türlü boyda, renkte her çeşit malzeme mevcut. Yine yiyecek katında pideden dönere, pizzadan muhallebiye, pastadan içeceklere ne isterseniz var. Sinemaya mı gideceksiniz, değişik yeni filmler sizi bekliyor.

Alışveriş merkezlerinde her şey, herhangi bir şey istememenin feci kabalık olacağı hissini oluşturmak üzerine tasarlanmıştır. Bir alışveriş merkezi öncelikle iç karartıcı hava şartları ve yoğun trafik saatleri gibi dikkat dağıtıcı unsurları ortadan kaldırır. Bina çok katlıdır, yükselen bir avlu veya ortadaki merdiven boşluğu doğrudan, derin bir etki yaratır. Tapınakların mimarlarından çağdaş iş merkezlerinin mimarlarına kadar tüm planlamacılar hayranlık oluşturmanın anahtarının gereksiz, özellikle yukarı doğru gereksiz alan bırakmak olduğunu kavramıştır. Gök kubbeye sahip her bina huşu ve gevşeme hissi uyandırır. Büyüleyici atmosferi zenginleştirmek için geniş vitrinler, alışverişi tahrik eden renkler ve müzik kullanılır. Hedef tektir: Daha çok alışveriş, daha çok harcama.

Boydan boya vitrinli parıltılı dükkanlara geniş ve kapısız girişlerle insanlar adeta içeri çekilir. İçeride ise teşvik edici, dostane gülümsemeleriyle göz teması yakalamaya çalışan genç, cazip tezgahtarlar, müşteride gençlik ve çekicilik yanılsaması oluştururlar. Ortama uygun müzik, karşılıklı çekimin doğabileceği bir hava sağlar. İnsanlar para harcamaya müsait hale gelirler. Cüzdanlarını açıp parıltılı kredi kartlarını çıkarmak alışveriş için yeterlidir.

Kısacası reklam benliği etkileyerek, pohpohlayarak ve uyararak yoldan çıkarmaktadır. Artık her malın satışında reklamlar etkilidir. Bugün ortalama bir Amerikalı günde 3000'den fazla reklama maruz kalmaktadır. Reklamlar tarihte hiçbir zaman bu kadar yaygınlaşmamıştı ve kurnaz olmamıştı.

Reklamlar aynı zamanda hiç bu kadar sinsice saldırgan da olmamıştı. Çeşitli türleriyle savunma mekanizmalarını incelemekte, bunları aşmanın yollarını bulmakta ve beyne sızmaktadır.

Reklamlar aynı zamanda eğlendiricidir de. İnsanları çekebilmek için her türlü yola başvurur. Böylelikle zihnin direncini kurnazca kırar. Bunu gerekirse filmlere, spor gösterilerine ve televizyon programlarına "sanal reklamlarla" sızarak yapar.

İnsanlar özellikle hafta sonlarını bir ibadethaneye gidiyormuşçasına AVM'lere giderek geçirirler. Dedelerimizin ibadet için geçirdikleri vakti şimdi alışveriş için harcıyoruz. AVM'lere koşuyor, cüzdanımız boşalmış olarak çıkıyoruz. Ve bunu büyük bir zevkle yapıyoruz.

Bakıyorum İstanbul'da neredeyse her semtte bir iki AVM var. Bunlar nereden müşteri buluyor derken hepsinin dolu olduğunu görüyoruz. Çağımız insanın bir tutkusu olmuştur AVM'leru2026