2015'TE YAŞANANLAR
Sevabıyla günahıyla bir yılı daha geride bıraktık.
Türkiye ve dünya ekonomisi için pek olumlu geçtiği söylenemez.
Önce dünyada neler yaşandı, bir hatırlayalım.
*Yılın ilk çeyreğinde sarsılan ABD ekonomisi daha sonra toparlandı.
*ABD Merkez Bankası(FED) yedi yıldır 0-0,25 aralığında tuttuğu gösterge faizini 25 baz puan arttırarak yüzde 0,50'ye yükseltti. Ve faiz artışının kademeli olarak süreceğini ilan etti.
*Durgunluktan bir türlü kurtulamayan Avrupa çare olarak 1,1 trilyon Euro'luk parasal genişleme programı başlattı ise de henüz faydasını görmedi.
*Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin'in büyümesi yavaşladı.
*Petrol fiyatları yüzde 70 oranında düşerek 36 dolar seviyesine kadar indi.
*Aynı şekilde dünyada alüminyum, bakır, demir gibi emtia fiyatları da geriledi.
*Rusya ekonomisi, Batı'nın uyguladığı ekonomik ambargo ve petrol fiyatlarının düşmesi nedeniyle küçüldü.
Türkiye'de ise şu gelişmeler oldu;
*Büyüme
Yılın ilk 9 ayında yüzde 3,4 büyüdü. Yılın tamamında yüzde 4'e yaklaşması bekleniyor. Küresel durgunluğun sürdüğü bir konjonktürde yüzde 3,5-4 büyüme hızı yeterli görülebilir ise de işsizler ordusunun eritilebilmesi ve refah seviyesinin yükseltilmesi için en az yüzde 6 oranına ulaşması gerekir.
*İstihdam
Son bir yılda istihdam artışı 987 bin oldu ama işsizlik oranı yüzde 10,3'e çıktı.
*Gayrisafi Yurtiçi Hasıla
2014'te 802 milyar dolar olan milli gelir 2015 yılında dolar kurundaki yükseliş nedeniyle 730 milyar dolar civarına indi.
*Kişi başına düşen milli gelir
Milli gelirin dolar bazında küçülmesine paralel olarak kişi başına düşen gelir de 9 bin 500 dolara düştü. Orta Vadeli Program'a göre önümüzdeki 3 yıl içinde 10 bin doların üzerine çıkamayacak. 2008'de 10 bin 400 dolar olduğunu not edelim.
*Enflasyon
Muhtemelen enflasyon yüzde 8'i aştı. Hedef yüzde 5 idi. Yüzde 60'lık bir sapma yaşandı. Enflasyonu en yüksek ülkeler kategorisindeki yerini korudu.
Emtia fiyatlarının gerilemesinden ve dünyanın geçirdiği düşük enflasyon sürecinden istifade edemedi.
*Bütçe
Üst üste iki genel seçim yapılmasına rağmen mali disiplinden taviz verilmedi, bütçe açığı yüzde 1'in altında gerçekleşti.
*Cari açık
Petrol fiyatlarının düşmesi ve kurların yükselmesi sayesinde cari açık 40 milyar doların altına indi.
*İhracat
Küresel durgunluk ihracatımızı olumsuz etkiledi, 143 milyar dolara kadar geriledi. 2014 yılı ihracatı 158 milyar dolardı.
*Dış borç
Türkiye'nin kamu ve özel sektörünün toplam dış borcu 400 milyar doları geçti. Kurların oynak olduğu, paranın kıtlaştığı, faizin yükseldiği bir dönemde risk oluşturdu.
*Faiz
Merkez Bankası 2015 Şubat ayında yüzde 8,25'ten 7,50'ye düşürdüğü politika faizini yıl boyunca değiştirmedi.
Ancak piyasada faizler yüzde 15-16'lara yükseldi.
Enflasyonda olduğu gibi Türkiye faizde de dünya ülkeleri sıralamasındaen üst basamakta yerini aldı.
*Türk Lirası
2015 yılı başında 2,32 olan dolar kuru yüzde 25 değer kazanarak 2,91 liraya çıktı.
Tersinden ifade edersek, TL dolar karşında değer kaybetti.
Jeopolitik risklerin arttığı, terörün şiddetlendiği, küresel durgunluğun hüküm sürdüğü bir ortamda; büyüme, işsizlik, enflasyon, ihracat, faiz ve kurlar 2016 yılında yine ekonomi gündemini meşgul edecek konular olacaktır.
