100 bin oyla Cumhurbaşkanı adayı gösterilebilecek

Başkanlık Sistemi-1: Millet Başa Geçiyor

6771 Sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla" yapılan düzenleme, halk oylamasında onaylanması durumunda önemli değişim ve değişiklikler getiriyor.

Bu yazımda özellikle yasayla getirilen değişikliklerden önemli maddelerini kısa kısa anlatacağım.

Yasanın 1.maddesi ile mahkemelerin sadece bağımsız değil aynı zamanda tarafsız olduğu hükmü getiriliyor.

2.madde ile milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarılıyor.

3.madde ile milletvekili olma yaşı 25'ten 18'e indiriliyor; milletvekili olabilmek için "yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar" şartı, "askerlikle ilişiği olanların" seçilemeyeceği şeklinde değişiyor.

Gençler Mecliseu2026

3.maddeyle Anayasa'nın 76. hükmünde yapılan değişiklikle milletvekili seçilme yaşı 18'e indiriliyor.

Açıkçası bu maddeyle gençlerimize olan "güven" ilan edilmiş oluyor. Özellikle gençlerimize kendini yetiştirmek şartıyla hizmet etme imkanı tanınmış olacak.

Tek seferde seçimu2026

4.maddeyle Anayasa'nın 77. hükmü değiştiriliyor: Buna göre Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimi "aynı günde" ve beş yılda bir yapılacak. Mevcut düzenlemede Meclis seçimleri 4 yılda; Cumhurbaşkanlığı seçimi ise 5 yılda bir yapılıyor.

Böylece fırsat ve zaman kaybı olan iki kez seçim süreci yaşamayacağız. Aynı seçimde hem Meclisi oluşturacak hem de Cumhurun yani halkın Başkanını seçeceğiz.

5.maddeyle Anayasa'nın 87.maddesinden "Bakanlar Kurulunu ve Bakanları denetlemek, Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermek" ifadesi çıkarılıyor.

6.maddeyle Anayasa'nın 98. maddesinde Türkiye Büyük Millet Meclisinin Meclis araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacağı hükme bağlanıyor.

Bu düzenleme ile "gensoru" 98. maddeden çıkarılıyor.

Ancak 105 ve 106.maddelerde "çok daha etkin" ve "çok daha kapsamlı" bir şekilde ismi anılmadan tekrar düzenleniyor.

Millet hem aday gösteriyoru2026 hem seçiyoru2026

7.maddeyle Cumhurbaşkanı adaylığı ve seçimi düzenleniyor:

Buna göre;

• Siyasi parti grupları,
• En son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile
• En az 100 bin seçmenCumhurbaşkanlığına aday gösterebilecek.

Aday göstermede "Meclis dışındaki" partilere de imkan sağlanması, yeni ve önemli bir olay.

Ancak kanaatimce asıl önemlisi "halkın Cumhurbaşkanı adayı gösterebilmesi."

Cumhurbaşkanı seçiminde oldukça pratik bir usul öngörülüyor. Yapılan seçimde geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilecek. Birinci oylamada seçilememesi halinde ilk oylamada en çok oy almış iki adayın katılacağı ikinci seçimde geçerli oyların çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilecek.

İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılacak veadayın geçerli oyların salt çoğunluğunu alması durumunda başkan seçilecek. Aksi takdirde Cumhurbaşkanı seçimi yenilenecek.

Yani en fazla iki seçim yapılacaku2026

Bu arada "yönetim ve hükümet etmede devamlılık" gözetilerek yeni Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam edeceği de hükme bağlanmış.

70'li ve 90'lı yılları düşünürsek halkımızın "misyonunu tamamlamış yöneticilerden" neler çektiği malum. Değişiklik yasasının 7.maddesi ile getirilen "en fazla iki dönem" (yani toplamda 10 yıl) seçilebilme şartının getirilmesini bu bağlamda önemli görüyorum.

Yürütme: Cumhurbaşkanlığı kalkıyoru2026 Cumhurun başkanlığı geliyoru2026

Yapılan değişiklikle Başbakanlık ismen kalkıyor ve tüm yetkileri Cumhurbaşkanına devir oluyor.

Mevcut Cumhurbaşkanlığı sistemi tamamıyla devre dışı kalıyor.

8.maddeyle Anayasanın 104.hükmü düzenleniyor. Buna göre "Yürütme Yetkisi" tamamıyla ve doğrudan Cumhurbaşkanına veriliyor. Cumhurbaşkanı, yürütmenin başı olarak yardımcıları ile bakanlarını atayacak ve görevlerine son verebilecek.

Yürütme erkinin icrasını yapabilmek için ayrıca Meclisin güvenoyu vermesi de ortadan kaldırılıyor. Yani sistem, "milletin güvenoyunu" yeterli buluyor.

Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda (temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle siyasi haklar ve ödevler, Kanunda açıkça düzenlenen konular hariç) Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek.

Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanacak. Ayrıca TBMM'nin aynı konuda kanun çıkarması durumunda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelecek.

Cumhurbaşkanının sorumluluğuu2026 Ve gensoruu2026

9.maddeyle Anayasanın 105.hükmünde Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu düzenleniyor.

Buna göre Cumhurbaşkanı her konuda yargılanabilecek. Cumhurbaşkanının bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğuyla (301 oyla) vereceği önergeyle soruşturma açılması teklif edilebiliyor, Meclis üye tamsayısının beşte üçünün (360 oy) gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verilebiliyor, oluşturulacak 15 kişilik bir komisyonun soruşturması sonunda üye tamsayısının üçte ikisinin (400 oy) gizli oyuyla Yüce Divan'a sevk edilebiliyor.

Yüce Divan neticesinde seçilmeye engel bir suçtan mahku00fbm edilen Cumhurbaşkanının görevi sona erecek.

Hakkında soruşturma yapılan Cumhurbaşkanı seçim kararı da alamayacak.

Mevcut düzenlemede sadece "vatana ihanetten" yargılanan Cumhurbaşkanı durumunu düşünürsek yeni değişikliğin "tam cezai sorumluluk" getirdiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.

Yani yeni sistemdeCumhurunbaşkanı hem "şahsi"hem de"görev" suçlarından dolayı yargılanacak.

YaniGensoru, ismi anılmadan çok daha kapsamlı ve çok daha etkin uygulanabilecek.

(Yarın: Ya bakanlık, ya vekillik)