Yunus Emre'yi daha yakından TANIMAK!

22 May 2021 20:56:04

2021 yılı Yunus Emre Yılı olarak ilan edilmişti. Peki Yunus Emre gibi bir değeri gerek Türkiye'de ve gerekse yurtdışında yeterince tanıtabiliyor muyuz? Yunus Emre Yılı olmasına rağmen bu konuda ne gibi ciddi adımlar atılıyor? Önerilen son derece etkileyici projeler, masa etrafında çok beğenilmesine rağmen sonradan nasıl oluyor da akamete uğratılıyor!

SÜLEYMAN KARAKULLUK

YUNUS Emre araştırmaları denince benim ilk aklıma gelen isim Mustafa Tatcı beyefendi oluyor. Sayın Tatcı, son olarak iki ciltlik yeni bir esere daha emek verdi.

2000 sayfalık bir yekûn teşkil eden Yûnus Emre kitabı; Mustafa Tatcı'nın 35 yıldır her bulduğu yeni bilgi ve belgelerle gelişerek ve genişleyerek vücud buldu.

mustafa Tatcı_ca4f639f94b70c39f90b38417ed29aad.jpg

Bu kitap Yûnus Emre'yi bütün vecheleriyle sunmasının yanında aynı zamanda Türk kültür, edebiyat ve tasavvuf tarihinin bir arkeolojisini çıkarmakta; Yûnus Emre'den sonra şekillenen ve yüzyıllarca berrak bir su gibi akarak günümüze ulaşan, dünyanın en büyük edebiyat geleneklerinden biri olan "Türk tasavvuf edebiyatı"nın köklerini de ortaya koymaktadır. Diğer taraftan minyatür sanatçılarının bu kitap için özel olarak yaptığı minyatürler, Yûnus Emre’nin daha iyi anlaşılması için hazırlanan bir sözlük ve Yûnus Emre’nin eserlerinde geçen kavramlardan inşa edilen kapsamlı bir dizin, kitabı içerik ve estetik bakımından daha da zenginleştirmiş.

Kitabını anlatıyor

Mustafa Bey, 2 ciltlik bu eseri tanıtırken şu bilgileri veriyor bizleri:

"Birinci cildin ilk kitabında Yûnus Emre’nin hayatı, şahsiyeti, dili, san‘atı incelenmiş ve şiirlerinde zikrettiği kavramların sistematik tahlilleri yapılmıştır. İlk kitabın ilk bölümünde Yûnus'un hayatı, tarihî ve menkabevî kaynaklardan derlenen bilgiler ışığında yeniden yazılmış. Bu bölümde Yûnus’u ortaya çıkaran kültür havzası da (Ahmed Yesevî, Tapduk Emre, Hacı Bektaş-ı Velî, Mevlânâ, Sarı Saltuk, Barak Baba) etraflıca incelenmiştir. İkinci kısımda, Yûnus'un eserleri, eserlerinin şekil ve muhtevâsı, dili ve san‘atı ele alınıp işlenmiştir. Eserin en orijinal bölümünü teşkil eden üçüncü kısımda ise şiirlerdeki "dinî ve tasavvufî" kavramlar tahlil edilmiştir. Bu kavramlar, beş yüzden fazladır. "Yûnus Emre Dîvânı" gibi kaynak bir eserin tahlili, edebiyat tarihine olduğu kadar kültür tarihi araştırmalarına da malzemeler verecektir.

Klasik Yunus şerhleri

Birinci cildin ikinci kitabında ise bugüne kadar tespît edilen klasik Yûnus şerhleri bir araya getirilmiştir. Şerh metinlerinin çoğunluğu Yûnus’un şathiyeleriyle ilgili olduğu için bu kitabın başına "şatahat" ve "remzî dil" hakkında uzunca bir inceleme konulmuştur. Bu kitaba dahil edilen metinler, Yûnus Emre'nin sembolik dilini çözmek için okuyucunun işini kolaylaştıracaktır. Kitapta; Şeyhzâde, Niyâzî-i Mısrî, Bursalı İsmail Hakkı, Selâmî Ali Efendi, Şeyh Ali Nevrekânî, İbrahim Hâs, Bekir Sıdkî Efendi, Şevket Turgut Çulpan gibi tasavvuf tarihinin önemli isimlerinin şerhleri bulunmaktadır.

Divânı İlâhiyat İkinci ciltte de üç ana kitap bulunmaktadır:

Bu cildin en önemli bölümünü oluşturan "Dîvân-ı İlâhiyât", Yûnus’un şiirlerini bugüne kadar yapılan çalışmalar içinde şüphesiz en doğru şekilde ortaya koyan “edisyon kritik” çalışmadır. Dîvân metni ortaya çıkarılırken, yüzyıllardan bu yana elimize ulaşan 50’den fazla elyazması divan ve bir o kadar da cönk ve mecmua incelenmiş, şiirler beyit-beyiT, mısra-mısra karşılaştırılarak bugünün harflerine aktarılmıştır.

Risâletü'n Nushiyye

İkinci cildin ikinci kitâbı Risâletü’n-Nushiyye’nin tenkitli metnidir. Bu manzûme Yûnus Emre'nin mesnevî tarzında kaleme aldığı, tasavvufî, öğretici ve eğitici bir eserdir. Yûnus bu eserinde, Anadolu Türklüğünün o devrin yaşantısından aldığı motiflere soyut manâlar vererek, sâde fakat derin, kısmen de alegorik bir üslûpla tasavvufî ahlâkı seyr ü sülûk denilen manevî yolculuğu, inşanın nefsi ile mücâdelesini, kendini bilme ve bulma gayretlerini, arayışlarını ve Allah'a kavuşma isteğini anlatmaktadır.

Manzumeler

İkinci cildin üçüncü kitabı ise Âşık Yûnus ve diğer Yûnusların manzûmelerini ihtiva etmektedir. Yûnus'un etkilediği şâirler içinde Âşık Yûnus mahlasını kullanan ve 15. asırda yaşayan Bursalı bir Kübrevî dervîşi de vardır. Söz konusu Âşık Yûnus'tan başka "Yûnus" mahlasını kullanan şâirlerin de yetişmiş olabileceğini çeşitli yazmalardaki şiirlerden hareketle söyleyebiliriz. Mecmûa ve cönklerdeki "Yûnus" tapşırmalı şiirlerde, Bizim Yûnus ve Âşık Yûnus’un etkileri görülmekle birlikte bunlar daha zâhidâne bir üslûpla kaleme alındığı için diğerlerinden hemen fark edilmekte ve ayrılmaktadırlar. Üçüncü kitapta aktarılan şiirler bu Yûnus’ların şiirleridir.

YUNUS EMRE YILI

Cumhurbaşkanlığı tarafından 2021 yılı Yunus Emre Yılı ilan edilmişti. Peki bu yıl için ne gibi hazırlıklar yapıldı? Yunus Emre'yi dünyaya tanıtabildik mi? Onun, şiirlerini ve eserlerini hakkıyla aktarabildik mi gelecek nesillere? Bu yönde ciddi çalışmalar yapılıyor mu? Mustafa Tatcı beyden öğrendiğime göre maalesef Yunus Emre Yılı'nın hakkını tam manasıyla verebilmek için yeterli çalışma yapılmıyor. Önerilen projeler ne hikmetse bir yerlerde akamete uğratılıyor. Sayın Cumhurbaşkanımızın bu konuda doğrudan talimatları olmasına rağmen, Yunus Emre gibi bir değerin, hem ülkemlizde yeterince anlatılması hem de dünyaya duyurulması noktasında hayli eksiklikler var. Ne yazık ki, eli ayağı düzgün bir Yunus Emre külliyatının hazırlanmasına ve yurtdışındaki ünlü bilim merkezlerine göndrerilmesine bile birileri taş koyuyor. Ne acı değil mi?

Yunus Emre'yi daha yakından TANIMAK!

Yorum Yazın