Tunus: Devrim'in ilk durağı
TUNUS ANAYASASI
Arap Baharı'nın ilk anayasa tecrübesini yaşayan Mısır'ın askeri bir darbeyle demokrasiden nasıl uzaklaştığını özetledik.
İkinci anayasa tecrübesini Tunus yaşadı. Arap Baharı'nın başlangıç yere olan Tunus devrim sonrası belirlenen yol haritasını kimi güçlüklere ve kimi gecikmelere rağmen başarıyla sürdürebildi.
17 Aralık 2010-14 Ocak 2011 devrim sürecine vurgu yapılmış, diktaya yolsuzluğa ve zulme karşı verilen mücadelede kararlılık hatırlatılmış ve devrim devrim şehitlerini anarak hatıralarına saygıyla devam etmiştir.
Tunus'da devriminden sonra önce kurucu meclis için milletvekili seçimi sonra cumhurbaşkanı seçimi peşinden anayasa hazırlanması ve anayasanın kabulünden sonra yeni seçimler yaparak demokratik hayata geçişi planlandı.
SEÇİMLER
Tunus'ta ülkeden kaçan Zeynel Abidin Bin Ali'nin devrilmesi sonrası kurulan geçiş hükümeti, ülkedeki bütün siyasi mahku00fbmlar için genel af ilan etti.
Hapishanelerde yıllardır tutulan ve işkencelere maruz kaldıklarını iddia eden yüzlerce mahku00fbmun aileleri ile buluşması ise duygusal anlara sahne oldu.
Bununla birlikte hükümet affın yanı sıra tüm yasaklı siyasi partilerin tanınmasına ve siyasi yasakların kaldırılmasına karar verdi.
Kurucu Meclis seçimleri yüzde 90'lık bir katılım ile 23 Ekim 2011 tarihinde icra edildi ve 27 Ekim akşamı resmi sonuçlar ilan edildi.
Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu tarafından açıklanan resmi seçim sonuçları aşağıdaki gibidir:
El Nahda: 89 sandalye,
Cumhuriyet Kongresi 29 sandalye,
Demokratik Kitle 20 sandalye,
Halk Listesi 26 sandalye,
İlerici Demokrat Parti 16 sandalye
Teşebbüs Partisi 5 sandalye
Çağdaş Demokratik Kutup 5 sandalye
Tunusun Geleceği partisi 4 sandalye
Tunus Komunist İşçi Partisi 3 sandalye
Bağımsızlar ve diğer küçük partiler 20 sandalye
Toplam 217
12 Aralık 2011'de Kurucu Meclis, Muhammed Munsıf Merzuki'yi geçici cumhurbaşkanı seçti.
Daha sonra Kurucu Meclis bir taraftan yasama görevi yaparken diğer taraftan yeni anayasa hazırlamaya başladı.
Kurucu Meclis 4 Ocak 2014 tarihinde yazılan yeni anayasanın maddelerini teker teker oylamaya başladı ve 23 Ocak 2014 günü oylama işlemini bitirdi.
Nahda liderin Raşid El Gnnuşi siyasi liderliğe meyl etmemiş, hareketin başında bir bilen olarak kalmayı tercih etmiş ve anayasa yazılımında da mutabakatı sağlayacak fedakarlıklardan kaçınmamıştır.
Kurucu meclis 217 üyeden oluşuyordu ancak bir üye (Muhammed el-Brahimi) süikasta kurban gittiği için oylamalar 216 üye ile yapıldı.
25 Ocak 2014 günü ise anayasanın tamamı oylandı ve 200 evet oyuna karşılık 16 red oyu ile kabul edildi.
27 Ocak 2014 günü ise Cumhurbaşkanı Muhammed Merzuki, Kurucu Meclis başkanı Mustafa b. Cafer ve Başbakan Ali Urayyız tarafından onaylanarak yürürlüğe girdi.
Bu anayasa İslam dünyasında, toplumun tüm kesimlerinin uzlaşmasıyla yaptığı ilk anayasa olması hasebiyle tarihi öneme haizdir.
Bu bir mutabakat anayasasıdır.
Bu mutabakatın sağlanmasında tüm taraflar fedakarlık etmişlerdir. Özellikle de ülkenin en büyük siyasi partisi olan Nahda Hareketi'nin inatlaşmayıp uzlaşmayı öne çıkarması İslam dünyası için örnek bir davranış olmuştur.
Burada Nahda lideri Raşid el Ğannuşi'nin örnek şahsiyetini mutlaka anmak gerekir.
Ğannuşi milletvekili, başbakan hatta cumhurbaşkanı seçilme imkanı olduğu halde hiçbirine meyl etmemiş, hareketin başında bir bilen olarak kalmayı tercih etmiş ve anayasa yazılımında da mutabakatı sağlayacak fedakarlıklardan kaçınmamıştır.
TUNUS ANAYASASI
Mutabakatla yazılan ve kabul edilen Tunus Anayasası besmeleyle başlayan Allah'dan başarı dileğiyle biten ikisi geçici 146 maddeden oluşmaktadır.
Yarı başkanlık sistemini öngörmektedir.
Tunus Anayasası'nın Mısır anayasalarında olduğu gibi ruhunu teşkil eden bir başlangıç bölümü vardır.
Besmeleyle başlayan ve Allah'dan mübarek kılması temennisiyle biten bu bölüm 143. Madde ile anayasanın ayrılmaz bir parçası olarak konumlandırılmıştır.
Bu bölümün her paragrafı ilk oylama sürecinde mecliste teker teker oylanmıştır.
Besmelenin de içinde bulunduğu ilk cümle 192 oyla kabul edilmiştir.
Başlangıç bölümü kısa öz ve kucaklayıcı bir bütünlük içindedir.
17 Aralık 2010-14 Ocak 2011 devrim sürecine vurgu yapılmış, diktaya yolsuzluğa ve zulme karşı verilen mücadelede kararlılık hatırlatılmış ve devrim şehitlerini anarak hatıralarına saygıyla devam etmiştir.
Mutedil ve hoşgörü vasıflı İslami kimliğe vurgu yapılmış, Arap ve yerli kültüre bağlılığın altı çizilmiştir.
Cumhuriyet, sosyal demokrasi, hukuk devleti, sivil devlet, çoğulculuk, özgürlük, insan hakları, eşitlik ve sosyal adalet ilkelerine bağlılık özenle zikredilmiştir.
Kuzey Afrika ülkelerine Batı Arabistan dendiği için bu ülkeler Batı Arabistan birliğini önemsemektedir. Tunus anayasası da Arap ve İslam ümmetine bağlılığı hatırlatmış, hem Batı Arabistan birliğini hem de Afrika Birliğini özellikle zikretmiş ve Afrikalılık kimliğini de anayasaya derç etmiştir.
Tunus devriminin yerli olduğunu tevsik eden en önemli ifade başlangıç bölümünde bulunmaktadır: "Her nerede olursa olsun mazlumlara yardımcı olmak, milletlerin kaderlerini tayin hakkının bulunduğunu, başta Filistin olmak üzere tüm bağımsızlık hareketlerini desteklemek, işgal ve ırkçılığın her şekline karşı çıkmak için" diyerek başta İsrail işgali olmak üzere dünyadaki tüm zalimlere muhalefetini açıklamıştır.
Devrim ruhunu yansıtan ve bir edebi parça olarak okutulabilecek değerdeki bu önsöz, "Bizler milletimiz adına Allah'ın mübarek kılması temennisiyle bu anayasayı yazıyoruz." duasıyla son bulmaktadır.
TUNUS ANAYASASI GENEL ÇERÇEVESİ
BAŞLANGIÇ
1-BİRİNCİ BÖLÜM GENEL İLKELER 1-19
2-İKİNCİ BÖLÜM HAKLAR VE HÜRRİYETLER 20-48
3-ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YASAMA ORGANI 49-69
4-DÖRDÜNCÜ BÖLÜM YÜRÜTME ORGANI 70
BİRİNCİ KISIM
CUMHURBAŞKANI 71-87
İKİNCİ KISIM
HÜKÜMET 88-99
5-BEŞİNCİ BÖLÜM YARGI ORGANI 100-102
BİRİNCİ KISIM
ADLİ İDARİ VE MALİ YARGI 103-108
BİRİNCİ ŞUBE
YARGI YÜKSEK KURULU 109-111
İKİNCİ ŞUBE
ADLİ YARGI 112
ÜÇÜNCÜ ŞUBE
İDARİ YARGI 113
DÖRDÜNCÜ ŞUBE
MALİ YARGI 114
İKİNCİ KISIM
ANAYASA MAHKEMESİ 115-121
6-ALTINCI BÖLÜM BAĞIMSIZ ANAYASAL KURULLAR 122
BİRİNCİ KISIM
SEÇİM KURULU 123
İKİNCİ KISIM
İŞİTSEL GÖRSEL İLETİŞİM KURULU 124
ÜÇÜNCÜ KISIM
İNSAN HAKLARI KURULU 125
DÖRDÜNCÜ KISIM
SÜRDÜRÜLEBELİR KALKINMA VE GELECEK NESİLLERİN HAKLARI KURULU 126
BEŞİNCİ KISIM
u00c2KİL HAKEMLİK(Ombudsmanlık)
VE YOLSUZLUKLA MÜCADELE KURULU 127
7-YEDİNCİ BÖLÜM MAHALLİ İDARELER 128-139
8-SEKİZİNCİ BÖLÜM ANAYASA TADİLİ 140-142
9-DOKUZUNCU BÖLÜM SON HÜKÜMLER 143-144
10-ONUNCU BÖLÜM GEÇİŞ HÜKÜMLERİ 145-146
GENEL İLKELER(1-19)
Genel ilkeler başlığı altındaki birinci bölümün ilk maddesi ve anayasanın da birinci maddesi, "Tunus hür, bağımsız ve egemenlik sahibi bir devlettir. Dini İslam, dili Arapça, nizamı cumhuriyettir. Bu madde değiştirilemez."(1. Madde) şeklindedir.
Bu maddenin oylamasında 149 milletvekili hazır bulunmuş 1 red 2 çekimser 146 evet oyuyla kabul edilmiştir.
İkinci madde devletin sivil bir devlet olduğunu belirlemektedir.
"Tunus, vatandaşlık, milli irade ve hukukun üstünlüğü esasları üzerine kaim sivil bir devlettir. Bu madde değiştirilemez."(2. Madde)
Bu maddenin oylamasına 173 milletvekili katılmış 11 çekimser 161 oy ile kabul edilmiştir.
27 Ocak 2014 günü ise Cumhurbaşkanı Muhammed Merzuki,Kurucu Meclis Başkanı Mustafa b. Cafer ve Başbakan Ali Urayyız tarafından onaylanarak yürürlüğe girdi.
Üçüncü madde yetkilerin kullanımını belirlemektedir.
"MADDE 3: Millet, egemenliğin tek sahibi ve erklerin kaynağıdır. Onu (egemenliğini) seçilmiş temsilcileri eliyle veya referandum yoluyla kullanır."
Bu maddenin oylamasında 173 milletvekili hazır bulunmuş 1 çekimser, bir red 171 evet oyu ile kabul edilmiştir.
Devam edecek...
"Üye/Üyeler suç teşkil edecek, yasal açıdan takip gerektirecek, yasaların ya da uluslararası anlaşmaların ihlali sonucunu doğuran ya da böyle durumları teşvik eden, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, pornografik ya da ahlaka aykırı, toplumca genel kabul görmüş kurallara aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde hiçbir İçeriği bu web sitesinin hiçbir sayfasında ya da subdomain olarak oluşturulan diğer sayfalarında paylaşamaz. Bu tür içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk münhasıran, içeriği gönderen Üye/Üyeler'e aittir. MİLAT GAZETESİ, Üye/Üyeler tarafından paylaşılan içerikler arasından uygun görmediklerini herhangi bir gerekçe belirtmeksizin kendi web sayfalarında yayınlamama veya yayından kaldırma hakkına sahiptir. Milat Gazetesi, başta yukarıda sayılan hususlar olmak üzere emredici kanun hükümlerine aykırılık gerekçesi ile her türlü adli makam tarafından başlatılan soruşturma kapsamında kendisinden Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 332.maddesi doğrultusunda istenilen Üye/Üyeler'e ait kişisel bilgileri paylaşabileceğini beyan eder. "
Yorum yazma kurallarını okudum ve kabul ediyorum.