Test Pilotu Çelik HÜRJET'in kol uçuşunu değerlendirdi

09 Eylül 2023 12:53:43

HÜRJET Baş Test Pilotu Ercan Çelik, jet eğitim ve hafif taarruz uçağı HÜRJET ile gerçekleştirdiği ilk uçuş ve Türk Yıldızları ile gerçekleştirilen tarihi uçuş deneyimlerini paylaştı.

HÜRJET Baş Test Pilotu Ercan Çelik, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından geliştirilen HÜRJET'in Türk Yıldızları ile birlikte gerçekleştirdiği uçuşun planlamasına bir ay önce başladıklarını belirtti.

'Böyle bir akrotimi kolunuza alıp uçurmak gerçekten büyük heyecan'

Uçuşu daha önceki bir tarihte yapmayı planladıklarını ancak Türk Yıldızları'nın Ankara'ya gelmesinin TEKNOFEST'te mümkün olması dolayısıyla bu fırsatı değerlendirdiklerini anlatan Çelik, şöyle konuştu:

"Hava Kuvvetlerinin müsaadesiyle onlarla güzel bir uçuş planlaması yaptık. Zaten onlar bu işin piri, sürekli yapıyorlar ve çok da güzel yapıyorlar. Çok güzel bir takımlar. Planlama doğrultusunda tedbirlerimizi aldık, pisti ayarladı. Uçuşun görev kartı oluşturuldu. Bu testten ziyade bir koordinasyon uçuşuydu. İşler planlandığı gibi yürüdü. Sabah erkenden geldik, yerimizi aldık. Türk Yıldızları ve biz motor çalıştırdık. Türk Yıldızları kalkışımı takip etti, sonra havada buluştuk.

Ondan sonrası zaten güzel bir heyecandı. Açıkçası benim için de çok büyük tecrübeydi. Hava Kuvvetlerindeyken kolumuza çok fazla uçak alıp uçtuğumuz 8-10, belki daha fazlasının olduğu oluyordu ama böyle bir akrotimi kolunuza alıp uçurmak gerçekten büyük heyecan. Heyecanını, gururunu hissettim, çünkü herkese çok fazla nasip olmaz. O takıma seçilmiş olmanız, takımda liderliğe ve komutanlığa ulaşmanız lazım ki Türk Yıldızları'na liderlik edesiniz. Bunu HÜRJET ile yapmış olmak büyük gurur, ayrıcalık. Bunu başarıyla icra ettik ve HÜRJET, Türk Yıldızları'nın arasında hiç yabancılık çekmedi. Güzel de bir liderlik yaptık."

20 uçuşu geride bıraktı

Çelik, Türk Yıldızları ile yaptıkları uçuşun HÜRJET'in 17. uçuşu olduğunu ve şu ana kadar 20 uçuş gerçekleştirdiklerini bildirdi.

Uçuş sırasında HÜRJET'in koldaki uçaklarla uyumuna ilişkin değerlendirmelerde bulunun Çelik, şu ifadeleri kullandı:

"Uçuş Kontrol Sistemi'nde sıkıntı yaşamadık, onlar da kolda herhangi bir sıkıntı yaşamadıklarını söylediler. Düz geçişler yaptık açıkçası ama manevralarda yeniden toplanma esnasında koldaki yerlerini muhafaza edebilirler. Test yapmadık dedik ama bizim için güzel deneme oldu. Uçuş Kontrol Sistemi'nin hassasiyetini ve HÜRJET'in koldaki 6 uçağı dağıtmayacak şekilde kumanda verebildiğini görmüş olduk. Bu da gelecek için bize çok güzel bir kopya verdi açıkçası. HÜRJET'in ilerideki görevlerinden bir tanesi, belki de en güzel görevi Türk Yıldızları ile olacak. Dolayısıyla bu yumuşak geçiş için bir başlangıç yapmış olduk. Gayet güzel bir planlama ve tarihi uçuş oldu."

HÜRJET her uçuştan sonra biraz daha gelişiyor

HÜRJET'in devam eden testlerine ilişkin soruları da yanıtlayan Çelik, testlerin uzun sürece yayıldığını, yeni bir uçak olması dolayısıyla da kalibrasyona ihtiyacı olduğunu söyledi.

Uçağın uçuş süratini, uçuş açısını anlayıp bu verilerle doğru değerlendirmeler yapmayı amaçladıklarını anlatan Çelik, şunları kaydetti:

"İlk baştaki uçuşlarımız bununla alakalıydı. Hala daha devam ediyor. Uçağın önünde görmüş olduğunuz ekstra bir aksam, kalibrasyon için uçağa ayrıca takılıyor. Bununla birlikte uçağın kendi sistemini mukayese ediyoruz. Bu uçuşa kadar değişik süratler ve irtifalarda denemeler yaptık. Mühendis arkadaşlarımız, projede çalışan arkadaşlarda bunun bir formülasyonu var, o formülasyonla uçağı uygulayacaklar. Bundan sonra havadaki bütün kalibre olmuş ya da standart uçakların sistemine ulaşmış olacak. Belli hata toleranslarıyla sürati, irtifayı ve diğer verileri göstermiş olacak.

Uçuş Kontrol Sistemimiz önemli. HÜRJET bir bilgisayarla uçuyor. Bilgisayarın bir yazılımı, donanımı var. Hem uçtukça ona güven kazanıyoruz hem de bizim ürünümüz olan yazılımın doğrulanması gerekiyor. Simülatörde denediğimiz, başka usullerle bilgisayarda denediğimiz, analizlerle yaptığımız şeyleri havada gerçekliyoruz. Yaptığımız uçuşlarda da bu şekilde uçağa 3 eksende komut veriyoruz ve onun reaksiyonlarını topluyoruz. Çünkü uçağın üzerinde birçok sensör var. Bunlarla birlikte bir grafik çıkıyor. O grafiğe göre de planlanana ne kadar yaklaşmış, ne kadar yaklaşmamış ya da ne yapmamız lazım onu görüyoruz.

Uçağımızın çünkü değişik uçuş modları olacak. Çok gelişmiş, güncel uçaklardan hiçbir eksiği olmayan bir Uçuş Kontrol Sistemimiz var, bundan da emin olmamız lazım. Onun için de veri topluyoruz. Bu verileri topladıkça da yerde düzeltmeler yapılıyor. Uçuyoruz, veri alıyoruz, analizini yapıyoruz, doğruluyoruz, uyguluyoruz, tekrar uçuyoruz. Bu şekilde devam edeceğiz".

'Seri uçak gibi uçuyoruz, nazar değmesin'

HÜRJET'in adım adım gelişeceğini ve bunun uzun bir süreç olduğunu vurgulayan Ercan Çelik, "Hava şartları, her türlü şartlar müsaade ettiği sürece artık rutine girmiş durumdayız. Haftada 2-3 uçuyoruz seri uçak gibi. Bu çok güzel bir şey. En büyük artısı bu diyebilirim. Daha önce de başka projelerde yer aldım, bu sıklıkta uçuyor olmak nazar değmesin... Uçağımız olgun şekilde zaten ilk uçuşa geldiği için o halini devam ettiriyor. Bir aksilik olmadığı sürece de inşallah bu şekilde devam edeceğiz. Uçak böyle gün be gün gelişecek. Uçuş Kontrol Sistemi, aviyonikleri, pilot yardımcıları, bütün sistemleri bakımından kendini yavaş yavaş ispatladıkça, arkadan da üretim geldikçe, diğer uçaklar çıktıkça HÜRJET'lerin çoğaldığını göreceğiz." dedi.

'Sürprizler devam edebilir'

HÜRJET'in Türk Yıldızları ile yaptığı uçuşa benzer sürprizlerin devam edebileceğini belirten Çelik, her bir adımda heyecanla bir şeyler yapmaya çalıştıklarını ama tüm bunları emniyetli şekilde gerçekleştirdiklerini söyledi.

Kontrollü giderken ürünü ön plana çıkaracak faaliyetlerin de planlandığını dile getiren Çelik, "Hava Kuvvetlerimiz kullanacak, belki başka Hava Kuvvetleri kullanacak. Dünyadaki yerini alması için de bu tür birtakım sürprizleri ara sıra göreceğiz çok sık olmamak kaydıyla. Çünkü uçağın amacı şu anda o değil ama bir şekilde de kendini göstermesi lazım. Uçağımız hem renkleriyle hem de uçuşuyla kendini gösteriyor. Nazar değmeden bu şekilde inşallah tamamına erdiririz" dedi.