Tek Parti eğitiminin temeli maddi hayatta başarı üzerine kurulmuştu

15 Ekim 2014 11:22:00

Tek parti eğitim sisteminin hedefi şuydu: "Terbiye ve tedriste takip edilen usul, bilgiyi vatandaş için maddi hayatta muvaffak olmayı temin eden bir cihaz haline getirmektir. Terbiye her türlü hurafeden ve yabancı fikirlerden uzak, üstün, milli ve vatanperver olmalıdır"

Tek parti döneminin programlarda eğitimin ulus devletçi bir yaklaşımla ele alındığını görüyoruz. Eğitime ve eğitim kurumlarına resmi ideolojiyi içselleştirmede önemli roller veriliyor. 1923, 1931, 1935 ve 1943 programlarına bakıldığında bunu daha iyi müşahede edebiliyoruz.

CHP'nin eğitimle ilgili görüşleri 1923 yılında yazılan programda ele alınmış ve 1927'de yapılan ilk genel kongresinde kabul edilmiştir. Mustafa Kemal tarafından kaleme alınan parti programının "eğitim siyaseti" başlıklı bölümünden bazı satırlar su şekildedir:

"Eğitimin milli, laik ve tek okul esasına dayanmış olması ilkemizdir. Eğitimde amacımız ulusal toplumun uygar ve toplumsal değerini yükseltecek, ekonomik gücünü artıracak vatandaşlar yetiştirmektir. İlk öğrenimin parasız ve mecburi olmasını ve en kısa zamanda eylem durumuna geçmesini birinci derecede önemle izliyoruz... Türk dilinin gelişmesini olası kılacak tedbirler alınacaktır. Çok önemli olan harfler meselesi üzerinde dikkatle duruyoruz.

1931'deki programda ele alınan konular daha detaylı ve kapsamlıdır. Programın beşinci bölümünde ele alınan eğitim Milli Talim ve Terbiye başlıklı bölüm 1923'dekinin ayrıntılandırılmış halidir. Buna göre eğitimle ilgili kurallar kısaca şu şekildedir:

"Kuvvetli cumhuriyetçi, milliyetçi ve laik vatandan yetiştirmek tahsilin her derecesi için mecburi ihtimam noktasıdır. Türk milletine, T.B.B.M.'ye ve Türkiye Devletine hürmet etmek ve ettirmek hassası bir vazife olarak telkin olunur. Fikri olduğu gibi bedeni inkişafa da (gelişim) ehemmiyet vermek ve bilhassa "seciyeyi milli derin tarihimizin" ilham ettiği yüksek derecelere çıkarmak büyük emeldir. Terbiye ve tedriste takip edilen usul, bilgiyi vatandaş için maddi hayatta muvaffak olmayı temin eden bir cihaz haline getirmektir. Terbiye her türlü hurafeden ve yabancı fikirlerden uzak, üstün, milli ve vatanperver olmalıdır."

1935'te ise birtakım eklemeler yapılmıştır. Bu eklemeler en basta partinin ideolojisiyle bağlantılı olarak Altı Okla ilgili olanlardır. 1927'de belirlenen dört ilkeye ilaveten Devrimcilik ve Devletçilik ilkeleri bu kongrede belirlenmiş partinin eğitim programına da eklenmiştir. Programda dikkat çeken önemli bir madde de gençliğin beden eğitimiyle ilgilidir. "...Bütün Türk gençliğine sevk ve sıhhatlerini nefse ve ulusa inanlarını besleyecek beden eğitimi verilecek ve gençlik, devrimi ve bütün erginlik şartları ile yurdu korumayı en üstün ödev tanıyan ve onları, bu ödev uğrunda bütün varlıklarını vermeye hazır bir düşünüşle, yetiştirilecektir" denilir.

1943 CHP programında birtakım değişiklikler olmuştur.. Bu değişime neden olan Avrupa'daki gelişmeler ve özellikle Almanya'da yükselen Nazizm'dir. Programda yer alan "Eğitim, her türlü hurafeden uzak "milli ideolojiye" uygun, vatan millet ve aile severlik esasına dayanmalıdır" görüşünün Alman, İtalyan ve Japon'lardaki millet anlayışına tıpatıp benzediğini ifade etmektedir.(1)

Cumhuriyet'in okul programlarında yaptığı ilk değişiklik 1924 yılında olmuştur. Vasıf Bey'in Eğitim Bakanlığında toplanan 43 kişilik bir heyet önceki devrin ideolojisine bağlı olan görüşleri kitaplardan ayıklayarak yerine Cumhuriyet ideolojisinin esaslarını koymuştur. Bu dönemde hazırlanan müfredat ve ders kitaplarında yeni rejimin amaç ve ilkelerine uygun olarak Osmanlı ile ilgili kısımlar çıkarılırken Ulusal Bağımsızlık Savası, Cumhuriyetin ilanı gibi konulara ağırlık verilmiştir.

İstanbul'da bir Lise.. Tek Parti döneminde öğrenciler ve öğretmenlerin hepsi şapkalı ve esas duruşta! Müthiş bir disiplin. Şimdiki CHP'nin eğitim programı da farklı değil. Çünkü öğrenciler dini eğitim görmemeli, başörtüsü zinhar takmamalı!

1926 ve 1927 yıllarında hazırlanan programlar da, bazı küçük değişiklikler dışında büyük ölçüde bu ilk programa benzemektedir. Dewey'in eğitim felsefesinin izlerini taşıyan 1926 tarihli ilkokul programında ilköğretimin hedef ve ilkeleri kısa cümlelerle ifade edilmiştir. Amaç kısmı su şekilde oluşturulmuştur: "Genç kuşağı, çevresine etkin bir şekilde uyum sağlamak suretiyle iyi vatandaşlar olarak yetiştirmek."(2)

1929 yılında hazırlanan ilkokul Talimatnamesi'nin "Terbiye" baslığı altında:

İlkokullarda eğitimin amacının çocukların milli hayata layıkıyla uyum sağlamaları olduğu, bunun için mekteplerle milli cemiyet arasında sıkı bir birlik ve iliksinin bulunması gerektiği, (Madde 21)

Okul yaşamında ve okulun yönetiminde ve disiplininde milli cemiyetin sosyal İlkeleri"nin esas alınması gerektiği, (Madde 22)

Gerektiğinde genel çıkarlar için bireysel çıkarları memnuniyetle feda etmek gibi medeni meziyetlere fazlasıyla önem verilmesi gerektiği, (Madde 27)

Derslerde ve oyunlarda rekabetin makul ve ılımlı sınırlar içinde kalmasına dikkat edilmesi gerektiği, (Madde 28)

Bütün sosyal meziyetlerin ancak yasam içinde, bil fiil tecrübe ederek öğrenileceği, alışkanlıkların yalnız bu surette oluşacağının hatırdan çıkarılmaması gerektiği, bunun için öğretmenin okulun çevresindeki yaşamı her zaman kontrol altında bulundurması gerektiği; örgencinin okulda sosyal hizmet ruhu ile dolması ve doyması gerektiği; eğitimde Türklük ve Türk vatanının esas mihveri oluşturması gerektiği; çocuklarda bu duyguların milli hislerin güçlendirilmesi için her fırsattan yararlanılması gerektiği vurgulanmaktadır.(3)

Yarın: Milli Eğitim Temel Kanunu

(1) Cemil Öztürk,"Tek Parti Döneminde Eğitimde Devlet ve İdeolojin Rolü", Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniv. Şubat 2008

(2) A.g.e.s.153

(3) (MEB, 1929) aktaran Cemil Öztürk,"Tek Parti Döneminde Eğitimde Devlet ve İdeolojin Rolü", Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniv. Şubat 2008

Tek Parti eğitiminin temeli maddi hayatta başarı üzerine kurulmuştu

Yorum Yazın