Rusya'nın ekonomisine bir darbe daha

16 Eylül 2023 09:52:02

ABD, Kanada, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya'dan oluşan G7 ülkeleri, Rusya'dan elmas ithalatını 1 Ocak itibarıyla yasaklayacak.

G7 ülkeleri yetkilileri tarafından yapılan açıklamaya göre, 3 hafta içinde Rusya’dan elmas ithalatını yasaklama kararı duyurulacak.

Belçika'nın planı

Dünya elmas ticaretinde ilk sırada yer alan Belçika'nın teklif ettiği yasak planı kapsamında küresel elmas pazarı değişikliğe uğrayacak.

Bu çerçevede ham ve cilalı elmasları sertifikalandırmak ve Rus elmaslarının izini sürmek amacıyla ortak sistem uygulanacak.

G7 ülkeleriyle yapılacak elmas ticaretinde giriş noktaları ve gümrük kontrolleri merkezileştirilecek.

Rusya dışındaki elmaslara erişim

Sadece sertifikalandırılmış ve Rusya dışından gelen elmasların bu piyasaya erişimi olacak. Böylece Rusya'nın elmastan sağladığı gelir kesilecek.

Rusya, dünyanın en büyük ham elmas üreticisi konumunda bulunuyor. Rusya’nın elmas ihracatından yılda 4 milyar dolar gelir sağladığı tahmin ediliyor.

Dünyadaki ham elmasların yüzde 80'inden fazlasının ticareti, Belçika'nın Anvers şehrinde yapılıyor. Elmasların yüzde 90'ı ise Hindistan'da işleniyor.

Rus elmasların ticareti

Dünyanın en büyük işlenmemiş elmas üreticisi Rusya'nın yıllık 4,7 milyar dolar seviyesindeki elmas ihracatını yeni yaptırımlarla vurmayı hedefleyen Avrupa, Rus elmasının uluslararası ticaretteki dolaşımını önlemek için elmasın menşe ülkesini gösteren bir takip sistemi oluşturmanın da yolunu arıyor.

AA muhabirinin, çatışma elmaslarının kullanımını önlemek amacıyla 2003'te uluslararası bir forum olarak kurulan Kimberley Süreci (KP) verilerinden derlediği bilgilere göre, dünyada 2021'de 118,7 milyon karat ham elmas üretildi.

Bu miktarın 39,1 milyon karatını üreten Rusya, yüzde 33 payla dünyanın en büyük ham elmas üreticisi konumunda yer aldı. Rusya'nın üretiminin yüzde 90'ını karşılayan Alrosa şirketi, halihazırda Kanada, İngiltere, ABD, Yeni Zelanda ve Bahamalar'ın yaptırımlarına tabi durumda.

Afrika'nın güneyinde yer alan Botsvana küresel ham elmas üretiminin yüzde 19,1'ini, Kanada yüzde 14,8'ini, Demokratik Kongo Cumhuriyeti yüzde 10,9'unu ve Güney Afrika yüzde 8,2'sini sağlayarak bu alanda ilk 5 ülke arasında yer aldı.

Ülkelerin ham elmas üretim maliyetleri değişkenlik gösterirken, 2021'deki toplam üretimin ekonomik karşılığı 12,9 milyar dolara karşılık geldi. Ancak ham elmasın ekonomik değeri, mücevher başta olmak üzere kullanıldığı sektörlere göre artış gösteriyor.

Ham elmas ticaret merkezleri Antwerp (Belçika), Dubai (Birleşik Arap Emirlikleri), Mumbai (Hindistan) ve Tel Aviv'deki (İsrail) tüccarların, üretici ülkelerdeki madencilerden her yıl belli miktarda ham elmas satın alma hakkı bulunuyor.

Bu ticaret merkezleri üzerinden tedarik zincirinin parçası haline gelen ham elmaslar, Hindistan başta olmak üzere işleme merkezlerinde lüks tüketim ürünlerine dönüştürülüyor.

Her 10 elmasın 9'u Hindistan'da işleniyor

Ekonomik veri platformu OEC verilerine göre, Hindistan, 2021'de 26 milyar dolar ham elmas ithalatıyla dünyada ilk sırada yer aldı. Hindistan'ın elmas ihracatı, 2021'de 26,3 milyar dolar oldu.

Dünyada her 10 elmastan 9'unun işlendiği Hindistan'da, bu endüstride direkt istihdamın 1 milyon, dolaylı istihdamın ise 5 milyonu bulduğu tahmin ediliyor. Hindistan, ağırlıklı olarak küçük taşların işlendiği ülke olarak öne çıkıyor.

Hindistan en büyük ihracat pazarı olan ABD'ye 2021'de 10,2 milyar dolarlık elmas ihracatı yaptı. Hindistan'ın ihracatının 6,75 milyar dolarını Hong Kong, 2,38 milyar dolarını Belçika ve 2,23 milyar dolarını Birleşik Arap Emirlikleri oluşturdu.

ABD, dünyada en fazla elmas ithal eden ikinci ülke olarak, 2021'deki toplam 18,2 milyar dolarlık elmas ithalatının yüzde 55,7'sini Hindistan'dan yaptı.

Dünyanın elmas ticaret merkezlerinden Belçika'nın 2021'deki elmas ihracatı 13,9 milyar dolar, ithalatı 13,7 milyar dolar olarak hesaplandı. Birleşik Arap Emirlikleri'nin ithalatı ise 2021'de 13 milyar dolar, ihracatı 13,6 milyar dolar oldu.

Rusya, 2021'de 323 milyon dolarlık ithalata karşılık 4,7 milyar dolarlık elmas ihraç etti. Rusya, 2021'deki elmas ihracatının yüzde 40'ını Belçika, yüzde 27'sini Birleşik Arap Emirlikleri, yüzde 18,8'ini Hindistan ve yüzde 8,3'ünü İsrail'e yaptı.

İsrail'in 2021'deki ithalatı 6,73 milyar dolar, ihracatı yaklaşık 9,1 milyar dolar oldu.

Rus elmasının yüzde 60'ı Hindistan'da işleniyor

Ukrayna'da başlattığı savaş nedeniyle Batılı ülkeler tarafından çok sayıda yaptırım uygulanan Rusya'nın 2021'deki toplam ihracat geliri 494 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Bu gelirin yaklaşık yarısını petrol ve gaz gelirleri oluşturdu.

Elmas ihracatı, her ne kadar toplam ihracat içinde daha düşük kalsa da AB, Rusya'nın ihracat gelirlerini kesmek amacıyla bu sektörü de yaptırım kapsamına almayı planlıyor.

AB, 11. yaptırım paketinde, sadece Rusya'dan direkt ithalatı değil, Rus ham elmasının uluslararası ticarette dolaşıma girerek farklı ülkeler veya ticaret merkezleri üzerinden satışını engellemek için menşe ülkeyi gösteren bir küresel takip sistemi oluşturmanın yolunu arıyor. Bu takip sistemiyle Rus ham elması, doğrudan Batılı ülkelere satılmamış olmasına karşın başka bir ülkede işlenerek ürüne dönüştürülse bile yaptırımlara tabi olacak.

Rus taşları, dünya elmas işleme sektörünün kalbi olan Mumbai'ye diğer ticaret merkezleri üzerinden de girdiği için Rus ürünlerinin yüzde 60'ının bir şekilde Hindistan'a kaydığı tahmin ediliyor. Bu nedenle menşe ülkeyi takip edebilen bir sistemin uygulamaya konulması durumunda Rus elmas sektörünün yanı sıra Mumbai ve Antwerp başta olmak üzere uluslararası piyasalarda elmas ticaretinin olumsuz etkileneceği ve tedarikteki düşüş nedeniyle fiyatların yükseleceği öngörülüyor.

Nihai ürün bakımından en büyük elmas piyasalarından biri olan ABD'ye de ticaretin kesilmesi ihtimali, bu sektörün payının yüksek olduğu Hindistan gibi ekonomiler için risk oluşturuyor.

Elmas yaptırımı G7'deki gündem maddeleri arasında

Rus elmasına yaptırımlar, bu yıl Japonya'nın ev sahipliğinde 19-21 Mayıs'ta düzenlenen G7 Liderler Zirvesi öncesi ve sırasında da gündem maddelerinden biri oldu.

Zirve öncesi açıklama yapan (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel, artık yaptırımlardaki yasal boşlukları kapatmaya odaklandıklarını belirterek, "Rus elmaslarının ticaretini kısıtlayacağız. G7 Zirvesi'nde Rusya'ya yönelik yaptırımların neden gerekli ve haklı olduğunu açık bir şekilde ortaya koyacağız." ifadelerini kullanmıştı.

İngiltere ise zirve sırasında Rus elmas ithalatına yönelik yasağı, bu yılın sonu itibarıyla uygulamaya koyacağını açıkladı.