Yeşilçam'ın tarz ismi: Kartal Tibet

01 Temmuz 2023 12:50:05

"Senede Bir Gün", "Hıçkırık", "Karaoğlan-Altay'dan Gelen Yiğit", "Ömre Bedel Kız", "Bir Millet Uyanıyor", "Çalıkuşu", "Fatih'in Fedaisi", " Küçük Hanımefendi", "Tarkan" ve "Yumurcak"ın da aralarında olduğu 200 kadar film ve dizide rol alan Kartal Tibet'in vefatının üzerinden 2 yıl geçti.

Usta oyuncu, yönetmen ve senarist Tibet, öğretmen anne-babanın çocuğu olarak 27 Mart 1938'de Ankara'da dünyaya geldi.

Henüz 10 yaşındayken Ankara Çocuk Radyosunun temsillerine katılan sanatçı, Radyo Çocuk Kulübü'nde "Ayşe Abla" piyeslerinde başrol konuşmaya başladı. Ardından Devlet Tiyatrolarındaki yetişkin oyunlarında çocuk rollerinde sahneye çıktı.

Sanatçı, okuduğu şiirle ilk, orta, lise ve üniversitelerarası düzenlenen yarışmalarda Ankara birincisi oldu.

- Karaoğlan ile Yeşilçam'a adım attı

Kartal Tibet, Ankara Kolejinin ardından, beden eğitimi öğretmenliği yaptı. Bir süre sonra ise babasının isteğiyle hukuk fakültesini bitirerek avukat oldu.

Ankara Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümüne giren sanatçı, mezun olduğu 1960'ta Albert Camus'un yazıp, Mahir Canova'nın sahneye koyduğu bir oyunda rol aldı.

Sanatçı, 1961'de kuruluşunda yer aldığı Ankara'nın ilk özel tiyatrosu Meydan Sahnesi'nde 4 piyes yönetti, 20 oyunda rol aldı. Bu yılları "Kendi işimi kendi yapma arzum vardı. Çünkü daha gençtim ve başarılı olamazsam Devlet Tiyatrosu beni bekliyordu." ifadeleriyle aktaran Tibet, Suat Yalaz'ın teklifiyle "Karaoğlan: Altay'dan Gelen Yiğit" adlı filmde Yeşilçam'a adım attı.

Gündüz Sencer ile 1963'te evlenen sanatçının, 1964'te Kanat, 1973'te Kumru adını verdiği çocukları dünyaya geldi.

- "Tarkan" rolüyle ün kazandı

Dönemin jönlerinden Cüneyt Arkın'ın çizgi roman karakterleri "Malkoçoğlu" ve "Kara Murat" olarak seyircinin karşısına çıkması, bu tür macera filmlerinin popülerliğini arttırdı.

Karaoğlan'ın Orta Asya'da başlayan serüvenleri, Kartal Tibet'in başrolü üstlendiği 1966 yapımı "Karaoğlan: Baybora'nın Oğlu", "Karaoğlan: Camoka'nın İntikamı", 1967 yapımı "Karaoğlan: Bizanslı Zorba", "Karaoğlan: Yeşil Ejder" ve 1972 yapımı "Karaoğlan Geliyor" adlı filmlerle devam etti.

Usta oyuncu daha sonra Sezgin Burak'ın çizdiği "Tarkan" karakterinin, 1969'da çekilen sinema uyarlamasında rol aldı. Tarkan'ı canlandıran sanatçı, 1970'te "Tarkan: Gümüş Eyer", 1971'de "Tarkan: Viking Kanı", 1972'de "Tarkan: Altın Madalyon" ve 1973'te "Tarkan: Güçlü Kahraman" filmlerinde oynadı.

Kartal Tibet, izleyicilerin yoğun ilgi gösterdiği seri filmlerin yanı sıra "Sancakbeyi Murad", "Bir Osmanlı Savaşçısı", "Bağdat'ta Bir Hırsız" ve "İngiliz Kemal" filmlerinde de rol aldı.

"Sarmaşık Gülleri" ve "Boş Çerçeve" gibi sayısız melodramda da başrol oynayan sanatçı, "Zambaklar Açarken" ve "Çalıkuşu" gibi pek çok romanın uyarlamasında da yer aldı.

- 20'den fazla Kemal Sunal filmi yönetti

Kartal Tibet, 1977'de "Tosun Paşa", filminde yönetmen koltuğuna oturdu ve başrolünde Kemal Sunal'ın oynadığı 20'nin üzerinde filme imza attı.

Toplam 56 yapımı yöneten sanatçı, verdiği bir röportajda, "Yönetmenlik, dramatik yapıyı anlayıp sahneyi halka en basit anlayacağı şekilde anlatabilmektir. Yani kamerayı çarpıtmak, oraya buraya koymak, birtakım oyunlarla farklı yönlere döndürmek, dolly kullanmak (kameranın ileri-geri, sağa ve sola doğru bir mekanizma aracılığıyla kaydırılması) gibi teknikleri kullanınca seyirci 'Ne güzel film.' demiyor. Bana göre sinemada bir numaralı önemli şey, hikayenin doğru olmasıdır. Ne anlatıyorsun, nasıl anlatıyorsun? Yönetmen bunun için önemli. Halk hikaye seyreder, konusu ne diye sorar."

Genelde toplumsal sorunlara eğilen Tibet, ahlaken yozlaşmış politikacılara ve haksızlıklara başkaldıran basit insanların komik hikayelerini işleyen filmler yönetti.

Şener Şen ve Kemal Sunal ile 1980'lerin ikinci yarısından itibaren komik ancak dram yönü ağır basan toplumsal içerikli filmlere imza attı.

- "Gırgıriye" ile kendine özgü tarzını ortaya koydu

Kartal Tibet, gişe rekorları kıran filmlerin ardından 1990'larda televizyon döneminin başlamasıyla, çok sevilen "Süper Baba", "Yasemince", "Emret Komutanım" ve "Ah Bir Zengin Olsam" adlı dizilerin yönetmenliğini üstlendi. 2000'li yıllarda, Türk sineması klasiklerini yeniden canlandırma isteğiyle "Hababam Sınıf Merhaba" (2003) ve "Dünyayı Kurtaran Adamın Oğlu" (2006) filmlerini yönetti.

Hülya Koçyiğit yaptığı bir açıklamada, Tibet'in yönetmenliğinden övgüyle söz ederek, "Kartal Tibet, oyuncuyu çok iyi tanır, karaktere nüfuz etmesini sağlar. Çok başarılı ve eğitmen bir kişiliktir." değerlendirmesinde bulunmuştu.

Sanatçıya, Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde 2002'de "Yaşam Boyu Onur Ödülü", 2006'da ise "Yıldırım Önal Anı Ödülü" verildi.

"Gol Kralı", "Davaro", "Çarıklı Milyoner", "Şabaniye", "Sosyete Şaban", "Şendul Şaban", "Deli Deli Küpeli", "Arkadaşım ve Ben", "Öğretmen", "Uyanık Gazeteci" ve "Duygu Çemberi" filmlerinin senaryosunu kaleme alan Tibet'in rol aldığı ve yönettiği yapımlardan bazıları şöyle:

"Hıçkırık", "Ölmeyen Aşk", "Çalıkuşu", "Kanunsuz Yol", "Siyah Gül", "Ölünceye Kadar", "Paşa Kızı", "Sefiller", "Kanun Namına", "Sevemez Kimse Seni", "Seven Ne Yapmaz", "Deli Murat", "Erkekler Ağlamaz", "Şabaniye", "Tosun Paşa", "Sultan", "Şark Bülbülü", "Umudumuz Şaban", "Gırgıriyede Şenlik Var", "Davaro", "Çarıklı Milyoner", "Yasemince", "Keloğlan-Süperoğlan", "Emret Komutanım", "Dünyayı Kurtaran Adam'ın Oğlu"