Polikistik over sendromu nedir?

09 Ekim 2018 13:14:00

Belki de adını daha yeni duyduğumuz, hormonal bozukluk olan ''''Polikistik over sendromu'''' bir çok kişinin belası haline gelmeye başladı. Polikistik over sendromu nedir? Nasıl tedavi edilir? Polikistik over sendromunun belirtileri nelerdir? sorularının cevabı haberimizde.

Belki de adını daha yeni duyduğumuz, hormonal bozukluk olan ''Polikistik over sendromu'' bir çok kişinin belası haline gelmeye başladı. Polikistik over sendromu nedir? Nasıl tedavi edilir? Polikistik over sendromunun belirtileri nelerdir? sorularının cevabı haberimizde.

Polikistik over sendromu; santral sinir sistemi, hipofiz bezi, yumurtalıklar, böbreküstü bezi ve diğer dokular arasındaki etkileşimlerin bozulmasına bağlı olarak; üreme çağındaki kadınlarda en sık ortaya çıkan endokrin bozukluktur. Kronik seyreden ve kadınların yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen bir hastalıktır. Başlatıcı faktör veya faktörler henüz tam olarak anlaşılamamakla beraber; genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi ile ortaya çıkmış bir hastalık olarak değerlendirilebilir. Özellikle aşırı kilo artışı bu hastalığın görülme riskini önemli oranda arttırmaktadır. Polikistik over sendromu bulunan kadınlarda uzun dönemde; şeker hastalığı, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları ile rahim kanseri gelişebilmektedir. Bu nedenle erken evrede teşhisi ve tedavi edilmesi önemlidir.

Polikistik over sendromu nedir?

Polikistik Over Sendromu, (PKOS) üreme yaşındaki kadınlarda çok sık görülen hormonal bir hastalıktır. Kadınlarda adet düzensizliğine neden olur, hamilelik şansını azaltır, hormonlarını etkiler, kalbini, kan damarlarını ve fiziklsel dış görünüşünü olumsuz etkileyen ciddi bir hastalıktır. Genellikle ergenlik çağında başlar çünkü ergenlik çağında aktifleşen hormonal sistem hatalı çalışırsa Polikistik Over Sendromu gelişir. Obezitenin artışı ile birlikte bu hastalık görülme oranı da artmaktadır çünkü insülinin fazla salgılanması yumurtalıkları olumsuz etkileyerek hormonal durumu olumsuz etkilemektedir.

Polikistik over sendromunun belirtileri

Kısırlık Adet düzensizliği Tüylenme artışı, saç dökülmesi ve akne (sivilce) Rahim kanseri ve muhtemel meme kanseri riskinde artış Kalp-damar hastalıkları riskinde artış İnsülin artışı mevcut olan kadınlarda şeker hastalığı riskinde artış Depresyon ve anksiyete Uyku apnesi

Tipik polikistik overler (çok sayıda kist içeren over dokusu), uzun süre yumurtlama olmaması sonrasında oluşmaktadır. Normal kadınların %25 kadarında polikistik overin tipik ultrasonografi bulguları (overlerde inci tanesi gibi dizilmiş follikül kistleri) görülmektedir. Doğum kontrol hapı kullanan kadınların %14’ünde de bu ultrasonografik bulgu izlenmiştir. Bu durumda sadece polikistik over görüntüsü tanı koymada yeterli değildir.

Adet düzensizliği görülüyor

Hastaların başvuru sebebi, sıklıkla adet görmeye başladıkları dönemden itibaren başlayan adet düzensizlikleridir. Adet düzensizliği, adet aralarının 35 günden uzun olması veya yılda 10’dan az adet görme şeklindedir. Hastalığın yakınma ve bulguları kişiden kişiye çok farklıdır ve zaman içinde değişim gösterir.

Polikistik over sendromu bulunan kadınlarda uzun dönemde; şeker hastalığı, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları ile rahim kanseri görülebilir. Polikistik over sendromu neden olduğu şikayetler ve ileride oluşabilecek sağlık problemleri açısından düzenli kontrol altında olunması gereken bir hastalıktır.

Polikistik over sendromundan korunmak için yaşam tarzı değişikliği Polikistik over sendromu aslında anne karnında başlar. Bu durum tutumlu genler hipotezi ile açıklanır. Bu kişilerde anne karnında bebek iken gelişme geriliği görülür. Anne karnında besinlerden ve enerjiden yoksun kalan bebek, doğduktan sonra bu yoksunluk ortadan kalktığında bunları vücudu tutumlu kullanmaya başlar ve biriktirme alışkanlığı ortaya çıkar. Bu sebeple obezite görülür. Tedavide kilo kontrolü birinci basamaktır.

Bu hastalarda dengeli beslenme yaşam tarzı olmalıdır. Kilo alımı polikistik over sendromu belirtilerinin şiddetini artırır ve ileriye dönük sağlık sorunlarının ortaya çıkma riskini artırır. Polikistik over sendromunda sık sık ara ara beslenilmelidir. Bu açlık krizlerini azaltır, vücut yağlanmasını ortadan kaldırır. Doymuş yağlardan fakir, glisemik indeksi düşük ve yüksek lif içeren diyet önerilmektedir.

Polikistik over sendromu tedavisi ve amacı Dolaşımdaki androjen (erkeklik hormonu) azaltmak Gebelik istemine yönelik tedavi Endometrium (rahim iç tabakası) korunması Normal kilonun korunmasını sağlamak İnsülin direnci sonrasında çıkabilecek hastalıkları önlemektir Her kadında çıkan belirtiler ve şiddeti farklılık göstermektedir ve tedavi yöntemleri belirlenmektedir.

Akne ve hirşutizm tedavileri

PCOS’ta akne ve hirsutizm tedavisinde amaç androjen üretimini azaltmak veya kandaki androjeni bağlayıcı proteinlere bağlanmasını sağlamaktır. Böylece dokulardaki androjen etkisi azalacaktır. Tedavide östrojen ve progesteron kombinasyon tedavisi gebe kalmayı düşünmeyen kadınlara uygulanan ilk tedavidir. Östrojen hipofizdeki luteinizan hormon salınımını baskılamakta bu da yumurtalıklardaki androjen üretimini azaltmaktadır. Östrojen karaciğerde cinsel hormon bağlayıcı proteinin üretimini arttırarak kandaki testesteron seviyesini düşürmektedir.

Oral kontraseptifler akne ve hirşutizmde düzelme sağlamakla birlikte insülin direnci üzerine olumlu etki göstermemektedir. Tedavi altta yatan nedene yönelik olur. Tedavide kozmetik uygulamalar ve ilaç tedavisi aynı anda veya farklı zamanlarda gerekebilir. Genellikle her iki yaklaşımdan da yararlanılmalıdır. Kıl uzaklaştırıcı etkin uygulamalara rağmen henüz ideal bir tedavi metodu mevcut değildir. Tıraş önerilmez. Ağda yapılabilir.

En iyisi laser epilasyon yapılmasıdır. Bu yöntemlerin ilaç tedavisi ile birlikte yapılması daha yararlı bir yaklaşımdır.Hirsütizm tedavisi sabır gerektirir. Çünkü kıl folliküllerinin yaşam süresi 6 aydır. Bu nedenle ilaç tedavileri ile etkinin görülebilmesi için en az 3-6 ay alınması gerekir. Hirsutizm genellikle ilaç tedavisiyle 6-18 ay boyunca azalır ve daha sonra yeni bir durgunluk içine girer. Tedavinin etkinliğini gösteren en önemli faktör hastanın kıl almak için ihtiyaç duyduğu sürenin kısalmasıdır. İlaç olarak spironolakton, siproteron asetat, finasterid ve flutamid en sık kullanılanlardır. Eflornithine krem olarak kullanılır ve mevcut kılları ortadan kaldırmaz, üst dudak ve çenedeki istenmeyen kılların büyümesini azaltır.

Polikistik over sendromu olan kişilerde metformin ilacı faydalı olabilmektedir. Gebelik düşünmeyen kadınlarda tüylenme tedavisinde oral kontraseptif kullanarak yumurtalıkların baskılanmasıyla androjen üretimi azaltılır. Bu yöntem ayrıca tüylenme tedavisinde de kullanılır. Obezite tüylenmeyi artırır, tüylenmesi olan kadınlar kilolu ise mutlaka zayıflamalıdır.

Polikistik over sendromu ve metformin

İnsülin direnci PCOS’nun gelişmesinde anahtar rol oynamaktadır ve tedavi şeklide insülin düşürücü ilaçlardır. Yapılan araştırmalar sonrasında en etkili ajan metformindir. Metformin ilk olarak Tip 2 diyabet tedavisinde kullanılmıştır. Diyabet üzerindeki glisemik kontrol üzerine olumlu etkisi ve PCOS’da insülin direnci etkisi ortaya konulmuştur.

Metformin glukoz taşınmasını arttırarak yüksek insülin ve yüksek androjen olgularında kanda insülin seviyesini ve kanda androjen seviyesini düşürmektedir. Metformin ilk kez 1957 yılında Tip 2 diyabet tedavisi için geliştirilmiştir. Şeker hastalarında insülin düzeyini düşürürken hipoglisemiye yol açmamaktadır. Glikojenilizi inhibe ederek yüksek karaciğerdeki glukoz üretimini azaltarak insülin seviyesini yükseltmez.

Metformin dokularda insülin sensivitesini arttırır. Yapılan çalışmalar, metformin tedavisinin vücut ağırlığındaki değişikliklerden bağımsız olarak yüksek kan şekeri ve yüksek erkeklik hormonunu azalttığı bildirilmiştir. PKOS olan kadınların büyük çoğunluğunda adet düzensizliklerinin ve yumurtlama fonksiyonlarının düzeldiği gözlenmiştir. Metformin kullanımı sonrasında PKOS’li kadınlarda kendiliğinden gebelik kayıplarını azatlığına yönelik çalışmalar vardır. Metformin kullanan kadınlar gebelikte görülme oranı yüksek olan şeker hastalığınıda gelişme riskini azalttığı bilimsel çalışmalarla desteklenmiştir.

Polikistik over sendromunun neden olduğu sorunlar ve Komplikasyonlar PKOS’un en önemli komplikasyonu kısırlıktır Hamilelerde gestasyonel diyabet ve yüksek tansiyon Hamilelerde düşük veya erken doğum Karaciğer iltihabına ve karaciğerde yağlanmaya neden olur Metabolik sendrom – yüksek tansiyon, yüksek kan şekeri ve anormal kolesterol veya trigliserit düzeylerini içeren ve kardiyovasküler hastalık riskini önemli ölçüde artırır Tip 2 diyabet veya prediyabet riskini arttırır Uyku apnesine neden olur Depresyon, anksiyete ve yeme bozukluklarına neden olur Anormal uterin kanamasına neden olur Rahim astarı kanseri (endometrial kanser) Obezite PKOS ile ilişkilidir ve bu bozukluğun komplikasyonlarını kötüleştirebilir Yaşam tarzının düzenlenmesi Öncelikle hareketsiz plan yaşam tarzınızı değiştirin. Polikistik over sendromunda kilo kaybı mevcut şikayetlerin çoğunda tek başına gerileme sağlar. Kilonuzun %10’unu vermeniz halinde adet düzeninde belirgin iyileşme göreceksiniz. Kiloda hedef vücut kitle indeksinizi 27’nin altına indirmektir. Bunun için stresten uzak, düzenli egzersiz yapmanız ve yüksek lif içeriği olan yağdan fakir diyetle beslenin.

Doğum kontrol hapları

Adetlerin düzenlenmesi için gebelik isteği yoksa doğum kontrol hapları kullanılabilir. Doğum kontrol hapları hormonlarda iyileşme sağlar buna bağlı kıllanma, kilo ve ciltte yağlanma şikayetleri geriler. Uzun vadede bu tedavi artmış olan rahim iç katman kanser riskini azaltır. Bu etkiler özellikle 12 – 36 ay süren kullanımlarda belirgindir.

İnsulin duyarlılaştırıcı ajanlar

Şeker hastalığında kullanılan bazı ilaçlar PCOS’da kullanılmaktadır. Bu ilaçlar insulin duyarlılığını arttırarak etki ederler. Etkinlikleri kişisel farklılıklar göstermektedir. 3–6 ay metformin kullanımında hastaların yaklaşık yarısında adet düzeni sağlanır. Bunun yanında uzun vadeli kullanımda kıllanma üzerine olumlu etkileri vardır. Ayrıca polikistik over sendromunda artmış olan düşük oranları ve gebelikte şeker hastalığı oranlarını azaltırlar. Kısırlık tedavisi gören hastalarda gebelik oranları artar ve gebelik gidişatı üzerine olumlu etkileri olduğu gösterilmiştir.

Polikistik over sendromunda kısırlık tedavisi

Yumurtlama bozuklukları nedeniyle gebelik elde edemeyen hastalarda yumurta gelişimini sağlamak için klomifen sitrat, metformin, gonadotropinler, GnRH agonistleri veya antagonistleri kullanılabilir. Ovaryan drilling denen yumurtalıkların kabuk kısmının lazer veya elektrik enerjisi kullanılarak tahrip edilmesi işleminin kullanımı çok sınırlı olarak bazı vakalarda kullanılabilmektedir. Kıllanmanın tedavisinde birçok yöntem vardır.

En iyi cevap genellikle bunların birlikte kullanımı ile elde edilir. Bu amaçla doğum kontrol hapları, antiandrojenler, spironolakton, flutamid, finasterid, eflornitin gibi seçenekler vardır. Bu yöntemlerle baskılama sağlandıktan sonra epilasyon yöntemlerinin de ilave edilmesi halinde çok iyi sonuçlar elde edilir. PCOS hastalarında epilasyon yöntemlerinin hormonal denge sağlanmadan kullanılması halinde, bir süre sonra tekrar yeni kıl foliküllerinin gelişmesi nedeniyle etkiler geçici olmaktadır.

Polikistik over sendromunda beslenme ve bitkisel tedavi

Keto diyeti Standart bir diyet özellikle insüline dirençli olan polikistik over sendromlu kadınlar için beslenme açısından çok az şey sunmaktadır. Kilo vermeye yönelik diyet düşük yağlı ve / veya düşük glisemik indeksli beslenmeyi önerirken bu, polikistik over sendromu olan kişiler için yararlı olmayabilir. Örneğin, sağlıklı yağlardan zengin ve düşük karbonhidrat tüketilen diyetler aslında daha fazla kilo vermenizi sağlıyor.

Bu diyet türü keto diyeti veya ketojenik diyet olarak bilinir. Keto diyetinde karbonhidrat alımı büyük ölçüde azalırken, kalorilerin çoğunu sağlıklı yağlardan ve bazı proteinlerden alırsınız. Bu diyet karaciğerinizin, glukoz yakmak yerine, enerjiyi metabolize etmeniz için keton üretmeye başladığı ketozis denen bir işleme neden olur. Böylece vücudunuz yağları daha çabuk yakar.

Polikistik over sendromu için keto diyetinin birçok faydası vardır:

Polikistik over sendromlu kadınlar depresyon için daha yüksek bir risk altındadırlar. Keto diyetinin zihinsel sağlık için yararları yapılan araştırmalarla kanıtlanmıştır. Keto diyeti, kısa sürede çok fazla kilo vermenin hızlı, güvenli ve etkili bir yoludur. Bu da doğurganlığı arttırabilir ve diğer Polikistik over sendromu semptomlarında bir iyileşme sağlayabilir. Bu diyet vücudunuzun glikoz değil keton kullanmasına neden olur. Bu da, doğurganlık sorunları ile de ilişkili olan, insülin direnci için etkili bir ilaç anlamına gelir.

Yeterince dinlenmek

Uyku, hücre yenilenmesi, hormon üretimi, stres kontrolü ve kilo yönetimi için çok önemlidir. Aslında, uyku yoksunluğu, tıpkı aktivite eksikliği ve kötü beslenme gibi sağlık ve hormonlar üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir. Polikistik over sendromlu kadınlarda melatoninin aşırı üretimi nedeniyle uyku bozukluğu yaşanma olasılığı daha yüksektir. Ve bir araştırmaya göre daha az uyuyan polikistik over sendromu hastaları, zihinsel sorunlar, insülin direnci ve obstrüktif uyku apnesi için daha fazla risk altındadır. Her gece 7 ila 9 saat arası uyumak idealdir fakat polikistik over sendromlu bazı kadınlarda dokuz saatin üzerinde uyku ihtiyacı olabilir.

İşlenmiş gıdaları bırakmak

Vücudumuz, özellikle polikistik over sendromu gibi rahatsızlıkları yönetirken, besin açısından zengin gıdalarla ancak başarılı olabilir. Bunun için beyaz un, mısır şurubu, işlenmiş etler, makarna ve orta ila yüksek seviyelerde şeker içerebilen diğer gıdalar gibi işlenmiş gıdalardan kaçınmalıyız. Başta biraz zorlansanız da alıştıktan sonra artık bu gıdalara ihtiyaç duymazsınız.

Uygun bir şekilde egzersiz

Kadın bedeni, egzersiz sağlıklı seviyenin üstüne çıktığında oluşabilecek hormonal değişikliklere daha duyarlıdır. Polikistik over sendromu olanlar, sağlıklı insanlar gibi egzersizle kolayca kilo veremeyebilirler. Ancak bedeni çok fazla zorlamadan yapılan egzersizin polikistik over sendromlu kadınlarda doğurganlığı arttırdığı, insülin direnci, iltihap ve kilo alımını azalttığına dair çalışmalar vardır.

Kimyasallara maruz kalmamak

Tarım ilacı, Bisfenol A, Pitalik, Dioksinler, Fitoöstrojenler, BPA, DEHP, DBP gibi endokrin bozucu olarak bilinen kimyasallar vücudun doğal hormonlarının üretimi, serbest bırakılması, taşınması, metabolizması veya eliminasyonuna müdahale eden kimyasallardır. Polikistik over sendromu gibi hormonal bozukluklara sahip kadınlar, bu tip bir girişime çok duyarlıdır ve bisfenol A gibi yüksek düzeydeki endokrin bozucu maddelerin kan dolaşımındaki androjenler üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir. Plastiklerdeki endokrin bozucu kimyasallar (BPA, DEHP ve DBP), insanların genetik hastalıklarını çocuklarına geçirme olasılığını arttırmaktadır.

İnositol takviyesi

Polikistik over sendromu tedavisi için özellikle önemli bir doğal bileşik olan inositol, meyveler, baklagiller, tahıllar ve kabuklu yemişlerde bulunan bir şeker alkolüdür. İnositol en yüksek oranda, kavun ve portakalda bulunur.

Birçok çalışma, takviyenin insülin direncini artırabileceğini, kandaki erkek hormonları azaltabileceğini ve tansiyonu ve yüksek trigliserit seviyesini düşürebildiğini göstermiştir. En önemlisi de inositol, döllenmeyi destekliyor görünmektedir ki bu da, doğurganlığı arttırabileceği anlamına gelir. Ayrıca inositol ağırlıklı beslenmek polikistik over sendromu semptomlarından olan depresyon, panik atak, obsesif kompulsif bozukluk ya da anksiyete gibi zihinsel sorunlarla da başa çıkmayı kolaylaştırmaktadır.

Akupunktur

Akupunkturun PKOS’lu kadınlar için çok yararlı bir tamamlayıcı tedavi olarak işlev görebileceğine dair kanıtlar vardır. Akupunktur tedavisi, PKOS’ta yumurtalıklara kan akışının artması, yumurtalık hacminin ve yumurtalık kistlerinin sayısının azalması, insülin duyarlılığının artması ve kan şekeri ve insülin düzeylerinin düşürülmesi, kortizol düzeylerinin düşürülmesi ve iştahsızlık konularında etkilidir.

D Vitamini

Polikistik over sendromlu kadınların yüzde 67-85’inin D vitamini eksikliği olduğu düşünülmektedir. Bu eksiklik sendromun doğrudan bir nedeni olmamakla birlikte, PKOS’un insülin duyarlılığı, benzeri obezite, düşük luteinize edici hormon (LH) seviyeleri, yüksek trigliseritler ve infertilite gibi semptomlarının çoğuna katkıda bulunabilir.

Yapılan pek çok çalışmaya göre günlük rutine D vitamini eklenmesi, insülin duyarlılığını arttırır, kilo vermeyi kolaylaştırır, yumurtalık kistlerinin oluşumunu yavaşlatır, periyotları düzenler, inflamasyonu en aza indirir, oksidatif stresi azaltır, kolesterolü düşürür, yüksek trigliseritleri düşürür ve kan dolaşımındaki androjenleri azaltır.

Başka takviyeler

İnositol ve D vitaminine ek olarak PKOS tedavisinde farklı takviyeler de kullanabilirsiniz. Ancak bu takviyeleri nasıl ve ne oranda kullanacağınıza doktorunuzla birlikte karar vermelisiniz.

Polikistik over sendromu için etkili gibi görünen diğer takviyeler şunlardır: Magnezyum, Çinko, Kalsiyum, Omega-3’ler, Krom, N-asetilsistein, Folik asit

Ham kakao

Demir ve magnezyum, menstruasyon döneminizde kaybettiğiniz kanı yenilemek için gereklidir. Kakao ise kadınlarda eksik olabilecek bu iki mineralin, demir ve magnezyumun kaynağıdır. Her gün 1 çorba kaşığı kakao, hormonlarınızın yanı sıra cildiniz ve enerji düzeyiniz üzerinde harikalar yaratabilir.

Elma sirkesi

Elma sirkesi, vücudun doğal eliminasyon sistemini geliştirirken, vücuttaki pH seviyesini dengeleyerek bakteri, kandida ve mantar oluşumunu kontrol etmeye yardımcı olur. 1 ya da 2 çorba kaşığı elma sirkesini bir bardak su ile seyreltin (asla suyla karıştırmadan içmeyin) ve her sabah aç karna için.

Polikistik over sendromu nedir?

Yorum Yazın