Özbekistan'da "sümelek" tatlısı geleneği asırlardır sürüyor
Ülkede Nevruz Bayramı resmi kutlamaları gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu 21 Mart'ta yapılsa da halk arasındaki kutlama etkinlikleri mart boyunca devam ediyor.
Özbekistan'da aynı zamanda insanları birbirlerine yakınlaştıran ve bir araya getiren bayram özelliği taşıyan Nevruz günlerinde aynı mahallede yaşayan insanlar bir araya gelerek Nevruz yemekleri "kök samsa", "halim" ve Özbek pilavı ile Nevruz tatlısı sümelek hazırlıyor.
Özbek mahallelerinde yapılan Nevruz şenlikleri kapsamında bir yerde toplanan mahalle sakinleri, Nevruz duasının ardından bayram yemeklerinin hazırlıklarına başlıyor ve gün boyunca, Nevruz’a özel sümelek tatlısı ve bayram yemeklerini hazırlamaya devam ediyor.
Yaklaşık 24 saat boyunca durmadan karıştırılan ve altı yanmasın diye içine birkaç küçük taş veya ceviz atılan tatlının hazırlandığı gece boyunca şenlikler de devam ederken, şarkılar söylenerek halk oyunları icra ediliyor.
Taşkent yakınlarındaki Bektemir Mahallesi sakinleri muhtarlık binası önünde toplanarak Nevruz Bayramı şenliği düzenlerken, bayram için özel yemekler ve sümelek tatlısı hazırladı.
Mahalle sakinlerinden Aziza Rustamova, AA muhabirine yaptığı açıklamada, her sene geleneksel olarak muhtarlık binası önünde Nevruz Bayramı şenliklerinin düzenlendiğini kaydederek, bu şenliklere mahallenin tüm sakinlerinin davet edildiğini belirtti.
Rustamova, davetlilere ikram etmek üzere hazırladıkları sümelek tatlısı zahmetli olmasına karşın, çok sayıda mahallelinin katılımıyla yapılmasından dolayı zorluk çekmediklerini, hasret giderdiklerini ve birbirleriyle daha da yakınlaştıklarını aktardı.
Tatlıyı hazırlama sürecinde yer alan kadınların gece boyunca şarkı ve türküler söyleyerek eğlendiğini dile getiren Rustamova, mahalle sakinlerinin tatlıyı hazırlama sürecinde kevgirle karıştırarak dilek tutmak için sıraya girdiklerini anlattı.
Yapımında iyi niyetli insanların yer alması durumunda sümeleğin çok tatlı olacağını ifade eden Rustamova, hazır olan tatlının, gelenek gereği önce mahallenin yaşlı ve hastalarına dağıtılacağını sözlerine ekledi.
Sümelek
Nevruz’a özel yemekler arasında sümelek tatlısının ayrı bir yer tuttuğu Özbek halkı için Nevruz'un sembolü sayılan tatlının yapılışı ritüeller barındırıyor.
Buğday bir tahtaya yayılarak, çimleninceye kadar üzerine 4-5 gün su serpiliyor. Çimler boy gösterdikten sonra kıyma makinesinde çekiliyor. Daha sonra ortaya çıkan karışımın suyla iyice dağılması sağlanıyor ve ardından da sıkılarak nişastalı sıvısı alınıyor.
Yağ konulan büyük kazanlara buğdaydan elde edilen nişastalı su ilave ediliyor ve 16-18 saat boyunca karıştırılıyor. Toplumda saygı gören kadınların öncülüğünde çok sayıda kişi tarafından hazırlanan sümelek tatlısının bulunduğu kazanın altı yanmasın diye içine birkaç ceviz veya taş atılıyor.
Kazanı her karıştıran dilek tutuyor ve dua ediyor. Özbeklerde sümelek karıştırılırken tutulan dilek ve duaların kabul olacağına inanılıyor.
Daha sonra 5-6 saat kapağı kapatılarak demlenmeye bırakılan ve böylece yaklaşık 24 saatte hazırlanan sümelek, Özbeklerde, her derde deva, hastalıkları iyileştirici, güç ve kuvvet kaynağı sayılıyor.
Sümelek, önce mahallenin yaşlı ve hastalarına, ardından da tüm sakinlerine dağıtılıyor. Kasesinden ceviz veya taş çıkan insanın ise tuttuğu dilek veya duasının kabul edildiğine inanılıyor.
30 meleğin hazırladığına inanılıyor
Özbeklerde “sümelek” tatlısının ortaya çıkışıyla ilgili çeşitli rivayetler bulunuyor.
Bir rivayete göre, bir anne ilkbahar döneminde evinde yiyecek bulamayınca aç kalan ikiz çocuklarını doyurmak için evinde bulduğu çimlenmiş buğdayı alır ve su koyarak kaynatır.
Çocuklarını kazanın içinde bir şeyler olduğuna inandırmak ve kaynadığında ses çıkarması için ise kazana bir avuç taş atar. Gece geç vakte kadar yemek bekleyerek açlıktan yorulan çocuklarını uyutmak isterken, kendisi de uyuyakalır. Uyandığında ise artık sabah olmuştur ve içine çimlenmiş buğdayı attığı kazandan güzel kokular gelir.
Rivayete göre, gece gökten inen 30 melek sabaha kadar kazanı karıştırır ve ortaya “sümelek” çıkar. Bu nedenle yemeğe Farsça'da 30 melek anlamına gelen "sümelek" adı verilir. Bu rivayetin dilden dile göçtüğü, kuşaktan kuşağa geçtiği Özbekistan'da halen ikiz çocuğu dünyaya gelen her aile mutlaka evinde sümelek hazırlayarak, yakınlarına ve komşularına dağıtır.
Diğer bir rivayete göre ise düşmanın kuşattığı bir kalede yiyecek biter. Son çareyi ambardaki çuvalların dibinde kalan bir miktar çimlenmiş buğdayda bulan kale halkı, bu çimlenmiş buğdayları kazanlarda kaynatarak açlığını giderir. Bu yiyecekten güç alan kale halkı, düşmanı yener ve böylece sümelek yapma geleneği ortaya çıkar.
"Üye/Üyeler suç teşkil edecek, yasal açıdan takip gerektirecek, yasaların ya da uluslararası anlaşmaların ihlali sonucunu doğuran ya da böyle durumları teşvik eden, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, pornografik ya da ahlaka aykırı, toplumca genel kabul görmüş kurallara aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde hiçbir İçeriği bu web sitesinin hiçbir sayfasında ya da subdomain olarak oluşturulan diğer sayfalarında paylaşamaz. Bu tür içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk münhasıran, içeriği gönderen Üye/Üyeler'e aittir. MİLAT GAZETESİ, Üye/Üyeler tarafından paylaşılan içerikler arasından uygun görmediklerini herhangi bir gerekçe belirtmeksizin kendi web sayfalarında yayınlamama veya yayından kaldırma hakkına sahiptir. Milat Gazetesi, başta yukarıda sayılan hususlar olmak üzere emredici kanun hükümlerine aykırılık gerekçesi ile her türlü adli makam tarafından başlatılan soruşturma kapsamında kendisinden Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 332.maddesi doğrultusunda istenilen Üye/Üyeler'e ait kişisel bilgileri paylaşabileceğini beyan eder. "
Yorum yazma kurallarını okudum ve kabul ediyorum.