Melanom neden olur?

10 Ekim 2019 15:24:00

Melanom nedir? Melanom neden olur? Melanom nasıl geçer? Melanom belirtileri nelerdir? Cil kanseri olarak bilinen Melanom tedavisi nasıl yapılır? Melanom için bitkisel tedavi nasıl olur? Melanomlu hastaların dikkat etmesi gerekenler nelerdir? Melanomdan nasıl korunulur? İşte cevabı...

MELANOM

Ciddi ve potansiyel olarak hayatı tehdit eden bir cilt kanseridir. Melanom, derinin en üst tabakasında bulunan “Melanosit” adı verilen renk hücrelerinin çevresel ve kalıtımsal etkiler nedeniyle kötü huylu hücrelerle çoğalması sonucu ortaya çıkan ciddi bir cilt kanseridir.

Melanom, ben üzerinde ya da derinin herhangi bir yerinde lekeler olarak kendini gösterir. Leke halinden kabarmaya başlaması cilt kanserine işarettir. Renksiz, pembe ve siyah şekillerde ortaya çıkar. Erken teşhis edilmezse lekeler büyür, kabarır ve sürtünme etkisi ile kanayabilir. Vücudun hemen her yerinde görülen bu lekeler fark edilir edilmez bir hekime başvurulmalıdır. Ayrıca aşırı güneşe maruz kalmak melanom kanseri riskini arttırır.

Melanomda büyüklük değil, milimetre olarak kalınlık önemlidir. 1 mm’den daha ince olan melanom, öldürücü değildir. Kalınlık arttıkça, özellikle 4 mm’nin üstüne çıktığı takdirde hayatı tehdit edici olabilir. Melanomu olan kişilerde cerrahi, kemoterapi, biyolojik terapi, radyasyon terapisi veya bunların bir kombinasyonu olabilir.

Melanom, tehlikeli cilt kanseri türlerinden biridir. Erken evrede tedavi edilmediğinde ölümcül olabilir. Melanomlar genelde benlere benzer, hatta bazen de benlerden kaynaklanır. Çoğunlukla siyah ve kahverengi olsa da bazen pembe, kırmızı, mor, mavi hatta beyaz renkli bile olabilirler. Çoğunlukla erkeklerde göğüs ve sırtta, kadınlarda ise bacaklarda yoğun şekilde görülür. Ayrıca, boyun, yüz, göz, ağız, genital bölge ve anal bölgede gelişebilirler. Yetişkinlerde daha sık görülse de çocuklarda da rastlanabilir. Nedeni çoğunlukla genetiktir. Ancak güneşin zararlı ışınları, solaryum, açık ten rengi gibi faktörler de melanomu tetikleyebilir. En önemli belirtileri; asimetrik, sınırları belirsiz, değişik renklerde benler ya da lezyonlardır.

Melanomun erken dönem tedavisinde genelde cerrahi müdahaleden yararlanılır ve tümörlü dokular çıkarılır; başarı oranı çok yüksektir. Geç dönemde ise radyoterapi, kemoterapi gibi kanser tedavi yöntemleri tercih edilir.

Melanom nedir?

Melanom, cilt kanserinin en tehlikeli türlerinden biridir. Vücudumuzdaki diğer organlara kolaylıkla yayılabilir. Genellikle belirli bir deri hücresinde başlar. Deri kanserleri arasında yaygın görülmeyen bir tür olsa bile en çok ölüme neden olan cilt kanseridir.

Malign melanom ya da kutanöz melanom olarak da adlandırılan melanom, melonisitlerde başlar. Melonisitler, cilde rengini veren melanin isimli kahverengi pigmentleri yapan hücrelerdir. İlerleyen süreçte melonoma dönüşebilirler.

Melanom nedenleri

Melanomun asıl nedeni anormal bir şekilde gelişen melonisit cilt hücreleridir. Malign melonom, daha çok benlerden (nevüsler) gelişir. En yaygın melonom nedenlerini ise aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

Güneşlenerek ya da solaryumda uzun süre UVA ve UVB ışınlarına maruz kalma
Ciltte bulunan normal olmayan (atipik) benler
Açık göz ve ten rengine ve ince bir cilt tipine sahip olma
Daha önce melonom geçirmiş olma
Organ nakli, kemoterapi, AIDS, lenfoma gibi hastalıklar sebebiyle bağışıklık sisteminin zayıflaması
Aile öyküsünde melanom olması

Melanom belirtileri

Asimetri: Ciltteki benler asimetriktir ortadan ikiye ayırdığınızda birbirine benzemez.
Sınır: Benlerin sınırları belirsiz, kenarları taraklı ve çentiklidir.
Renk: Melanom, kırmızı, beyaz, pembe, siyah, ten rengi ya da kahverengi olabilir.
Çap: Benlerin boyutu, çapı büyüktür. Genelde 6 mm daha fazladır (nohut kadar).
Genişleme: Kanserli benler genişler ve büyür
Melanom belirtileri
Melanom belirtileri ABCDE kuralı ile ayırt edilir

Derideki benler genellikle zararsızdırlar. Belirtiler, ilk evrelerde daha çok bir ya da iki bende görülür, diğer benlerden oldukça farklıdır. Bu belirtileri ayırt etmek için ABCDE (Asymmetry, Border, Color, Renk, Diameter ve Evolving) kuralı kullanılır.

Benlerde genişleme, boyut, şekil, renk değişikliği olduğunda, kanama, kaşıntı, kabuklanma görüldüğünde acilen bir doktora başvurun.

Melanom türleri
Melanom kendi içerisinde benlerin şekline ve özelliklerine göre farklı gruplara ayrılır.

Yüzeye yayılan melanom
Çilli ve soluk tenli insanlarda daha yaygın bir şekilde görülür. Benler genelde dışa doğru büyürler ve sınırları düzensizdir. Vücudun derin katmanlarına doğru indiklerinde ise diğer organlara da yayılma (metastaz) riskleri vardır.

Nodüler melanom

Oldukça hızlı bir şekilde gelişirler ve derinin en alt katmanlarına bile inebilirler. Kırmızı renkli olabilen melanomlar, normal cilt üzerinde büyürler. Daha çok baş, boyun, sırt ve göğüste görülürler. Kanama ve sızıntı ile belirgindirler.

Lentigo malign melanomu

Her 10 melanom vakasından biridir. Daha çok güneşe çok maruz kalan yaşlılarda görülür. Çile benzeseler de çilden daha büyük ve daha koyu renklidirler. Başlangıçta düz olan benler, zaman içerisinde yavaş yavaş büyüyebilir ve şekil değiştirebilirler. Yıllar içerisinde derinin alt katmanına inerek, burada nodüller oluşturabilirler.

Akral lentigöz melanom

El, ayak tabanlarında görülen, nadir bir melanom çeşididir. Bazen tırnak çevresinde de gelişebilirler. Koyu tenli insanlarda daha çok görülse de açık ya da kumral kişilerde de görülebilir.

Amelanotik melanom

Nadir görülen bu melanomda benler genelde renksiz olsa da, bazen pembe, kırmızı, gri, kahverengi olabilir.

Melanom kanseri evreleri

Bir kanserin evresi, kanserin ne kadar yayıldığını ifade eder. Kanser evresine göre doktorlar, tedavi sürecini planlarlar. Melanomda evreler 0-4’ arasındadır.

Evre 0: Kanser yalnızca cildin en dış tabakasındadır ve genelde tehlikesizdir.
Evre 1: Tümör, 2 mm’den daha incedir, ülserli ya da ülsersiz olabilir.
Evre 2: Tümör 4 mm’den daha kalın olabilse de çevredeki dokulara henüz yayılmamıştır. Ülserli ya da ülsersiz olabilir
Evre 3: Yakın çevre dokulara yayılan kanser, uzak dokulara ve organlara yayılmaz.
Evre 4: En tehlikeli evredir. Kanser, yakınındaki lenf düğümlerine yayılmanın yanı sıra akciğer, karaciğer ve beyin gibi oldukça önemli uzak organlara bile yayılmıştır.

Melanom kanseri teşhisi

Melanom teşhisi için öncelikle tıbbi sağlık geçmişiniz ile ilgili sorular sorulur ve cildinizdeki benler incelenir. Eğer şüpheli bir durum varsa biyopsi yapılır. Ben, cerrahi bir müdahale ile çıkarılır ve melanom olup olmadığı yakından incelenir. Ayrıca, Sentinal düğüm biyopsisi ile melanomun yakın dokulara yayılıp yayılmadığı da kontrol edilebilir. Tıraş biyopsisi, reflectance konfokal mikroskopi, sentinel lenf bezi biyopsisi melanom teşhisinde sıklıkla yararlanılan biyopsi çeşitleri arasında yer alırlar.

Dermatoloji uzmanları melanomu hızlıca teşhis edebilir

Malign melanom kanseri tedavisi

Hastalığın tedavisi genelde melanomun hangi evrede olduğuna bağlıdır. Melanomun erken teşhis edildiği durumlarda kanserin ölümcül sonuçlar doğurması engellenebilir. Erken dönem kanserin tedavisinde genellikle cerrahi müdahale tercih edilir. İleri evrelerde BRAF inhibitörleri gibi kanser hücrelerinin yayılmasını engelleyen ilaçlar reçete edilebilir.

Evre 1 ve evre 2 melanom tedavisi
Melanom ameliyatı

Evre 1 melanom tedavisi, cerrahi yöntemle yapılır. Melanom ve etrafındaki cildin küçük bir bölümü temizlenir. Bu işleme cerrahi eksizyon denir.

Cerrahi eksizyon genellikle lokal anestezi ile yapılır. Sadece melanomun etrafındaki alan uyuşturulur, hasta ağrı hissetmez. Ancak bazı durumlarda genel anesteziye ihtiyaç duyulabilir.

Cerrahi işlem sonrası iz kalmaması için plastik cerrahiyle birlikte çalışmak gerekebilir.

Çoğu durumda, cerrahi işlem sonrası melanom tekrarlamaz. Hasta başka tedaviye ihtiyaç duymaz. Hastaların % 80-90’ı 5 yıl kadar düzenli izlenir ve ardından normal hayatına devam eder.

Sentinel lenf nodu biyopsisi

Bu işlem, evre 2 melanom hastalarına uygulanan bir prosedürdür. Sentinel lenf bezi biyopsisi ile kanserin yayılımı test edilir. İşlem cerrahi eksizyon sırasında yapılır. Eğer metastaz yoksa bu iyi haberdir. Ancak lenf düğümlerine metastaz (yayılım) tespit edilirse ek cerrahi prosedürler uygulamak gerekebilir.

Evre 3 melanom tedavisi
Evre 3 melanom sentinel lenf nodu biyopsisi ile ya da doktorun lenf nodlarında bir yumru hissetmesiyle teşhis edilebilir. Tanıyı doğrulamak için genellikle iğne biyopsisi (ince iğne aspirasyonu) kullanılır.

Melanom yakındaki lenf düğümlerine yayıldıysa (evre 3), etkilenen lenf bezlerinin temizlenmesi gerekir. Bunun için uygulanan cerrahi prosedüre “lenf nodu diseksiyonu” adı verilir. İşlem genel anestezi ile yapılır.

Lenf nodu diseksiyonu, lenfatik sistemi bozabilir ve bu da uzuvlarınızda sıvı birikmesine (lenfödem) neden olabilir.ü

Evre 4 melanom tedavisi
Eğer melanom tekrarladıysa veya uzak lenf bezlerine ve diğer organlara da yayıldıysa hasta artık 4. evrededir.

Semptomlara yol açan deri tümörleri veya lenf bezleri çoğunlukla ameliyatla temizlenebilir veya radyasyon tedavisi ile tedavi edilebilir.

İç organlardaki metastazlar yerleri, büyüklükleri ve neden oldukları semptomlara göre cerrahiyle temizlenmeye çalışılabilir. Ancak alınamayan tümörler radyasyon, immünoterapi, hedefe yönelik tedavi veya kemoterapi ile tedavi edilebilir.

Geçmişte, tedavisi son derece zor olan 4. evre melanomda, günümüzde immünoterapi ve hedefe yönelik tedaviler gibi yeni tedavi yöntemleriyle çok daha umut verici sonuçlar elde edilebiliyor.

Evre 4 melanomda tedavinin amacı, kanserin ilerlemesini yavaşlatmak, semptomları azaltmak ve hastanın yaşam ömrünü uzatmaktır.

Melanom tedavisinde kanserli hücrelerin derinliği belirleyicidir

İmmünoterapi
İmmünoterapide amaç, vücudun kanserle savaşmasına yardımcı olmak için bağışıklık sistemini güçlendirmektir. Bunun için canlı organizmalardan üretilen maddeler kullanılır.

Melanom tedavisinde kullanılan immünoterapi ilaçları arasında interferon ve interlökin-2, ipilimumab, nivolumab ve pembrolizumab bulunur.

Tedavinin yan etkileri, titreme, yorgunluk, ateş, baş ağrısı ve kas ağrıları gibi grip benzeri belirtilerdir.

Hedefe yönelik tedaviler
Melanom hastalarının yaklaşık %50’sinde, bazı genlerde hücrelerin çok hızlı büyümesine ve bölünmesine neden olan değişiklikler (mutasyonlar) oluşur. Eğer bu mutasyonlar teşhis edildiyse kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatmak veya durdurmak için bu gen mutasyonlarını spesifik olarak hedefleyen ilaçlar kullanılır.

Kullanılan ilaçlar; vemurafenib, dabrafenib ve trametinib’tir.

Hedefe yönelik tedavilerin yan etkileri değişkendir, ancak cilt problemleri ateş, üşüme ve dehidratasyon görülebilir.

Kemoterapi
Günümüzde melanomun tedavisinde daha çok hedefli tedavi ve immünoterapiden yararlanılsa da bu tedavilere ek olarak 3. ve 4. evre melanomun tedavisinde kemoterapiden de faydalanılabilir.

Radyasyon terapisi
Diğer cilt kanseri türlerinde olduğu gibi ileri melanom tedavisinde kemoterapi ilaçlarına ek olarak radyasyon terapisi gerekli olabilir. Harici ışın radyasyon tedavisi ile yüksek enerjili X ışınları vücudun epidermis tabakasındaki tümörlere odaklanır. 3. ve 4. evre melanom tedavisinde yararlanılan radyasyon terapisi ile melanomun beyne yayılması, tümörün büyümesi durdurulabilir.

Melanom öldürür mü? Malign melanom yaşam süresi
3. ve 4. evreye kadar ulaşmamış olan erken evre melanom çoğunlukla tedavi edilebilir. Ancak 3. ve 4. ileri evre melanom hastalarında ölüm riski son derece yüksektir. 4. evredeki hastaların yaşam süresi ameliyat dışı yöntemler ile birkaç ay bazen de birkaç yıl kadar uzatılsa da hastalıktan tamamen kurtulmaları maalesef ki pek mümkün değildir. Bu yüzden hastalığın erken teşhisi son derece önemlidir.

Melanom kanserinin bitkisel tedavisi
Bitkisel tedavi hiçbir şekilde cerrahi müdahale ya da ilaçla tedavinin yerini tutamaz. Bitkisel tedavi yöntemlerini denemeden önce mutlaka doktorunuza danışın. Aşağıda önerilen bitkiler tedavi edici değil daha çok önleyici özelliktedir.

Zerdeçal
Zerdeçal, Kanser hücrelerinin daha geniş alanlara yayılmasını önleyebilir. Gün içerisinde bir çay kaşığı zerdeçalı yoğurtla karıştırarak tüketebilir ya da bir fincan zerdeçal çayı içebilirsiniz.

Yeşil çay
Yeşil çay, güçlü bir antioksidan ve antibakteriyeldir. Her gün düzenli 2-3 bardak yeşil çay tüketimi yalnızca cilt kanserine değil pek çok kansere karşı da koruyucudur.

Sarımsak
Mükemmel bir doğal antibiyotik olarak bağışıklık sistemini güçlendiren sarımsak, bir yandan da kanser oluşumunu önler. Günde birkaç diş sarımsağı çiğ olarak tüketerek, melanomdan korunabilirsiniz.

Kırmızı pancar
Bileşenlerinde kanserin yayılmasını önleyen maddeler içeren kırmızı pancarı beslenme programınıza ekleyerek, melanomla savaşabilirsiniz. Kırmızı pancarı çiğ olarak ya da suyunu sıkarak tüketebilirsiniz.

Yeşil yapraklı sebzeler
Vücudun beta-karoten ihtiyacını önemli ölçüde karşılayan, bağışıklığı güçlendirerek, vücudun kanser hücreleriyle savaşmasına yardımcı olan ıspanak, pırasa gibi yeşil yapraklı sebzelerin yanı sıra domates gibi likopen içerikli besinleri sık sık tüketerek, doğal yollarla melonoma yakalanma riskinizi azaltabilirsiniz.

Cilt kanseri ve melanomdan korunma yöntemleri
Cildinizdeki benleri periyodik aralıklarla kontrol edin.
Özellikle yaz aylarında UV ışınlarının en zararlı olduğu 10.00-16.00 saatleri arasında dışarı çıkmamaya özen gösterin.
Kullandığınız güneş kremlerinin hem UVB hem de UVA ışınlarına karşı koruma sağladığından emin olun.
Evinizde, arabanızda ya da gölgedeyken bile koruma faktörü en az %30 olan güneş koruyucu kremler kullanın ve kremi dışarı çıkmadan en az yarım saat önce sürün.
Özellikle solgun, ince ve çok fazla bene sahip bir cildiniz varsa şezlonglarda güneşlenmekten kaçının.

Çocukluk çağında melanom
Çocuklarda melanom görülme olasılığı son derece düşük olmakla birlikte imkansız değildir. Çocuklarda görülen cilt kanserinin en yaygın nedenleri arasında melanomun 2. sırada yer aldığı unutulmamalıdır. Özellikle cildinde güneş yanığı bulunan çocuklar, risk altındadırlar. Çocukları korumak için alabileceğimiz önlemler:

Güneşe çıkmadan önce çocuklara +15 güneş koruma faktörü içeren kremler sürün.
0-6 ay aralığındaki bebekleri doğrudan güneşe maruz bırakmayın.
Araba camlarını UV filmlerle kapatın
Bebekleri güneşe karşı koruması bulunan pusetlerle dolaştırın.
Saat sabah 10 ve öğleden sonra 4 arasında bebeğinizi dışarı çıkarmayın.

Melanom kanseri hastalarına öneriler
Dengeli beslenin.
Tedaviye başlamadan önce kullandığınız tüm reçeteli ilaçlarla ilgili olarak doktorunuzu bilgilendirin.
Tedavi boyunca mutlaka bol bol dinlenin.
Kendinizi mutsuz, depresif ve hassas hissediyorsanız, psikolojik destek alın.
Kemoterapi ve radyoterapi seanslarına zamanında gidin.
Doktorunuzla ve hemşirenizle daima iyi bir iletişim içerisinde olun.

Melanom neden olur?

Yorum Yazın