Malcolm X kimdir? Gerçek adı ne?

21 Şubat 2019 13:45:00

Malcolm X lalakaplı Malcolm Little 20. Yüzyılın ünlü fikir ve aksiyon adamlarından Amerikalı Müslüman siyasetçi ve mücadeleci kişiliği ile dünyaya ve yıllar ötesine nam salmış bir insan hakları savunucudur. Müslüman olduktan sonra adı Malik El Şahbaz olarak değiştiren Malcolm X, Amerika''da ırkçı anlayış olan ''''siyah beyaz'''' ayrımı yapıldığı yıllarda verdiği mücadelede dillere destan olmuş ve hayatı örnek teşkil eden bir dava adamı.Şehadet yılının sene-i devriyesinde sizler için Malcolm X''in hayatını araştırıp yazdık. Malcolm X kimdir? Gerçek adı ne? Buyurun detaylar...

Malcolm X lalakaplı Malcolm Little 20. Yüzyılın ünlü fikir ve aksiyon adamlarından Amerikalı Müslüman siyasetçi ve mücadeleci kişiliği ile dünyaya ve yıllar ötesine nam salmış bir insan hakları savunucudur. Müslüman olduktan sonra adı Malik El Şahbaz olarak değiştiren Malcolm X, Amerika'da ırkçı anlayış olan ''siyah beyaz'' ayrımı yapıldığı yıllarda verdiği mücadelede dillere destan olmuş ve hayatı örnek teşkil eden bir dava adamı.Şehadet yılının sene-i devriyesinde sizler için Malcolm X'in hayatını araştırıp yazdık. Malcolm X kimdir? Gerçek adı ne? Buyurun detaylar...

MALCOLM X KİMDİR?

Malcolm X, mütevazı ‘Little’ ailesinin 4’üncü çocuğu olarak doğdu.

Afrikalıların ABD’de asla özgür olamayacağını düşünen rahip bir babanın çocuğu olarak doğdu.

Irkçı örgüt Ku Klux Klan, ömür boyu içinde Afrika’ya dönme ideali taşıyan baba Little’a düşmandı.

Malcom Little'ın hayatında zorluklar, küçük yaşlarından itibaren başladı. Daha 4 yaşındayken dehşete şahit oldu. Evleri ateşe verildi. Babası, bu olayı gerçekleştirenlerin ırkçı çeteler olduğunu söylemişti. Malcolm, Üstünden henüz 2 yıl geçmişken, 6 yaşında babasını kaybetti. Resmi kayıtlara ‘tramvay kazası’ olarak geçse de babası faili meçhul bir cinayetin kurbanı oldu.

Malcolm X ve kardeşlerinin bir fotoğrafı

12 yaşına gelen Malcom Little, çok daha büyük travmalara şahit oldu. Annesi, akıl hastanesine yerleştirildi, Malcolm ve 6 kardeşi de farklı farklı ailelerin yanına verildi.

Malcolm’ün beyazlarla ilgili düşüncelerinin ilk tohumları bu yıllarda atıldı.

Malcolm, zeki ve oldukça başarılı bir öğrenciydi. Hayali avukat olmaktı.

Bir gün öğretmenine hayalini söyledi. Öğretmeninin verdiği cevap ise, ondaki beyaz düşmanlığını körükledi.

Neden marangoz olmuyorsun? Siyahiler için daha gerçekçi bir hayal Bu cümlenin kendisindeki tesirini yıllar sonra şöyle anlatıyor:

"Beyaz dünyada yeteneği ne olursa olsun kariyer hedefleyen bir siyahi için yer olmadığını düşündüm" 14 yaşından 18 yaşına kadar Boston’da üvey ablasının yanında kaldı.

Askerlik yaşı geldiğinde, amacın ne diye soruldu. "Siyahi askerleri organize etmek, silah çalmak ve biraz kraker öldürmek" için güneye gönderilmek istediğini söylüyor. Bu cevap üzerine, "askerlik için zihinsel yetersizlik" hükmü aldı ve askere gitmekten muaf oldu.

Gönderildiği ıslahevinden çıktığında, garson ve ayakkabı boyacılığı ile işe başladı. Sonra siyahiler için ‘itibar’ anlamına gelen gece hayatıyla tanıştı.

Ve Harlem yılları başladı. Kirli bir hayatın içinde buldu kendini. Hakikatten, sorgulamadan, düşünmekten uzak… İçini kaplayan ‘beyaz nefreti’ ile boğuşup durdu. Her türlü kirli işe bulaştı. Bir gün, hırsızlık yaparken suçüstü yakalandı. 8 yıl hüküm giydi.

Ve hapishane yılları başladı.

Malcolm X çocukluğu ve gençliği: Acı ve ibretle başlayan bir hayat

20'inci yüzyılın en etkin isimlerinden birisi. Acıyla başlayan bir hayat, gaflet içinde geçirilen bir gençlik, hakikate ulaşma yolunda bir arayış ve nihayetinde doğru istikamete yöneliş… Anlamak ve anlatmak için hakkında çok fazla şeyin yazıldığı kişi, Malcolm X. Dünyaya geldiği andan, gözlerini yumduğu ana kadar zorluklarla geçen bir hayatı var. Kısa ömrünü ölümsüzleştirerek yıllar boyu insanlığa bir ibret ışığı olan Malcolm'ün dönüm noktalarını anlatmaya çalıştık.

Hırsızlıktan hüküm giyen Malcolm’ün hapishane günleri başladı.

İki ayrı cezaevinde kaldı, önce Charlestown, sonra Concord cezaevi.

Zenci milliyetçiliğini savunan Elijah Muhammed’le ilk tanışması bu yıllarda gerçekleşti. Beyazlara duyduğu derin öfke, Elijah’ın görüşmelerini benimsemesini kolaylaştırdı. 1948’in sonlarında nakledildiği Norfolk Hapishanesi’nde arkadaşları aracılığıyla Elijah Muhammed’le de mektuplaştı. 7 Ağustos 1952'de hapisten çıktı. Çıkar çıkmaz Eliyah’ın örgütü ‘Nation of İslam’a katıldı.

Gerçek bir aydınlanış değildi, ama içinde bulunduğu gafletten bir nebze kurtulduğunu hissediyordu. ‘Little’ olan soy ismini ‘X’ olarak değiştirdi. Bu, ‘dava’nın isimsiz bir savunucusu olmasını simgeliyordu.

Dikkatleri üstünde toplaması zor olmadı. Malcolm X, enerjik, teşkilatçı, hareketli, sağlam bir hatipti.

Ancak yine de, Elijah Muhammed’in önüne geçmemek için her konuşmasına onun ismiyle başladı.

Malcolm'ün katıldığı Naiton of Islam'a göre, beyazlar ‘şeytan’dı. Onlardan kurtulmak gerekiyordu.

Ocak 1958'de yine aynı örgüte mensup Betty ile evlendi. 6 kızı oldu. Kızlarından dördü, Malcolm hayattayken dünyaya geldi. İkiz olan diğer kızları ise, onun vefatından sonra...

Malcolm X, karısı Betty Shahbaz ve kızları ile birlikte bir konferansta Beyaz ve batılılara duyduğu öfke sebebiyle şu isimleri verdi: Atilla, Kubilay, İlyas, Melek ve Melike.

Malcolm ile Elijah arasındaki sıcak ilişki sonraki yıllarda giderek bozulmaya başladı. Malcolm’un yükselen grafiği Elijah Muhammed’i korkuturken Malcolm, Elijah Muhammed’in özel hayatını sorgulamaya girişti. İki eski sekreterinin, çocuklarının babası olduğu iddiasıyla Elijah aleyhine nafaka davası açması onu Malcolm’un gözünden iyice düşürdü. Elijah’nın Kennedy suikastı üzerine (Kasım 1963) Malcolm’a doksan gün süreyle konuşma yasağı koyması gerginliği arttırdı.

Mart 1964’te Elijah Muhammed ve Nation of Islam hareketinden ayrılan Malcolm artık yerinin Elijah’nın yanı değil zenci yerleşimler olduğuna karar verdi. Bu dönemde İslâm anlayışı değişmeye başladı, beyaz adamın şeytan olduğu görüşünden vazgeçti. Müslüman ülkelerin diplomatlarıyla görüşerek İslâmiyet hakkında bilgiler aldı. Malcolm hayatının bu döneminde el-Hâc Mâlik eş-Şahbâz adını kullanmaya başladı. Güney Asya’dan Amerika’ya gelen müslümanların Farsça’da “doğan” anlamına gelen, mecazen “yiğit, yüksek görüşlü ve himmet sahibi” anlamına geliyordu.

Hırsızlıktan hüküm giyen Malcolm'ün hapishane günleri… Acı ve ibret dolu hayatının ikinci evresi, hakikati arayış… Hapishane yıllarında tanıştığı Elijah Muhammed vasıtasıyla Müslüman olan Malcolm'ün asıl uyanışı ise, çok sonra...

HACCA GİDİŞİ VE İSLAM KARDEŞLİĞİ ANLAYIŞI

Mart 1964’te Elijah Muhammed ve Nation of Islam hareketinden ayrılan Malcolm artık yerinin Elijah’nın yanı değil zenci yerleşimler olduğuna karar verdi. Bu dönemde İslâm anlayışı değişmeye başladı, beyaz adamın şeytan olduğu görüşünden vazgeçti. Müslüman ülkelerin diplomatlarıyla görüşerek İslâmiyet hakkında bilgiler aldı. Öteden beri aklında olan Afrika ile köklerin korunmasını, ilişkilerin canlı tutulmasını savunan Afro-Amerikan tezini canlandırmak ve hacca gitmek amacıyla Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde bir seyahate çıktı.

Mekke’de dünyanın her tarafından gelen farklı ırklardan müslümanlarla tanıştı ve ırk ayırımına dayanmayan bir din anlayışına ulaştı. Tanıştığı kişiler arasında övgüyle bahsettiği parlamenter Kasım Gülek de vardır (a.g.e., s. 657, 659). Malcolm hayatının bu döneminde el-Hâc Mâlik eş-Şahbâz adını kullanmaya başladı. Güney Asya’dan Amerika’ya gelen müslümanların Farsça’da “doğan” anlamına gelen, mecazen “yiğit, yüksek görüşlü ve himmet sahibi” anlamındaki şâhbâz ile (şehbâz) ilişkilendirdikleri bu soyadının aslında Amerikan zencilerinin atalarının mensup olduğu ve Arapça “şa‘bu izz” (yüce kavim) terkibinden bozulmayla Şabaz şeklinde telaffuz edilen bir kabile adına dayandığı belirtilmektedir (Yahya Monastra, XXXII/1 [1993], s. 73-76).

Mücadele ile geçen bir ömrün, şehadete uzanışı

Malcolm X’in içindeki derin şüpheler, onu Nation of İslam'dan uzaklaştırdı.

Nisan 1964'te kutlu bir yolculuğa niyet etti. Önce Mısır'a, ardından kutsal topraklara gitti. Gittiği her yerde, 2 CIA ajanı peşindeydi. Malcolm X, gerçek dönüm noktasını yaşadı. Malcolm X'in içindeki 'beyaz nefreti’ yerini hakiki Müslümanlığa bıraktı.

Beyazlar da onunla birlikte ibadet ediyor, aynı Allah'a inanıyordu. Ona selam veriyor, onunla kucaklaşıyorlardı. Malcolm, bu duruma o kadar şaşırmıştı ki, eşine gönderdiği mektupta, hayretini şöyle dile getirdi:

“Betty, Bu sözlerime belki şaşıracaksın. Ama gözleri mavi, saçları sarı, tenleri bembeyaz olan Müslüman kardeşlerimle aynı bardaktan su içtim, aynı kaptan yemek yedim. Biz, hepimiz kardeşiz. Rengimiz ya da ırkımız ne olursa olsun, hepimiz insanız ve Aynı Allah’a inanıyoruz”

Dönüş vakti geldi. Malcolm X, Mekke'den arınmış, rahatlamış ve hakikatin nuruyla aydınlanmış bir halde, Malik El-Şahbaz olarak döndü.

Döner dönmez yaptığı o meşhur basın açıklamasında örgütten ayrıldığını ilan etti:

Bugün ben kendi adıma konuşuyorum. Önceden, Elijah Muhammed’in öğretilerini anlatıyordum, onun adına konuşuyordum. Ama şimdi, kendi düşüncelerimi, kendi analizlerimi anlatıyorum Malcolm ve ailesi için zor günler başladı. Çocukluğunda olduğu gibi, evleri yakıldı. Tehditlerin ardı arkası kesilmedi. Ölümle kendisinin burun buruna olduğunu hissediyordu. Hem CIA, hem Elijah'ın örgütü telefonlarını dinliyor, peşinden ayrılmıyordu.

Ve tarih: 21 Şubat 1965.

New York'ta kürsüde.

Selam verdi, konuşmaya başladı.

Bir anda salon karıştı. Malcolm'ü hedef alan silahtan çıkan kurşun sesleri, semaya kadar yükseldi. Karısı ve kızlarının gözleri önünde şehadete kavuştu.

Malcolm Little olarak dünyaya gelen sonra X soy ismini alan Malcolm X'i 'Malik El-Şahbaz' yapan kutsal yolculuk ve sonrasında şehit edilişi... Malcolm X'in bir ömür süren arayışı, Hac yolculuğuna çıkmasıyla nihayete erdi. Artık gerçek İslam'ı tanıyan bir Müslüman olarak döndü Mekke'den. Sonrasında ise, şehadete yürüdü... Malcolm'ün hayatıyla ilgili dönüm noktalarını aktarmaya çalıştık.

Malcolm X kimdir? Gerçek adı ne?

Yorum Yazın