Kazaklardan miras: Manyas Kazak fasulyesine coğrafi işaret

19 Ağustos 2023 09:20:05

Don Kazaklarının 222 yılı aşkın süre boyunca Balıkesir'in Manyas ilçesindeki göl kıyısında yaşadıktan sonra asıl topraklarına geri dönmeleri esnasında bıraktıkları fasulye mirası, TÜRKPATENT tarafından coğrafi işaret olarak tescil edildi.

Rus Çarlığı'na isyan ederek Osmanlı Devleti'ne sığınan ve 1740 yılında Manyas Gölü kenarında eski adı Kazaklar köyü olan kırsal Kocagöl Mahallesi'ne yerleşen topluluk, kendi yörelerine has fasulye tohumlarını da beraberinde getirdi.

TÜRKPATENT’e başvuru yapıldı

Fasulye tohumlarını yöre halkı ve çiftçileriyle de paylaşan Don Kazaklarının torunları, 1962'de Türkiye'den göç ederek ana yurtlarına döndü.

Kendilerine miras kalan fasulyenin üretimine devam eden mahalle halkı, yıllardır geçimlerini Manyas Kazak fasulyesinden sağlıyor.

Bu fasulye, kolay pişmesi, kabuğundan ayrılmaması ve lezzetiyle farklılık gösteriyor.

Ürün için Manyas Süt Üreticileri Birliği Başkanı ve Bandırma Ticaret Odası Meclis Üyesi Fevzi Karakaş'ın önerisiyle TÜRKPATENT'e yapılan coğrafi işaret tescil başvurusu sonuçlandı.

Bandırma Ticaret Odasının müracaatını değerlendiren TÜRKPATENT tarafından hazırlanan tescil belgesi, Oda Başkanı Adem Yılmaz ve Meclis Üyesi Karakaş'a verildi.

Tamamen doğal şartlarda üretiliyor

Fevzi Karakaş, AA muhabirine, Manyas Kazak fasulyesinin tamamen doğal şartlarda üretildiğini söyledi.

Coğrafi işaret tescilinden duyduğu mutluluğu dile getiren Karakaş, "Tescil, yeni bir hayal ve yeni bir umuttur. Bir değerimize daha değer katmanın mutluluğunu yaşıyoruz. Tarihi mirası çok güzel olan Kazak fasulyemiz ilçemizin Kocagöl Mahallesi ile Salur ve Hamamlı mahallelerinde yetiştirilmektedir. Göl boyunda yetişen bu fasulye sarı koza ve kuru fasulye halinde tüketiliyor. İlçemizin bir fasulye şehri olacağına inanıyorum." dedi.

Coğrafi işaret nedir?

Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından Türkiye'deki yöresel ürünlerin geleneksellik ve kalite bakımından değerlendirilmesi sonucu bu ürünlere verilen tescil işaretidir. Mahreç işareti ve menşe adı olmak üzere iki türü vardır.

Fasulyenin ekolojik özellikleri nelerdir?

Soğuğa duyarlı bir bitki olan fasulye hemen her tür toprakta yetişir. Fasulyenin bugün dünyanın pek çok yerinde yaygın olarak tarımı yapılmaktadır. Yaklaşık 80 çeşidi vardır. Bütün baklagiller içinde en çok tüketilen sebzelerden biridir. Tohumdan yetiştirilir.

Çeşitleri

Fasulye yeşil halde veya tohumları birleşik yapraklardan ayrılıp kurutulmuş olarak tüketilebilir. Yeşil halde iken Çalı fasulyesi, Ayşe kadın fasulyesi gibi isimlerle adlandırılan çeşitleri vardır. Kurutulmuş halde de dermason, horoz, barbunya, boncuk, şeker, göbekli, börülce (karnıkara), Dombay fasulyesi diye adlandırılan çeşitlere sahiptir.

Barbunya pembe-beyaz dış kabuğu ve beyaz ağırlıklı iç taneleri ile standart yeşil fasulyelerden ayrılır. Karnıkara, tohumun göbek kısmının siyah renkli olmasından dolayı bu adı alır. Dombay, "manda" anlamına gelir ve bu tür fasulye -manda gibi- aşırı iri olduğundan bu ad verilmiştir. Bu tür Bombay fasulyesi, Bomba fasulyesi gibi adlarda da bilinmektedir. Bu bağlamda, "Bombay fasulyesi" galat-ı meşhur olarak değerlendirilebilir. Soya fasulyesi ise yemeği yapılan bu fasulye çeşitlerinden farklı olarak sucuk, salam, sosis, hazır köfte gibi et ürünleri başta olmak üzere diğer gıda ürünlerine dolgu amacıyla katılarak maliyeti düşürmek için kullanılır.