Gazze'ye kullanılan beyaz fosforun zararları nedir?

15 Ekim 2023 10:39:27

İsrail'in Gazze'ye saldırıda kullandığı beyaz fosfor metali eritecek düzeyde bir sıcaklıkta yanıyor ve insan cildine etki etmesi durumunda kemiğe inene kadar yanmaya devam ederek öldürücü etkiye neden oluyor.

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) İsrail ordusunun yakın zamanda Lübnan ve Gazze'de beyaz fosfor mühimmatı kullandığını açıkladı.

İşte bu tartışmalı kimyasal madde hakkında bilmeniz gerekenler:

Beyaz fosfor kullanıldığı doğrulandı

İnsan hakları grubu Perşembe günü geç saatlerde yaptığı açıklamada, İsrail'in beyaz fosfor mühimmatı kullandığını, kimyasal maddenin İsrail-Lübnan sınırındaki iki noktaya ve Gazze Şehri limanına ateşlendiğini gösteren yayınlar ve videolar aracılığıyla doğruladığını söyledi.

HRW Orta Doğu ve Kuzey Afrika Direktörü Lama Fakih yaptığı açıklamada, "Beyaz fosfor, evleri yakabileceği ve sivillere korkunç zararlar verebileceği gibi nüfusun yoğun olduğu kentsel alanlarda havadan patlatıldığında hiçbir ayrım gözetmez" dedi.

İddialar hakkında yorum yapması istenen İsrail ordusu Cuma günü yaptığı açıklamada "şu anda Gazze'de beyaz fosfor içeren silahların kullanıldığından haberdar olmadıklarını" söyledi.

Ordu kaynakları HRW'nin bu silahların Lübnan'da kullanıldığına dair iddiaları hakkında ise yorum yapmadı.

Beyaz fosfor nasıl etki eder?

Beyaz fosfor 800 santigrat dereceden daha yüksek sıcaklıkta yanan bal mumu benzeri, metali eritecek güçte olan zehirli bir maddedir.

Geniş alanları hızlı bir şekilde yakma ve yoğun dumanı çıkardığından, beyaz fosfor orduların sis perdesi oluşturmak için tercih ettiği zehirli bir madde haline getirmiştir. Beyaz fosfor mühimmatını çıkardığı buman yaklaşık yedi dakika kaybolmamaktadır.

Duman genellikle renksiz, beyaz veya sarıdır ve sarımsak benzeri bir kokusu vardır.

Beyaz fosfor mühimmatlarının söndürülmesi son derece zordur, fosfor tamamen yanana ya da artık oksijene maruz kalmayana kadar parlamaya devam eder.

Beyaz fosfor maddesi topçu mühimmatları, bombalar, roketler ya da el bombaları aracılığıyla kullanılabilmektedir.

İnsan Hakları İzleme Örgütü MENA İletişim Direktörü Ahmed Benchemsi Al Jazeera'ya yaptığı açıklamada, "Beyaz fosforun havada patlatılması, gerçekleştiği yüksekliğe bağlı olarak maddeyi geniş bir alana yayar ve yerel bir kara patlamasına göre daha fazla sivile ve altyapıya zarar verir." dedi.

Solunum sırasında vücudu yakıyor

Beyaz fosfor temas ettiği kişinin derisini kemiğe kadar yakabilir ve kimyasallar vücut tarafından emilerek karaciğer, böbrekler ve kalp dahil olmak üzere birçok organda işlev bozukluğuna neden olabilir.

Paris'teki Necker-Enfants Malades Hastanesi'nde çene ve plastik cerrahi profesörü olan Roman Hossein Khonsari, bu konu hakkında, "Yanıkların çifte etkisi vardır, genellikle oldukça şiddetli ve çok derin olan yanığın kendisi nedeniyle lokal bir etkisi vardır ve daha sonra ikinci etki hastaları öldürebilecek metabolik bir soruna neden olmaktadır" dedi.

Khonsari, metabolik bozuklukların kalp yetmezliğine neden olan anormal potasyum seviyelerini içerebileceğini söyledi.

Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki savaş sırasında Erivan'da çalışmış olan Khonsari, yanıkların doktorlar tarafından beyaz fosfordan kaynaklandığının tespit edilmemesi halinde, kurbanın organ yetmezliği riskine karşı gerekli bakımı alamayabileceğini söyledi.

Khonsari ayrıca fosfor yanıklarının, madde düzgün bir şekilde yıkanana kadar deriyi delmeye devam ettiğini ve kemiğe ulaştığını ifade ediyor.

Giysi gibi birçok yüzeye yapışabilen beyaz fosfor, ciltle tekrar temas etmesi halinde de yeniden alev alabiliyor.

Solunduğunda da öldürücü olabilir ve dumanı gözleri ciddi şekilde tahriş ederek ışığa karşı hassas hale getirebilir.

Savaşlarda beyaz fosfor kullanımı yasak mı?

Beyaz fosfor uluslararası sözleşmeler tarafından yasaklanmamış bir mühimmattır çünkü "yangın çıkarıcı silah" olarak sayılmamaktadır. Bunun yerine, çok amaçlı bir mühimmat olarak kabul edilir.

Konvansiyonel silahlara ilişkin sözleşmenin III. Protokolü sadece yangın çıkarıcıların veya diğer maddelerin sivil nüfusa saldırmak için kullanılmasını yasaklamaktadır.

Günümüz orduları fosfor mühimmatının sadece "sis perdesi, işaretletiyi veya bir hedefi aydınlatmak için" kullanıldığı iddia etmektedir.

Protokol III'ü imzalamamış olmalarına rağmen ABD ve İsrail kendilerinin beyaz fosfor kullanımlarının uluslararası düzenlemelere uygun olduğunu iddia etmektedir.

İsrail, savaş kuralları el kitabında "fosforun yanan bir kibritle reaksiyona giren benzinden farklı olmadığını ve onu kimyasal silahlardan ayıran şeyin reaksiyonunun insan fizyolojisine yönelik olmaması olduğunu" söylemiştir.

Ancak Khonsari, benzin gibi maddelerin neden olduğu yanıkların, beyaz fosforun neden olduklarının aksine, vücudun küçük bir alanını kaplaması halinde ölümcül olma eğiliminde olmadığını ifade ediyor.

İsrail Gazze'de beyaz fosfor kullandı mı?

HRW'nin son kullanım iddiasına ek olarak, 2009 tarihli bir HRW raporu İsrail'in Gazze'de 27 Aralık 2008'den 18 Ocak 2009'a kadar 22 gün süren "Dökme Kurşun Operasyonu" sırasında beyaz fosfor mühimmatını yoğun bir şekilde kullandığını ortaya koymuştur.

O dönemde İsrail beyaz fosfor mühimmatı kullandığını doğrulamakla inkar etmek arasında gidip gelmişti.

2009 yılında askeri sözcüler önce hedefleri işaretlemek için kullanıldığını söyledi, ancak daha sonra beyaz fosfor kullanıldığını inkar etti.

Sonraki haftalarda İsrailli yetkililer beyaz fosfor kullanımına ilişkin bir soruşturma başlatılmasını emretti ancak kendi kullanımlarının uluslararası standartlara uygun olduğunu savundu.

HRW'nin 2009 raporuna göre İsrail ordusu "beyaz fosfor mühimmatlarını defalarca nüfusun yoğun olduğu bölgelerde havada patlatarak sivilleri öldürdü, yaraladı ve aralarında bir okul, bir market, bir insani yardım deposu ve bir hastanenin de bulunduğu sivil yapılara zarar verdi."