Gıybet etmek İnsan onuruna tecavüzdür

24 Ocak 2020 08:28:00

Dille işlenecek günahlar, insanı Cehennemlik kılacak kadar önemlidir. Yalan, zanna dayalı söz, alay, aşağılama, çirkin ifadeler, jurnal, iftira birer gıybettir. Müslümanın bunlardan uzak durması gerekir.

BİR AYET

Bilmediğin şeyin ardına düşme. Zira kulak, göz ve gönül yaptıklarından sorumludur. Bu organlarınızla işlediğiniz günahlardan ötürü de sorguya çekileceksiniz.

(İsra Suresi, 36. Ayet)

BİR HADİS

Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Allah'a ve âhiret gününe inanan, ya hayır söylesin ya da sussun."

(Buhârî, Edeb 31, 85)Gıybet ve dedikodu, genellikle insanların kalabalık olduğu yerlerde daha çok yapılır.

Bismillâhirrahmenirrahim

Bizlere konuşma yeteneğini veren ve en güzel şekilde konuşmamızı emir buyuran yüce Allah’ımıza hamd ederim. Güzel konuşmanın en canlı örneklerini bizlere öğreten aziz Peygamberimiz biricik hayat önderimize kalbi ihtiramlarımı arz eder, şanını yüceltmesini yüce Mevla’mızdan niyaz ederim.

Bu sohbetimizde Gıybet İnsan Onuruna Tecavüz Nitelikli Bir Haramdır konusunu işlemeye çalışacağız. Bu konu, yediden yetmişe her birimizi gerçekten yakından ilgilendiren bir konudur.

Dil, Cennet’e vesiledir

Bir kişi gelir ve aziz peygamberimize sorar:

-Ey Allah’ın elçisi, benim için en çok endişe buyurduğunuz nedir?

Aziz Peygamberimiz dilini işaret ederek “dilindir“ buyurur. Salât üzerine olsun Aziz Efendimiz insanları en ziyade Cehennem azabına düşürecek suçların/günahların üreme organı yanı sıra dil ile işlenecek günahlar olacağına dikkatlerimizi çekmiştir. O, cinsel organı ve dilini haramlardan koruyabilecek olanın Cennet’e gireceğini de şöylece müjdelemiştir:

“- Kim bana üreme organı ve dilini haramlardan koruyacağına garanti verebilir ki ben de ona Cennet’e gireceğini garanti edeyim.”

Dil ile işlenebilen Suçlar/Günahlar

Cehennemlik kılacak kadar önemli olduğuna göre dille işlenebilecek olan günahlar nedir diye soralım ve açıklayalım:

Yalan, zanna dayalı söz, alay, aşağılama, cinsel içerikli olan ve olmayan çirkin ifadeler, jurnal, iftira ve konumuz olan gıybet.

Bunlar, dille işlenebilecek suçlar ve günahların başlıcalarıdır.

Kur’ân ve Sünnet’te Gıybet Haramdır

Sevgili kardeşlerim, biliyorsunuz konuşmalarımız ve yazılarımızda sık sık hatırlatıyorum. Bir konunun İslâmî nitelik kazanabilmesi için Yüce Rabbimizin kitabı Kur’ân’da bir referansının olması veya aziz peygamberimizin mübarek sünnetinde yer alması gerekir. Kur’an-ı Kerim’in Hûcurat suresinin 12. âyetinde şöyle buyurulur:

“Ey iman edenler, zannın bir çoğundan / zanna dayalı işlem yapmaktan kaçının, zira zanna dayalı işlemlerin bir bölümü günahtır. Sakın ha hataları da araştırmayın. Birbirinizi de gıybet etmeyin. Sizden biriniz hiç ölü kardeşinin etini yemek ister mi? Pek tabii bunu çirkin görürsünüz. Yaradan’ın bu emirlerine aykırılıktan korunun. Şüphesiz o, tövbeleri kabul edici, merhameti bol bir Rabdir.“

Güzel kardeşlerim zan, hataları araştırma ve gıybetin bu âyette haram kılınmasının sebebi gıybetin genelde bu sırayı takip etmesidir. İlk önce zanda bulunursunuz, sonra genelde hata araştırması yaparsınız ve böylece de gıybetin içine düşersiniz.

Rabbimizin yasağı çizgisinde Peygamberimiz de gıybeti şöylece yasaklar:

“Ey kalpleriyle inanmadıkları halde dilleriyle ben Müslümanım diyenler! Sakın ha Müslümanları gıybet etmeyin. Onların hatalarını da, sakın ha araştırmayın.“

İlk muhatabım kendi nefsimdir

Bu sohbeti yazarken birinci derecede muhatap almak istediğim kendi nefsimdir. İnanınız sizlere bugüne kadar yaptığım sohbetler içerisinde benim de en ziyade dinlemeye, dinlediklerimi uygulamaya muhtaç olduğum konu budur. O halde soralım, haram kılınan gıybet nedir?

Gıybet Nedir?

Bu sorunun cevabını en güzel şekilde verebilecek olan Aziz Peygamberimizdir. Bizden önce sahabiler sordular:

-Ya Rasüllellah! Bize haram kılınan gıybet nedir?

-Fıtrat veya Müslüman kardeşini arkasından hoşlanmayacağı şekilde anmandır.“

-Ey Allah’ın elçisi! Bir kardeşimizi hoşlanmayacağımız şeklide andığımızda, onda var olan bir vasfı dile getirmemiz de gıybet midir?

-İşte gıybet olan budur, eğer siz hem hoşlanmayacağı biçimde anar, hem de kendisinde olmayan vasıflarla nitelerseniz ona bir de iftira etmiş olursunuz. (Müslim Birr 70)

Gıybet hastalık haline geldi!

Ecdadın büyüklerinin arkasından konuşmak da gıybettir.

Sevgili kardeşlerim, gıybet yediden yetmişe hastalığımız olmuş, fakat daha acı olan bu hastalığın tedavisi için bizde irade, çevremizde doktor ve de hastanenin olmayışıdır. Günlük yaşamımıza ve siyasî hayatımıza bakın, gıybetin iğrenç örneklerini göreceksiniz. Gıybete akademik hayatımızda bolca tanık olabilirsiniz. Tarikat ve cemaat ilişkilerinde de bu haramın çokça işlendiğini izleyebiliriz. Ticaret yaşamımızda daha çok görülen haram da budur. Dahası da var. Gıybet anne-baba ile evlat, karı ile koca arasında da yaygın olan bir haramdır.

Evlat-Ebeveyn ve Karı-koca arasında GIYBET olur mu?

İnsan yetişkin çocuğunu, çocuklarda anası babasını olumsuz yönde anarken gıybet etmiş olur mu? Olur. Karı koca birbirlerinin gıyabında hoşlanmayacağı tarzda anarlarsa gıybet olur mu? Olur. Çünkü bunların her biri Allah katında bağımsız şahsiyetlerdir. İnanın sevgili kardeşlerim aile hayatındaki huzursuzluklarımızın, geçimsizliklerimizin temelinde önemsemediğimiz suizan ve gıybet gibi haramlar yatmaktadır.

Gıybet Nasıl bir haramdır?

Gıybet nasıl bir haramdır? Kur’ân’ımızın sunumuna göre günahlar “Lemem, Seyyiât ve Kebâir“ yani küçük, orta ve büyük olmak üzere üç kısma ayrılır. (en-Necm 53/32; en-Nisa 4/31 )

Bazı İslâm bilginleri gıybeti büyük günahlar arasında zikreder. Benim kalbim de bu görüşe yatıyor. Şimdi bazı örnekler verelim:

Zinadan büyük günahtır

1. Aziz Peygamberimiz anlam olarak aktaracağımız bir hadislerinde; “Gıybet (bir yönüyle de olsa) zinadan daha büyük günahtır“ buyurur. Sahabiler de Ya Rasullellah, bu nasıl olur, derler. Peygamberimiz de “ Kişi zina eder, tövbe ederek arınabilir ama gıybet edip de tövbe ederse arınamaz. Gıybet ettiği kişinin helalliğini alması gerekir“ buyurur. (M.Mesâbîh Hn.4874)

Eşek Leşinden yemek gibidir

2. Maiz isimli bir kişi zina eder. Peygamberimiz efendimiz ona ceza uygulatır. Fakat iki sahabe bu cezanın uygulanışından sonra Maiz’i yererler. Peygamberimiz müdahale etmez, bir süre gidildikten sonra bir eşek ölüsü ile karşılaşırlar. Peygamberimiz “O iki zat nerededir?“ diye sorar. Onlar da ortaya çıkar, “Buyur ya Rasûllellah“ derler. Peygamberimiz de onlara “Bu eşek leşinden yiyiniz bakalım“ der. Onlar da, “Aman ya Rasullellah bu eşek leşi yenir mi. dediklerinde Peygamberimiz şöyle buyurur:

-Biraz önce gıybetinizle Maiz’in ölüsünün etini yemeniz, bu leşi yemekten çok daha ağır bir iğrençlikti. (Ebu Davud Hudud 24)

Başkasını yermek gıybettir

3. Allah kendilerinden razı olsun Sevgili Peygamberimizin eşlerinden biri Aişe, bir diğeri de Safiye’dir. Hz. Aişe, genç ve güzel bir kadın olan Safiye’yi kıskanır ve Peygamberimize onun kısa boyluluğunu ima eder ifadeler kullanır. Peygamberimiz de Hz. Aişe ’yi şöylece kınar:

-Ya Aişe! Öyle laflar ettin ki, eğer deniz suyuna karıştırılsaydı onun hususiyetlerini bile bozardı.“ (Tirmizi Kıyame 52)

Gıybet etmeye sebep olmamak

Müslüman gıybet etmemeli, ama gıybete de asla sebebiyet vermemelidir. Bir örnekle bunu açalım: Hz Safiye validemiz Peygamberimiz itikâftayken bir gece onu ziyaret eder. Peygamberimiz de onu mescidin kapısında uğurlarken, İki sahabe belirir. Peygamberimizin yanında bir kadın silueti gördüklerinde acele acele yürürler. Peygamberimiz; “Durunuz“ buyurur. Ve onlara “Bu yanımdaki kadın eşim Safiyedir“ açıklamasını yapar. Onlar da, “Aman ya Rasullellah niye böyle bir açıklama yapma gereği duydunuz, dediler. Peygamberimiz de şöyle buyurdular:

“Şeytanın kalplerinize şer tohumları ekmesinden, gıyabımızda gıybet etmenizden korktum.“ (Buharî, İtikâf 8)

Mazlum zalimini gıybet edebilir

Hiçbir kişinin gıyabında konuşulamaz mı? Sözlü veya fiili herhangi bir şekilde zulme uğrayan kişi, kendisine zulmedeni arkasından anabilir ve onu yargıya bildirebilir.

Nisa sûresinin 148. âyeti bize bu hakkı vermektedir:

“Allah, zulme uğrayan kimse dışında, kötü sözün açıkça söylenmesini sevmez. Allah şüphesiz işitendir, bilendir.“

Bir de kötülük yapacağı kesin olarak bilinen kişinin kötülüğüne engel olmak için ilgili kişilere ve yetkili mercilere ismi verilebilir. Yani gıybeti edilebilir. Ancak bu durumda zanna değil, kesin bilgiye dayanılmalıdır.

Alenen Günah işleyenlerin Gıybeti

Peygamberimiz “Utanma duygusunu atmış olan insanların gıybetleri yoktur.“ buyurmuştur. Bu hadisin ışığında yalan, dolandırıcılık, faiz ve zina gibi haramları yani kötülükleri ve çirkinlikleri açıkça yapan kişiler, işledikleri haramlar sebebiyle teşhir edilebilir. Ancak değerlendirme de yanılmış olabileceğimiz için onların gıybet edilmemeleri daha doğrudur.

Gıybetin Zararları

Gıybet hayatımızın bereketini giderir. Nefret sebebidir. Sevgi bağlarını koparır. Kişinin saygınlığını yok eder, onu küçültür. Güveni sarsar. Gıybet, gıybet edilene değil, sahibine zarar verir. Yalnızca dünyamıza değil ahiret hayatımıza da zarar verir. Kabir azabına ve âhiret iflasına sürükleyebilir.

Gıybet etmek İnsan onuruna tecavüzdür

Yorum Yazın