En sık kullanılan antidepresan ilaçlar

19 Eylül 2018 15:02:00

İnsanların son zamanlarda sosyolojik ve psikolojik sorunları artmaya başladı. Bu sorunların artmasıyla birlikte antidepresan ilaçlarını kullanma oranlarında da son 30-40 yılda büyük bir artış yaşandı. İnsanların bu denli bunalım ve ruh hastalığı yaşanmasındaki sebepler çok yönlüdür.Türkiye açısından bakacak olursak insanların ilaca bu denli rağbet etmesinde ekonomik sebepler de oldukça etkilidir. Peki bu kadar çok sayıda kullanılan bu antidepresan ilaçlar kaç çeşide ayrılır?

I. ANTİDEPRESAN İLAÇLAR

Depresyon çok sık görülen önemli bir hastalıktır. İsteksizlik, hayattan zevk almama, sinirlilik, uyku ve iştah bozukluğu gibi belirtileri vardır. Unutkanlık, yorgunluk, cinsel sorunlar, okul başarısında düşme, iş performansında azalma, aile içi geçimsizlik gibi durumlar da tabloya eşlik edebilir.

Antidepresan ilaçlar, depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Depresyonda beyinde serotonin, noradrenalin, dopamin maddeleri azalmıştır. Antidepresanlar bu maddelerin miktarını arttırarak etki gösterir.

1. Antidepresan ilaçlar beyinde bozulmuş olan dengeyi yeniden sağlar.

2. Antidepresan ilaçların etkileri geç başlar (4-6 hafta sonra). Arada bir 1-2 ilaç alarak depresyondan kurtulmak mümkün değildir.

3. Antidepresan ilaçlar gelişigüzel bırakılmamalıdır. Kişi haftalar içinde tamamen iyileşse bile, antidepresan ilaca en az 6 ay devam edilmelidir.

4. Antidepresan ilaçlar bağımlılık yapmaz.

5. Antidepresan ilaçlar depresyon dışındaki durumlarda da faydalıdır. Obsesif kompülsif bozukluk, panik bozukluğu ve sosyal fobi gibi.

Yeni kuşak antidepresanlar

Sertralin (Lustral, Seralin, Selectra, Serdep)

Sitalopram (Cipram, Eslopram, Citol, Vodalex, Citara)

Paroksetin (Seroxat, Paxil)

Fluvoksamin (Faverin)

Fluoksetin (Prozac, Depreks, Zedprex, Fulsac, Florak)

Essitalopram (Cipralex, Eslorex, Citoles)

Venlafaksin (Efexor, Veniba)

Milnacipran (İxel)

Reboksetin (Edronax)

Tianeptin (Stablon)

Mirtazapin (Remeron, Mirtaron)

Agomelatin (Valdoxan)

Klasik antidepresanlar

Moklobemid (Aurorix)

Mianserin (Tolvon)

Trazodon (Desyrel)

Bupropion (Zyban)

Amitriptilin (Laroxyl)

Klomipramin (Anafranil)

İmipramin (Tofranil)

Opipramol (İnsidon, İnsomin)

II. ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR

Antipsikotik ilaçların başlıca kullanım alanı şizofreni ve diğer psikotik bozukluklardır. Şizofrenide temel bozukluk, beyinde dopamin fazlalığıdır.

Antipsikotik ilaçlar dopaminin beyindeki etkisini azaltarak etki gösterir. Ayrıca, duygudurum (bipolar) bozukluk, psikotik belirtilerin eşlik ettiği veya dirençli depresyon, anksiyete bozuklukları gibi tablolarda da kullanılırlar. Antipsikotikler bağımlılık yapmaz, uyuşturucu değildir. Bazıları uyku ve sersemliğe yol açabilir. Klasik antipsikotik kullananlarda bazen kasılma, yerinde duramama; yeni kuşak antipsikotik alanlarda ise iştah artşına bağlı kilo alımı görülebilir.

Klasik antipsikotikler

Haloperidol (Norodol)

Klorpromazin (Largactil)

Pimozid (Nörofren)

Trifluoperazin (Stilizan)

Sülpirid (Sülpir, Meresa, Dogmatil)

Flufenazin (Prolixin)

Zuklopentiksol (Clopixol)

Flupentiksol (Fluanxol)

Yeni kuşak antipsikotikler

Risperidon (Risperdal)

Olanzapin (Zyprexa, Rexapin)

Ketiapin (Seroquel, Cedrina)

Aripiprazol (Abilify)

Risperidon (Risperdal Consta)

Klozapin (Leponex, Clonex)

III. ANKSİYOLİTİK (KAYGI GİDERİCİ) İLAÇLAR

‘Müsekkin’ veya ‘sakinleştirici’ olarak bilinen ilaçlar bu gruptandır. Etkileri çabuk başlar. Bu ilaçlar kullanan kişide endişe ve huzursuzluğu azaltır, rahatlama hali meydana getirir. Çoğu yeşil reçete ile verilir. Yatkın kişilerde, tedavi amacı dışında, uzun süreli ve yüksek dozlarda kullanıldıklarında bağımlılık riski vardır (Psikiyatride bağımlılık riski olan tek ilaç grubu). Tedavi dozunda, uygun süreli kullanıldıklarında bağımlılık tehlikesi söz konusu değildir.

Anksiyolitikler

Diazepam (Diazem, Nervium, Spazmo-Valibrin)

Alprazolam (Xanax)

Klonazepam (Rivotril)

Lorazepam (Ativan)

Klordiazeposid (Librax, Librium, Klipaks)

IV. DUYGUDURUM DÜZENLEYİCİLER

Bu ilaçlar aslında epilepsi (sara) tedavisinde kullanılır (Lityum dışındakiler)Ancak, psikiyatride de özellikle manik depresif hastalıkta da (iki uçlu mizaç bozukluğu veya bipolar bozukluk) kullanılır. Söz konusu amaçla en sık kullanılan ilaç lityum adında bir tuzdur.

Duygudurum düzenleyiciler

Karbamazepin (Tegretol, Karazepin, Teril, Karberol)

Valproat (Depakin, Convulex)

Lamotrijin (Lamictal)

Topiramat (Topamax)

Gabapentin (Neurontin)

V. DİĞER İLAÇLAR

Özellikle antipsikotiklerin oluşturduğu hareket bozukluklarının azaltılmasında ve giderilmesinde kullanılan ilaçlar: Biperiden (Akineton)

Kaygı giderici: Buspiron (Buspon)

Bunama (demans) tedavisinde: Memantin (Ebixa), Donepezil (Aricept, Doenza), Rivastigmin (Exelon), Galantamin (Reminyl)

Özellikle dikkat eksikliği olanlarda: Metilfenidat (Ritalin, Concerta)

Uyku artışı ile giden depresyonlarda antidepresanlara ek olarak: Modafinil (Modiodal)