Bor nedir? Ne işe yarar?

15 Şubat 2019 10:04:00

Bir ülkenin bağımsızlığının en önemli özelliklerden biri de ekonomidir. Ülkeler yer altı yer üstü kaynaklarını kullanarak milli gelir elde ederler. Biz de bu haberimizde bir çok alanda kullanılan ''''bor'''' madenini işleyeceğiz. Uzay sanayinden araç yakıtına kadar bir çok alanda kullanılan ''''bor'''' için insanlar internette bu madenle ilgili araştırma yapıyor. Biz de borun ne olduğunu, ne işe yaradığını, nerede kullanıldığını derledik. Bor nedir? Ne işe yarar? Nerede kullanılır? Detaylar haberimizde.

Bir ülkenin bağımsızlığının en önemli özelliklerden biri de ekonomidir. Ülkeler yer altı yer üstü kaynaklarını kullanarak milli gelir elde ederler. Biz de bu haberimizde bir çok alanda kullanılan ''bor'' madenini işleyeceğiz. Uzay sanayinden araç yakıtına kadar bir çok alanda kullanılan ''bor'' için insanlar internette bu madenle ilgili araştırma yapıyor. Biz de borun ne olduğunu, ne işe yaradığını, nerede kullanıldığını derledik. Bor nedir? Ne işe yarar? Nerede kullanılır? Detaylar haberimizde.

BOR NEDİR?

Bor madeni, B simgesiyle gösterilen sert yapılı ve ısılara karşı dayanıklı olan bir elementtir. Son dönemlerde ismini sıklıkla duyduğumuz bor madeni, 4000 sene önce ortaya çıkartılmış ve ilk kez Tibet’te kullanılmıştır. Sonraki dönemlerde Hititliler ve Sümerliler tarafından gümüş ve altın işçiliğinde kullanılmış, Araplar da ilaç ile alakalı işlerinde, Eski Yunanlılarda temizlik ile alakalı işlerinde, Romalılarda cam işlemelerinde ve Mısırlılarda mumyalama ile alakalı işlerinde kullanmışlardır. Yani son dönemlerdeki fazlasıyla ismini duysak da aslına bakarsanız eski dönemlerde de sıklıkla kullanılmaktaydı.

Bor elementi karşımıza doğada tuz şeklinde, bazı elementler ile karışmış biçimde ve serbest şekilde çıkar. Dünyadaki en önemli olan bor elementi kaynakları ülkemizde, ABD ve Rusya’da bulunmaktadır.

Birçok alanda kullanılan maden en sık otomobil sektöründe, inşaat sektöründe, bilgisayar sistemlerinde, askeriye de kullanılmaktadır. Ülkemiz bor madenlerinin yaklaşık olarak % 75’sine sahip olan bir ülkedir, bundan dolayı da konum açısından önem taşır. İhracatı ve üretimi oldukça düşük olduğundan dolayı ülkemize var olan getirisi de düşüktür. Ülkemizde yer alan bor yatakları Kütahya- Kestelek, Balıkesir- Bigadiç, Kütahya- Emet, Eskişehir- Kırka tesislerinde yer almaktadır.

BOR NEREDE KULLANILIR?

Bor madeni, deri renklendirici, böcek öldürücüler, bitki öldürücüler, elektronik rafinasyon, kozmetik, ilaç, çimento korozyon önleyiciler, yapıştırıcılar, refrakter, dezenfekte ediciler, katalistler, naylon, gübre, yangına dirençli olan malzemeler, Nükleer yakıt teknolojisi, tıp sanayi, tekstil cam elyafı, borun alaşımları, Metalurjik flux, İzole cam elyafı, Borun silikat, Antiseptikler, tıp sanayi camları, elektrik camları, borik asit üretimi, fotoğrafçılık, boya, tekstil, metallurjik uygulamalar, ataşe dayanıklı olan malzeme, deterjan sanayinde, sabun sanayinde, kaplama sanayinde, emaye sanayinde, cam sanayisi alanlarında kullanılmaktadır.

Bu maden, stratejik açıdan topraktan çıkarıldığında gerek rafine olan bor ürünleri olarak gerekse hammadde olarak, yaygın bir biçimde insan yaşamının her alanında kullanılabilecek olan endüstriyel madenlerin içinde yer alır.

Dünyadaki uzay teknolojisinde kullanılmakta olan bor, bilgi ve elektronik çağın yaşanmasında ve ulaşılmasında bu madenin katkılarını yadsımak mümkün değildir. Dünyadaki bilim dergileri içinde bulunan Scientific American bordan oluşan bileşiklerin petrolün yerine kullanılabildiği bir otomobili geliştirdiğinin haberini yaptı. Araçlarda bor madeninin kullanılması ile alakalı olan konular uzun dönemdir, batılı olan firmaların gündeminde yer almaktadır.

BOR MADENİ NEDEN ÖNEMLİ?

Bor madeni önemli olması, ülkeleri bu konuda ilgili şekilde davranmaya ve çıkarlarını düşünmeye sevk eder. Bor hakkında yapılmış olan çalışmaların ve sürdürülmekte olan araştırmaların, bor bileşenlerinin ileri teknoloji ile üretilen ürünlerde oluşan yeni kulanım alanları keşif etmesi, bor madenini gelecek yıllarda, petrolde olduğu gibi üstünde uluslar arası mücadele yaşanacak bir maden konuma getirecektir.

Bor madenindeki yaşanmakta olan kullanımın artması, bu madenin yakıt taşıyıcısı şeklinde kullanılması ile sağlanacaktır. Birçok akü, pil vb. enerji üretimi sağlayan aygıtlarda yakıt olarak kullanılacak olan hidrojenin elde edilmesi, depolama ve nakil yöntemleri sayesinde bunların verimliliğin oldukça yüksek düzeylerde arttırılması en önemli olan sorunlar içindedir.

Çünkü hidrojen -252 santigrad derece yani oldukça düşük olan sıcaklıklarda bile sıvılaşır. Gaz halinde olduğunda ise oldukça çok alan kaplar, patlayıcı bir gaz olduğundan kaynaklı olarak depolama ve taşıma esnasında tehlikeli olayların kapılarını aralayabilir. Bundan dolayı, bor da bulunan bileşenlerin hidrojen taşıma ile alakalı olan kapasiteleri, bileşenlerinin yakıt açısından taşıyıcı olarak kullanılması yeni bir önem kazanmaktadır. ABD'de bulunan Millenium Cell firması tarafından prototip bir araç üstünde denenmiş olan yöntemde, su ve hidrojen bazlı sodyum bor hidrid bileşeni halinde depolanmaktadır. Yanıcı özelliği olmayan bu çözelti, katalizör ile temasa halinde olduğunda hidrojen vermektedir. Aksi olan durumlarda ise hidrojen üretimi olmamaktadır.

Hidrojenin üretilmesinden sonraki aşama borohidrid olan yakıtın bir bor çözeltisine dönüşmesidir. Bu çözelti de bir tank içinde saklanabilir ve tekrardan borohidrid yakıta dönüştürülebilir. Yani, bor bu tarz uygulamalarda ve benzeri uygulamalarda yakıt olarak kullanılmaz. Taşıyıcı görevi yapar ve tekrardan kullanılabilme özelliğine sahiptir.

ÜLKEMİZDEKİ BOR MADENLERİ HANGİSİ?

İçlerinde farklı oranlarda bor oksit olan maddelere bor minerali adı verilir. Ülkemizde ise bor mineralleri açısından oldukça zengindir. Ülkemizde üleksit, kolemanit ve tinkal bor mineralleri bulunur. Ülkemiz dünya üzerinde bulunan bor minerallerinin yaklaşık olarak % 72’lik kısmına sahiptir. Ülkemizden sonra Çin, Rusya ve ABD gelir, ülkemizde bor mineralleri devlet kuruluşlarından bir tanesi olan Eti Maden İşletmeleri tarafından işletilir.

BOR MADENİ NEREDE KULLANILACAK?

Şu günlerde uçakların yakıtlarında katkı malzemesi olarak kullanılan bor madeni önümüzdeki yıllar içinde kara ve deniz taşıtlarında da kullanılması açısından planlanıyor. Yapılan araştırmalar neticesinde, bor madeninin pillere destek olarak kullanılması pillerin 3 kat daha fazla güçlü olmasını bekleniyor. Bundan kaynaklı olarak bor madeni pillerin gücünü artırmasından kaynaklı olarak elektrikli araçların pil gücü sıkıntılarını çözecektir.

Ayriyeten bor madeninin diğer madenlerin yerine kullanılabilmesi açısından halen araştırmalar yapılmaktadır. Yapılan bu araştırmalar neticesinde olumlu sonuçlar çıkarsa, ülkemiz stratejik açıdan oldukça büyük bir güç kazanacaktır. Bor madeninin hafif olması, sürtünmeyi azaltması, enerji verimliliği, ısıya karşı olan dayanıklılığından kaynaklı olarak önemi de büyüktür. Bu detayların hepsi dünyanın bu elemente karşı olan gelecekteki düşkünlüğünü gösteriyor. Yapılan planlamalar açısından bir sıkıntı çıkmazsa ülkemiz bu açıdan büyük bir refah sahibi olacak ve ekonomik açıdan kendini güçlendirecektir.

Bor nedir? Ne işe yarar?

Yorum Yazın