Başkanlığı getiren yükselişe geçiyor
Siyaset Ekonomi ve Toplum Araştırmaları (SETA) Vakfı, başta ABD olmak üzere başkanlık ile yönetilen altı ülkedeki "denge ve denetleme" uygulamalarını mercek altına aldı. 1990'lı yıllardan itibaren sistemlerini reforme ederek, başkanlık modelini yerleştiren ülkelerdeki büyümeye dikkat çekilirken, "Bu ülkeler, dünyanın ilk 20 büyük ekonomisi içinde yükselen bir değer" tespiti yapıldı.
Araştırma; ABD, Brezilya, Arjantin, Meksika, Şili ve Güney Kore'deki başkanlık modellerinin incelenmesiyle gerçekleştirildi. SETA'dan Serdar Gülener tarafından hazırlanan raporda, "Demokratik hükümet sistemlerinden ister parlamenter, ister yarı başkanlık, isterse başkanlık olsun ona demokratik karakterini katacak olan denge ve denetleme mekanizmalarının nasıl dizayn edildiğidir. Diğer hükümet sistemleri, başkanlık sisteminden daha fazla demokratik nitelik taşımıyor" denildi.
Araştırmanın yapıldığı ülkelerle ilgili şu tespit de rapora yansıdı: "Bu ülkelerin ortak noktası, 1990'lardan itibaren sistemlerini reforme etmeleri ve Şili hariç dünyanın ilk 20 büyük ekonomisi içinde yükselen birer değer olarak öne çıkmalarıdır. Bu ülkelerin hemen hemen hepsi demokratik anlamda konsolide rejimler olma yolunda hızla ilerlemekte ve büyük çoğunluğu, yasamanın yürütmeyi dengeleyerek denetlemesine imkan veren araçları güçlendirmektedir."
Türkiye'de, kimi çevrelerin diktatörlüğe dönüşebileceği iddiasını ortaya attığı başkanlık konusunda denge ve denetleme mekanizmalarının önemine işaret edildi.
İncelenen altı ülkedeki yapıda öne çıkan bazı hususlar, özetle şöyle:
1- Bu ülkelerin büyük kısmı, yürütme ve yasama seçimlerini eş zamanlı yapıyor. Çift kamaralı yasama organlarına sahip ülkelerde bu durum belirgin. Güney Kore'de ise eş zamanlı değil.
2- Hemen hemen tüm ülkeler başkanlarını iki turlu seçimle belirliyor. Bu sistemlerde detay, siyasi prati yapısının ikiden çok kutba ayrılması. ABD ve Meksika'da ise tek tur var.
3- Başkana tanınan veto yetkisi, yasama organlarını başkanın görüşleri ışığında kanun yapmaya itiyor. Bu da bir denge mekanizması olarak öne çıkıyor.
4- Başkanlık kararnameleri yetkisi de bir denge mekanizması. Son dönemde bu yetki, istisnai konularda ve süre sınırlamalı veriliyor.
5- Başkanlık sistemlerinde olası tıkanıklıkları çözmek adına başkanlara tanınan yasama organını fesih etkisi, artık bazılarında verilmiyor. Buna karşın, yasama organının başkan üzerindeki önemli yetkilerinden olan ceza yargılaması artan oranda yasama organları tarafından kullanılıyor.
6- Bütçenin kabulü ve üst düzey kamu görevlilerinin atanması da başkanlık sistemlerinde denge ve denetleme açısından önem taşıyor.
"Üye/Üyeler suç teşkil edecek, yasal açıdan takip gerektirecek, yasaların ya da uluslararası anlaşmaların ihlali sonucunu doğuran ya da böyle durumları teşvik eden, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, pornografik ya da ahlaka aykırı, toplumca genel kabul görmüş kurallara aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde hiçbir İçeriği bu web sitesinin hiçbir sayfasında ya da subdomain olarak oluşturulan diğer sayfalarında paylaşamaz. Bu tür içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk münhasıran, içeriği gönderen Üye/Üyeler'e aittir. MİLAT GAZETESİ, Üye/Üyeler tarafından paylaşılan içerikler arasından uygun görmediklerini herhangi bir gerekçe belirtmeksizin kendi web sayfalarında yayınlamama veya yayından kaldırma hakkına sahiptir. Milat Gazetesi, başta yukarıda sayılan hususlar olmak üzere emredici kanun hükümlerine aykırılık gerekçesi ile her türlü adli makam tarafından başlatılan soruşturma kapsamında kendisinden Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 332.maddesi doğrultusunda istenilen Üye/Üyeler'e ait kişisel bilgileri paylaşabileceğini beyan eder. "
Yorum yazma kurallarını okudum ve kabul ediyorum.