Dolar (USD)
34.15
Euro (EUR)
38.01
Gram Altın
2884.93
BIST 100
9887.75
02:17 İMSAK'A
KALAN SÜRE

Avrasya Cikmazi: Ukrayna Üzerine

19 yüzyılda İngiltere (Büyük Britanya), Çarlık Rusyası, Almanya ve Fransa arasında Osmanlı İmparatorluğu, İran, Orta Asya ve Uzak Doğu ülkelerinin topraklarını elde etmek amacıyla başlayan, jeopolitik bir mücadele yaşanmıştır. Rusya, 1907 tarihinde Orta Asya, Güney Kafkasya ve Doğu Avrupa'da hakimiyet alanı oluşturmuştur. 1991'de Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra, Coğrafyada yeniden oluşan, siyasi ve ekonomik boşluk üzerinden, yeni büyük bir
Avrasya Cikmazi: Ukrayna Üzerine
01 Mart 2015 01:00:00
19 yüzyılda İngiltere (Büyük Britanya), Çarlık Rusyası, Almanya ve Fransa arasında Osmanlı İmparatorluğu, İran, Orta Asya ve Uzak Doğu ülkelerinin topraklarını elde etmek amacıyla başlayan, jeopolitik bir mücadele yaşanmıştır. Rusya, 1907 tarihinde Orta Asya, Güney Kafkasya ve Doğu Avrupa'da hakimiyet alanı oluşturmuştur. 1991'de Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra, Coğrafyada yeniden oluşan, siyasi ve ekonomik boşluk üzerinden, yeni büyük bir

Sovyetler Birliği'nin dağılışından sonra Rusya Federasyonu'nun geleceği birçok yönden tartışılma konusu haline gelmiştir. Bir taraftan Rusya'nın Batı dünyasının bir parçası olacağını ifade edilirken, diğer taraftan da bir devlet olarak geleceğine ilişkin bazı kuşkular duyulmuştur. 1990'lı yıllarına ait CIA raporlarında geçtiği üzere kısa zaman içinde Rusya Federasyonu'nun Sovyetler Birliği sonrasında tekrardan dağılacağı, Kuzey Kafkasya ve diğer bölgelerin ayrılarak bağımsız cumhuriyetler haline geleceği söz konusu olmuştur. Bununla birlikte beklentilerin tam tersi olmuş, Rusya yeniden toparlanabilmiş bir ülke olarak dünya politikasına bağımsız bir oyuncu olarak geri dönmüştür. Şöyle ki, bu geri dönüşün kendisinin de tartışılması gerektiğini düşünmekteyim. Bu nasıl bir geri dönüştür? Bir örnek ülke olarak mı, demokratik, barışçıl bir devlet olarak mı, yoksa yeniden Batı karşıtı koalisyonun oluşmasında aktif rol olan ülke gibi mi? Kitabın ilk bölümünde, Rusya odaklı olarak, Rusya'nın yeni model üretme yolu üzerinde durulmakta. "Egemen Demokrasi" veya "Kısıtlı Demokrasi" kavramlarının ne anlama geldiğinin şifreleri açılmaya çalışılmakta. Kullanılan edebiyat Rus diline aittir. İngilizce ve Türkçe literatürdeki siyasi çalışmalara Rusya konusunda oldukça az bakıldığı görülmektedir. Bunun nedeni ise Rus dış politikasının Uluslararası Hukuk ve Uluslararası İlişkiler algısını mümkün olduğunca Rus dilinden aktarmaktır.

Bu çalışmada, özellikle Ukrayna'da yaşanan "İkinci Maydan" olayları ele alınırken Türk komu oyununda ilgi gören sorular cevaplanmaya ve beklentiler yorumlanmaya çalışılmıştır. Birinci bölümde, Rusya merkezinde Uluslararası Hukuk kriziyle ilgili özel bir çalışmaya yer verilmiştir. Rusya'nın Uluslararası Hukuk algısını ele alarak, Rusya'nın içinde bulunduğu çatışmalar ve komşuları arasındaki egemenlik ve eşitlik yaklaşımı ele alınmıştır. Rusya'nın 2008 yılında Gürcistan toprağı olan, fiili olarak bağımsız durumda bulunan ve Moskova tarafından resmi olarak tanınan Abhazya ve Güney Osetya sorunları ele alınmıştır. Aynı zamanda Rusya'nın Ukrayna ile aralarında yaşadığı Kırım sorununu da Uluslararası Hukuk açısından değerlendirmiştir. İkinci bölümde, Kafkasya bölgesinde "Büyük Oyun"unbir parçası olarak Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan üzerindeki büyük devletlerin rekabeti ve Türkiye'nin bu ülkelerle ilişkileri anlatılmıştır. Aynı zamanda Çin'in Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan'la olan ilişkileri de ele alınmıştır. Çin ve Güney Kafkasya ilişkileri üzerine çok fazla çalışma bulunmadığı için, Pekin'in bölge ülkeleriyle olan ilişkilerine gelecek perspektifinden bakılmıştır. Son dönemde yaşanan gelişmeler bağlamında Türkiye-Güney Kafkasya ilişkileri çalışmada ele alınmıştır. Türkiye'nin Ermeni Sorunu'na bakış gerçekleşmiş ve Azerbaycan, Gürcistan ve Avrasya bölgesinde Yeni Büyük Oyun, Ukrayna'dan başlayarak Afganistan'a kadar ulaşan coğrafya üzerinde yeniden oynanmaktadır.

"ABD başta olmak üzere, Rusya, Çin, İran, Türkiye gibi devletler; AB gibi devlet üstü yapılar; BM, NATO, KGAÖ gibi örgütler; Gazprom, BP, ExonMobil gibi enerji şirketleriu2026 Yeni Büyük Oyunun önemli oyuncularıdır." Kitabımızda, Rusya'nın iç ve dış politikasının önemli olguları, Ukrayna'da yaşanan son kriz, Kafkasya Bölgesinde gerçekleşen (Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan) büyük devletlerin rekabeti anlatılmıştır. Aynı zamanda Çin'in genişleyen ekonomisinin, Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan'la gerçekleştirdiği ilişkilerini içeriğinden de bahsedilmiştir. Çin ve Güney Kafkasya ilişkileri, Türkiye gündeminde çok iyi takip edilmediği için Pekin'in bölge ülkeleriyle gerçekleştirdiği ilişkilerin gelecek perspektifine bakılmıştır. Son bölümde Türkiye ve Güney Kafkasya ilişkileri son dönemde yaşanan gelişmeler dikkate alınarak çalışılmıştır. Türkiye'nin, yeni dış politika vizyonu üzerinden takip ettiği Ermeni Sorunu ve Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan ile ilişkileri askeri, enerjik ve ekonomik politik açıdan değerlendirilmiştir. Avrasya Jeopolitiğinin temel kriz noktası olan Afganistan'la ilgili daha ayrıntılı değerlendirme yapılmıştır.

Orhan Gafarli*

*Kafkas Araştırmalar Vakfı Başkanı ve Dış ilişkiler Uzmanı